2021

laatste wijziging: 26-03-2021

03 Cicero – oud worden

      Auteur: Cicero, Marcus Tullius (106-43 v.Chr.).
        Boek: De kunst van het oud worden - 44 v C
     Gelezen: januari 2020 
   Besproken: Vrijdag x februari 2021 Senia Assen Fil 3 club

https://8weekly.nl/recensie/comfortabel-oud-worden/
https://www.hebban.nl/boek/de-kunst-van-het-oud-worden-vincent-cicero
https://www.bol.com/nl/f/de-kunst-van-het-oud-worden/30084956/#product_specifications
https://www.athenaeum.nl/leesfragmenten/2017/de-kunst-van-het-oud-worden/
https://orpheuskijktom.com/2017/08/31/cicero-en-de-kunst-van-het-oud-worden/
https://www.medischcontact.nl/nieuws/boeken-en-films/media-en-cultuur/de-kunst-van-het-oud-worden.htm

Is oud worden iets ellendigs, een periode van gestage neergang die alleen ongemakken met zich meebrengt? Wat is een zinvolle tijdsbesteding als je op hoge leeftijd komt? Het zijn universele vragen, waarover schrijvers zich al in de oudheid hebben uitgesproken. De bekendste van hen is Cicero. In een van zijn beroemde filosofische dialogen laat hij zien dat ouderdom veel goede kanten heeft. Er hoeft van alles niet meer, er is tijd voor rust en mooie dingen, het is de leeftijd voor wijsheid. Dit positieve beeld van ouderdom wordt in de mond gelegd van de roemruchte politicus Cato de Oudere.

7 Inleiding

6 :: oud worden :
- – gezond van lichaam
- – gezond van geest
- een zekere welstand
- een zinvol leven
11 Vrijwel onafgebroken voert de 84-jarige Cato het woord.

21 I gedachten over ouderdom

24 II wapens voor de oude dag

27 De vrije kunsten
27 De beoefening van deugden

30 Vier redenen waarom ouderdom geldt als iets ellendigs:

De eerste is dat de ouderdom ons onze activiteiten ontzegt;
De tweede dat het lichaam verzwakt raakt,
De derde dat we bijna alle genoegens kwijtraken;
De vierde dat we dan niet ver meer of zijn van de dood.

32 III De ouderdom ontneemt ons onze activiteiten

33 Niet fysieke kracht of snelheid op beweeglijkheid stellen bij grote activiteiten, maar wijs beleid, gezag en oordeelsvermogen. En daarom raakt de oude dag niet gespeend, integendeel, die kwaliteiten worden alleen maar groter
35 […] onbesuisd gedrag horen bij jongeren in de bloei van hun leven, wijsheid bij ouderen
35 Het geheugen wordt niet minder
37 […] door lang te leven ziet men veel wat niet bevalt
38 Je bent nooit te oud om nog iets te leren

39 IV lichaam en geest

39 Bij het ouder worden nemen de fysieke krachten af
- Milo uit Croton was een beroemde worstelaar
42 Van Milo wordt verteld dat hij in Olympia stadion binnenging met een os op zijn schouders. Wat zou je het liefst willen hebben: zijn fysieke kracht of de geestelijke kracht van Pythagoras?
43 “De ouderdom heeft geen energie”. Maar energie wordt van de ouderdom ook niet gevraagd. Bij de gewoonte is mijn leeftijd dus vrijgesteld van alle taken waarvoor krachten een voorwaarde zijn. Geen dwang meer voor ons: niet voor wat we niet kunnen, en zelfs niet voor wat we welke
43 Wat is er dus vreemd aan dat oude mannen soms stoppen met hun gezondheid? Zelfs jongeren kunnen daar niet aan ontkomen.
43 We moeten vechten tegen de oude dag als tegen een ziekte, en rekening houden met onze gezondheid: matige lichaamsbeweging nemen en voldoende eten en drinken om weer op krachten te komen, niet om die krachten in verdrukking
45 […] dan kun je lichamelijk oud zijn, maar geestelijk nooit

