1 Inleiding

• Een samenleving is een grote verzameling van minderheden. De democratische rechtsstaat beschermt deze pluriformiteit

Algemene inleiding:

• Toon: “Het populisme is een virus” (Toon) Zie ook Luther: is ook een soort populist. Het zegt iets over een samenleving

• Populus versus demos

• Lastig te lezen boek

• Chaotisch

• Denken  en i.q.

• Het historisch aspect van dit boek?

• Als instituties niet mee goed functioneren, dan komt het populisme naar boven

• Je ziet dit in vakbonden, politieke partijen, de Europese unie,

• “Wij zijn de instituties, de democratie, de samenleving, de post-moderne mens“ (Arie)

• De laatste mens, de post-moderne mens …

• De oost-Europese landen (Orban, Hongarije) moeten nog groeien …

• Positieve kijk ten opzichte van  negatieve kijk

• Neo liberalisme (oorzaak of gevolg?) – marktwerking et cetera. Mensen worden onzekerder.(Roelf) Het geloof in publieke oplossingen. De publieke voorzieningen zijn afgebroken.

LEESWIJZER:

Het nieuwe populisme brengt een eigentijdse, met de moderniteit samenhangende probleemsituatie tot uitdrukking. Dit heeft te maken met het zich doorzettende open karakter van de samenleving, met het wegvallen van wat een substantiële ordening wordt genoemd. Een additionele, positieve vorm van emancipatie, een bevrijding tot participatie in de rechtsstatelijke orde, heeft lange tijd gelijkberechtiging gebracht en loopt nog altijd door. Sinds de jaren 60 van de vorige eeuw heeft zich hierin echter een negatieve vorm van emancipatie gemengd. Deze wil mensen bevrijden van het bindende en verplichtende karakter van deze ordening. Bekrachtigd door stromingen in het postmodernisme en neoliberalisme werpt deze emancipatie mensen op zichzelf terug, ook als ze hier niet tegen opgewassen zijn.

Sybe Schaap beschrijft hoe het hedendaags populisme met zijn destructieve politiek, met zijn verleidingen, met zijn ontwaarding van bindende en richtinggevende waarden hierop inhaakt en veel kwaad aanricht. Het wordt beschreven als een krachtige en verleidelijke, reactieve beweging die teert op wantrouwen, cynisme en ressentiment. Aan de verleidelijke kracht die het populisme op velen uitoefent, ontleent het boek haar titel. De ficties en illusies waarmee het populisme strooit inzake de idee van nationale identiteit of volksidentiteit, brengt de auteur ertoe in de ondertitel te spreken van een identiteitsillusie.

De reactieve houding van het populisme probeert de auteur te verklaren met behulp van elementen uit het denken van Nietzsche, Ortega y Gasset en Lefort.

Kern in zijn betoog is het onvermogen van populisten om mee te gaan in de moderne, open samenleving die zich heeft losgemaakt van de premoderne orde.