Geldzorgen

         Boek: De troost van de filosofie
       Auteur: Alain de Botton
45 bladzijden: besproken op 9 maart 2018 met Alberta, Janne en Marjolijn.

Wat is erop tegen om jezelf “te matigen“?  door middel van het oefenen met behulp van een stappenplan kun je bij materiële zaken vrijwel altijd vaststellen of iets wel of niet nuttig is, of dat het door hebzucht in jezelf zit. Ikzelf werk met de stelregel / het stappenplan (zie bladzijde 76) dat je eerst een aantal dagen moet wachten voordat je een aankoop doet, tenzij deze noodzakelijk is (zoals voedsel uit de supermarkt ) Verder kwam aan de orde wat een feit is. Dat is nog niet zo makkelijk als we denken. Eindconclusie: het leven wordt aangenaam als je weinig tot geen geldzorgen hebt, en gelukkig niet in materie gaat zoeken.

De meeste van de vele geschriften van Epicurus (341-270) zijn verloren gegaan. Hij schreef over de waarde van zinnelijk genot en zijn leer wordt vaak in verband gebracht met genot dat voor geld te koop is, maar in feite bestaat het epicuristische verlanglijstje, zoals de Botton dat noemt, uit het willen hebben van vriendschap, vrijheid en de mogelijkheid over de dingen na te denken. Geluk staat voor Epicurus gelijk aan “niet acuut”.  Dat we toch vaak denken dat we gelukkig worden van dure dingen, komt doordat ongegronde meningen ons overbodige dingen opdringen. Reclame voor het eenvoudige leven in plaats van voor dure overbodige zaken, zou meer bijdragen tot menselijk geluk.

II Troost voor Geldzorgen

• 55 Geluk; een verlanglijstje:
  • 1: een mooi huis 2:  een straalvliegtuig 3:  een grote villa 4:  een enorme bibliotheek 5:  een grote eetkamer 6: een enorm bed 7: een luxe badkamer 8: voldoende geld om van de rente op de rente te kunnen leven 9: een extra penthouse
• 60 Epicurus . Hij kende aan zinnelijk genot een groot belang toe. “Dus is genot het uitgangspunt en doel van een gelukkiger leven“
• 61 Slechts weinig filosofen hebben zo openhartig toegegeven dat ze belang hechtten aan een aangename levensstijl
• 62 “Epicurisch” betekent het idee van genot aanhangen.
• 63 Wat heb ik nodig voor gezond leven?
• 64 De kern van het epicurisme is de gedachte dat we even slecht zijn in het intuïtief beantwoorden van de vraag:
  • “wat zal me gelukkig maken? ” als van de vraag “wat zal nog gezond maken? “
• 65 “Zoals de geneeskunde geen soelaas biedt als zij de lichamelijke ziekte niet verdrijft, zo is de filosofie nutteloos als zij het leiden van de geest niet verdrijft“
• 65 Voor Epicurus was het de taak van de filosofie om onze vage gevoelens van angst en lust te duiden en ons zodoende te behoeden voor onjuiste ideeën hoe we gelukkig kunnen worden. We moeten niet gehoorzamen aan op zwellingen maar eerst de redelijkheid van onze verlangens onderzoeken of ze vragen methode die veel lijkt op de methode die Socrates 100 jaar eerder voor het evalueren van ethische definities gebruikte. Daaruit komt dan een, niet altijd voor de hand liggende, diagnose voor onze aandoening voort, waarmee de filosofie (zo beloofde Epicurus) ons naar de beste remedie en het ware geluk zal leiden.
• 66 Epicurus had geen prachtig huis. Zijn maaltijden waren eenvoudig. Het dronk liever water dan wijn. Hij was tevreden met brood, groenten en olijven.

67 1 vriendschap

• 67 Van alle middelen tot volledige levensgeluk die de wijsheid ons verschaft, is het verwerven van vriendschap verreweg het belangrijkste.
• 67 Je moet eerder denken met wie je wilt eten of drinken dan wat je wil eten of drinken om zonder een vriend is ons leven het voederen van een leeuw of wolf.
• 67 Echte vrienden beoordelen ons niet aan de hand van wereldse criteria, het gaat ze alleen om het innerlijk.
• 69 Epicurus, die zich bewust was van deze diepere behoefte, besefte dat slechts enkele vrienden ons de liefde en het respect kunnen geven waar zelfs een fortuin niet tegenop kan.

68 2 vrijheid

• 68 Epicurus begon een commune. Materieel bezit had geen waarde meer voor hen. Ze handelen eenvoudig leven.