46 V Genoegens

47 Stel je voor dat iemand in de greep is van een hevig lichamelijk genot, zo groot als een mens maar kan voelen dan is er toch voor iedereen vaststelde dat ze iemand voor de duur van dat plezier niet voor elkaar kan krijgen met zijn geest, zijn verstand en zijn denkkracht? Daar is niet zo verfoeilijk, niets zo verderfelijk als genot
47 Genot belemmert nuchter denken en is de vijand van het verstand
47 […] de ouderdom kan geen vormen van genot waar je nog speciaal naar verlangt, en dat is geen verwijt allerhoogste lof!
47 Geen luxe ding eens meer, geen afgeladen tafels en steeds weer bij gevulde bekers. Maar dus ook geen dronkenschap meer, geen moeizame spijsvertering en slapeloze nachten
47 Voor mij zit het plezier gezien de goede gesprekken
52 […] bezig met studie

54 VI Genoegens van boeren

55 Het zaadje in de grond, het verzorgen van een wijnstok. Alles groeit vanuit de aarde omhoog
56 Ik zou nog kunnen doorgaan over de talrijke aangename kanten van het landleven

63 VII De dood

63 Jongeren lopen gemakkelijker ziekten op, worden ernstiger ziek en zijn lastiger te verzorgen, en zo bereiken maar weinigen de ouderdom
64 Maar een oudere heeft zelfs niets te hopen. Intussen is hij er beter aan toe dan de jongere, want hij heeft bereikt waar waar die ander nogal nog op hoopt: een lang leven
64 Uren verglijden, en ook dagen, maanden, jaren tijd die voorbij is komt nooit meer terug en wat erop volgt kun je niet weten. De tijd die ieder wordt gegeven om te leven, dan moet hij tevreden mee zijn
65 Die rijpheid vind ik zelf heel aangenaam. Hoe dichter ik bij de dood kon, des te meer lijkt het of ik lands inzicht krijgt en na een lange reis eindelijk gaat binnenlopen in Den Haag

69 VIII De ziel

71 Socrates: de ziel:
- Een sterk argument daarvoor vindt hij dat mensen het meeste al voor hun geboorte weten. Als kinderen namelijk moeilijke vakken leren, pakken zij talloze dingen zo snel op dat ze die kennelijk niet voor het eerst horen. Nee, dat is dan een “herinneren “, een “opnieuw voor de geest krijgen “. Dit is zo ongeveer de leer van Plato
72 Niets lijkt meer op de dood dan de slaap
72 Denk je nu werkelijk dat ik mij dag en nacht, in oorlogstijd en vredestijd, al die inspanningen had getroost als mijn roem precies dezelfde begrenzing zou krijgen als mijn leven? Had ik dan niet veel beter een vrij rustige leven kunnen leiden zonder enige inspanning of vermoeienis? Nee! Op een of andere manier richten mijn ziel zich op en keek altijd vooruit naar latere generaties. Als zij het leven had verlaten, leek het, dan pas zal zij werkelijk leven! Was er feitelijk niet zo dat de ziel onsterfelijk is, dan zou dat verlammend werken op de zielen van juist de beste mensen. Die zou dan niet alles doen voor het verkrijgen van onsterfelijkheid en roem
73 Juist de wijze mensen sterven met de diepste berusting, de domsste met de grootste tegenzin
75 Ook als onsterfelijkheid niet voor ons is weggelegd, is het voor een mens wenselijk uit te doven als het zijn tijd is
- De natuur kent voor alles een bepaalde maat, ook voor het leven
- De ouderdom is van een mensenleven iets als een sloopbedrijf van een toneelstuk
- We moeten zorgen dat ik niet gaat vervelen, vooral niet als het op een bepaald moment genoeg is geweest