Mediatie VI – Geest en lichaam

Zesde meditatie

---

Bladzijde 122 tot en met 136

---

Het bestaan van de materiële dingen en het reële onderscheid tussen geest en lichaam

• In dit laatste hoofdstuk probeert Descartes de sceptische twijfel uit de eerste meditatie voorgoed te verbannen.
• Descartes heeft tot nu toe de existentie en essentie van het zelf en van god aangetoond.
• Van de materie heeft hij alleen aangegeven wat de essentie is.
• Zijn bewijs van het bestaan van een materiële wereld buiten hemzelf baseert hij op de aanname dat god, het perfecte wezen, niet misleidt.
• Door zijn zintuiglijke waarneming heeft hij een sterke neiging om te geloven in de materiële werkelijkheid buiten hemzelf.
• God heeft hem met deze eigenschap gecreëerd.
• Als een externe materiële werkelijkheid niet bestaat, dan misleidt god hem.
• Maar omdat god als het oneindig perfecte wezen niet misleidt, bestaat de werkelijkheid.

---

14-09-2019      30-07-2022      12-12-2022     17-12-2022

• 122 Nu moet ik (Descartes) nog onderzoeken of de materiële dingen bestaan.
• 122 Om dat (het verschil tussen verbeelding en datgene wat ik zie) duidelijk te maken
  • onderzoek ik eerst het verschil tussen:
    • de verbeelding
      • een driehoek kan ik me ook voorstellen door 3 lijnen
    • het zuivere begrijpen
      • een duizendhoek kan ik me alleen via “het zuivere begrijpen” voorstellen, deze is niet via een beeld met 1000 lijnen waar te nemen
  • NOOT 98
    • De “verbeelding” (verbeeldingskracht / inbeeldingsvermogen / fantasie) is volgens Descartes een ###
• 123 Daaruit volgt dat deze verbeelding van iets anders dan mij afhangt
  • en ik zie gemakkelijk in dat,
    • als er een lichaam bestaat waarmee de geest op zo’n manier verbonden is dat hij er zich naar believen op kan richten
      • dat lichaam als het ware te bekijken,
        • wel mogelijk is dat ik me de fysieke dingen door middel van dat lichaam verbeeld
          • NOOT 99
            • De langzamere hersenfuncties waarvan  ###
    • […] concludeer ik op grond daarvan met waarschijnlijkheid dat het fysieke bestaat

---

• 124 Ten eerste nam ik #####

17-12-2022 Ik zie / ervaar dat ik een lichaam heb, ik heb dus zintuigen (lichaam) en ideeën (geest)

17-12-2022 Buiten mijn lichaam ontdek ik anderen dingen in de wereld

• 125 Aangezien ik van die dingen geen kennis had  #####
  • NOOT 101 Een verwijzing naar Aristoteles:
    • “Niets is in het verstand wat niet eerst in de zintuigen was”
      • Descartes presenteert deze overtuiging hier als een vooroordeel uit onze jeugd
  • Zie ook Berkeley

---

• 126 Nu ik mezelf en de ##
• 127 En hoewel ik misschien (of ####
• 127 /// JST […] bestaanswijzen van een ding
  • NOOT 104
    • Een werkelijk (“formeel”) bestaande voorstelling of ervaring is, als vorm van verstandelijk denken (“begrijpen”), altijd afhankelijk van iets dat denkt; en elke voorstelling is daarom een mentale uiting (“bestaanswijze”) van een geestelijke substantie (“ding“), zoals elk tastbaar object een lichamelijke bestaanswijze van de materie is

Een substantie  = = ding – in de moderne tijd : materie   Wat permanent is in de dingen die veranderen

• 128 /// JST […] Dus blijft over dat het zich in een substantie anders dan mijzelf bevindt

---

• 129 Er is niets wat die natuur mij duidelijker  ###
• 129 Door middel van ###
• 130 […] staat vast dat […] voor zover ik uit lichaam en geest ben samengesteld […]

---

‘Natuur’ is bij Descartes een minder centraal begrip dan bij Hobbes en Spinoza Descartes veronderstelt eerder een bepaalde definitie van natuur in zijn werk zonder aan die definitie zelf speciale aandacht te geven. De natuur is het domein waarover we volgens Descartes kennis kunnen en moeten vergaren. Als we gestructureerd en methodisch te werk gaan, kunnen we alles over de natuur te weten komen. Er zijn drie substanties: res extensa (uitgebreide zaak of materie), res cogitans (denkende zaak of geest) en God. Voor Descartes is ‘natuur’ de wereld van de driedimensionale materie, die te begrijpen is volgens de vorm en structuur van materie en de drie wetten van beweging, en van de immateriële geest of intellectuele substantie, die onder andere te kennen is via psychologie. De wereld van materie heeft een paar fundamentele eigenschappen en functioneert volgens een paar universele wetten. De denkende zaak, of immateriële geest, valt wel onder natuur, maar het is alleen de uitgebreide zaak die onderhevig is aan natuurwetten. De menselijke geest, ook al is die verbonden met de materie via het brein, valt buiten de natuurwetten.

• 132 En zoals een klok, gemaakt van raderen en gewichten, alle natuurwetten ###
• 132 En hoewel ik ####

---

• 133 Ten eerste wijs ik hier ###
  • 133 want wanneer ik aan de geest denk
• 133 Vervolgens merk ik op ###

De geest zit in de hersenen 

• 134 […] van de door de voet vertakte zenuwen, die vandaar als touwen helemaal tot aan de hersenen reiken […]

Zenuwen gaan door het hele lichaam naar de hersenen . . .

• 136 Er is een groot verschil tussen dromen en wakker zijn.
• 136 Als ik wakker ben kan ik er zeker van zijn dat datgene wat ik denk (deze informatie komt via de zintuigen, mijn geheugen en intellect naar mij toe) de waarheid is:  deze informatie / zingeving kan ik controleren en onderzoeken
• 136 Descartes: god bedriegt mij niet, maar ik kan mij wel vergissen