8 Epiloog

• De neiging om mee te gaan in het populistische jargon en de populistische illusiepolitiek is aanzienlijk.
• Omdat de politiek ten volle meegaat met de invulling van de identiteitsfantasie van het populisme wordt een pluriforme bevolking niet langer op rechtsstatelijke. democratische en institutionele grondslag bijeengebracht, maar gespleten.
• Nog erger wordt dit als de illusie van volksidentiteit wordt verbonden met ideeën als natie en soevereiniteit, uitlopend op nationalisme.
• Een fundamentele waarde van de democratie is de mening dat bevolking en samenleving uit een veelheid van minderheden bestaan; democratische instellingen moeten deze veelheid een vertegenwoordigend platform bieden.
• Burgers zullen zich in deze instituties in al hun verscheidenheid moeten herkennen.
• Niet-meegaan in de politisering, afzien van populistische retoriek, niet-reageren op de wijze waarop populisten zich roeren is voor politici nodig om weerstand te bieden tegen de verleidingen waaraan het populisme ook hen blootstelt.
• Maar het is niet genoeg. Er moet een positief antwoord tegenover staan.
• Dit zal gevonden moeten worden door de bevolking — als demos — voldoende van het aloude aristos in zich op te laten nemen.