69 3 reflectie

• 69 Er is bijna geen betere remedie tegen angst dan goed nadenken
• 69 Epicurus wilde vooral dat hij en zijn vrienden hun angsten over geld, ziekte, dood en het bovennatuurlijke leerden analyseren.
• 70 Wat wel en wat niet essentieel is voor geluk:
  • Natuurlijk en noodzakelijk:               vrienden, vrijheid, nadenken, voedsel, onderdak, kleding
  • Natuurlijk maar niet noodzakelijk:    een mooi huis, een privé badhuis, banketten, bedienden, vis, vlees
  • Natuurlijk noch noodzakelijk:              roem, macht
• 71 STELLING:
  • Van eenvoudig voedsel wordt niet minder genoten dan van een rijk voorziene tafel, zodra elk onaangenaam gevoel van honger is weggenomen.
• 72 Een maaltijd van duur vlees, aardappelen en groente ten opzichte van  van een vegetarische nasi maaltijd.
• 72 Een dure luxueuze, zeer grote, comfortabele auto ten opzichte van een eenvoudige auto waarmee je van A naar B kunt.
• 73 Bij alle verlangens moet men de volgende vraag stellen: Wat zal er met mij gebeuren wanneer in vervulling gaat wat ik zo hartstochtelijk wens? En wat als het niet gebeurt?
• 74 Een stappenplan om te bepalen of je bij een aanschaf van iets gelukkiger wordt:  (bijvoorbeeld een huis van 200.000 in plaats van 300.000)
  1. Stel een premisse voor geluk vast
     • Op vakantie gelukkig te zijn moet ik in een villa verblijven
  2. Stel je voor dat de premissen onwaar is. Op het veronderstelde verband tussen het begeerde voorwerp en geluk. Zou je het begeerde voorwerp kunnen bezitten en toch niet gelukkig zijn? Zou je gelukkig kunnen zijn zonder het begeerde voorwerp?
     • Zou ook op vakantie gelukkig kunnen zijn zonder dat ik zoveel geld uitgeven en villa?
     • Zou ik geld aan een villa kunnen uitgeven en toch niet gelukkig zijn?
  3. Wordt er een uitzondering gevonden, dan kan het begeerde voorwerp geen noodzakelijke en voldoende reden voor geluk zijn.
     • Het is mogelijk om doodongelukkig in een villa te zijn als ik, bijvoorbeeld, zonder vrienden ben en me eenzaam voel.
     • het is mogelijk om gelukkig te zijn in een tent als ik bijvoorbeeld, samen ben met iemand van wie ik hou en die me waardeert. 
  4. Om de definitie voor het genereren van geluk aan te scherpen, moet de oorspronkelijke premisse worden bijgesteld zodat de uitzondering erin past.
     • Om gelukkig te zijn in een dure villa’s, moet ik met iemand zijn van week hou en die me waardeert
     • Ik kan gelukkig zijn zonder geldende villa’s uit te geven, zolang ik met iemand ben vanwege al die me waardeert
  5. De ware behoefte kan er nu heel anders uitzien dan de aanvankelijk verwarde wens.
     • Geluk hangt meer af van het hebben van een geestverwant dan van een mooi ingerichte file.
     • De aanwezigheid van rijkdom neemt geestelijke onrust niet weg en verschaft ook geen noemenswaardige vreugde

• 75 Hoe komt het dan dat we zo sterk worden aangetrokken tot dure dingen als ze ons geen buitengewone vreugde opleveren?
• 76 Antwoord: dure voorwerpen lijken vaak een oplossing voor behoeften die we niet begrijpen.

  • Voorwerpen bootsen op het materiële vlak na wat we op het psychologische vlak nodig hebben

• 76 Commerciële ondernemingen hebben er baat bij om de hiërarchie van onze behoeften te verdraaien, om onze materieel droombeeld van het product voor te spiegelen en een onverkoopbaar af te zwakken.
• 76 JST: De vijf uitsteldagen regel
• 78 Oinoanda: een enorme stenen zuilengang van 80 meter en bijna 4 m hoog, met daarin leuzen gebeiteld die de aandacht van het winkelend publiek moesten trekken:
  • Deze muur was betaald door Diogenes:
    • Overdadige spijzen en dranken … vrijwaren ons geenszins tegen het kwaad of een slechte lichamelijke gezondheid.
    • Men dient rijkdom die het natuurlijke te boven gaat als even nutteloos te beschouwen als water in een vat dat op het punt van overlopen staat.
    • Werkelijk nut wordt niet voortgebracht door theaters en baden en reukwaters en smeersels … maar door de natuurwetenschap.
• 79 Reclame zou niet zo wijdverbreid zijn als we niet zulke beïnvloedbare wezens waren.
• 80 Lucretius versterkte Epicurus zijn pleidooi voor de eenvoud door onze de geneugten van het kleine te laten ervaren:
  • Voor onze lichaamsgesteldheid nu, zien wij, is heel weinig nodig om ons van iedere pijn te bevrijden en veel te genieten … Ook onze geest verlangt voor zichzelf geen grotere genoegens, zijn er ook in onze woning geen goede jongelingsbeelden, die in hun rechterhand fakkels die het vuur brengen, dragen om op een maaltijd door diep in de nacht het licht te verschaffen, straalt niet ons huis van het glanzende goud en het blinkende zilver, laten geen vakken-plafonds met vergulde panelen de citerklanken weerklinken … Voor ons is het voldoende in het mollige grasveld, naast elkaar uitgestrekt bij een beekje en onder de takken van een hoog opgaande bomen, met weinige spijzen ons lichaam aangenaam voedsel te geven, vooral als het weder ons toelacht, het jaargetijde de groenende kruiden besprenkeld met bloemen …
• 81 Armoede die in overeenstemming is met het natuurlijke levensdoel, is eigenlijk grote rijkdom; en rijkdom die geen genoeg kent is eigenlijk grote armoede.
• 81 In een epicurische wereld zouden er geen grootse momenten zijn, geen technologische vooruitgang en weinig motivatie om met verre continenten handel te drijven. JST: o ja? En Star Trek dan: Picard: “Daarheen gaan waar nog nooit iemand gegaan is.”
• 83 Geluk : een verlanglijstje (van Jan):
  • Een hut
  • Vermijden van bazen, betutteling, ellebogenwerk en competitie
  • reflectie
  • eenvoudige kleding
  • boeken (om te studeren, te lezen …. )
• 84 Geluk is niet eenvoudig te bereiken. De obstakels zijn over het algemeen niet van financiële aard