2021

laatste wijziging: 29-10-2021

10 ten Bos – volk i d grot

   Auteur: ten Bos, René  
     Boek: Het volk in de grot - 2018
     ISBN: 978 90  2441 961 6
  Gelezen: juli 2021 Leesgroep Senia Assen Fil 3

--- Waarom mensen geen feiten willen ---

https://deleesclubvanalles.nl/recensie/het-volk-in-de-grot/
https://deleesclubvanalles.nl/recensie/het-volk-in-de-grot-2/

Zie schets bladzijde 95

96 :  15-08-2021 

Er zijn "onwetenden", maar géén "wetenden".  
er zijn wel "verwonderaars" en zij zijn zoekende . . . . 
zoekende naar:
- kennis
- waarheid
- politiek
- ethiek

9 – Inleiding

 - feit : het is 7 graden buiten
 - feit : roken is slecht

09 Je hebt waarheden en waarheden. Je hebt ook feiten en feiten. Dit boek gaat over waarheden en feiten
09 Wie zijn “wij”? Laten we zeggen dat “wij” het volk is.
10 Het gaat over de minachting die de filosofie altijd voor het volk heeft gehad
11 Een van de centrale vragen in Blumenbergs werk is waarom de werkelijkheid er voor ons zou moeten zijn
11 De waarheid is dat het volk misschien helemaal geen waarheid wil. En ook geen feiten. Het volk, zo luidt Blumenbergs these, is in elk geval hardleers
11 Het volk heeft misschien wel goede argumenten als het zich afgewend van de werkelijkheid
12 De hardleersheid van het volk is een filosofische probleem van de hoogste orde en heeft natuurlijk ook een actuele dimensie.
- Men spreekt vandaag de dag graag over een waarheidscrisis.
- Mensen raken niet uitgepraat over fakenieuws, valse feiten op de leugenachtigheid van politici.
- Men weet langzamerhand niet meer wat waar en onwaar is.
- Over wat feiten zijn, woedt een hevige discussie, die onder meer consequenties heeft voor de wijze waarop we naar wetenschap en journalistiek kijken.
- Ten Bos gelooft niet dat deze waarheid crisis te wijten is aan het zogenoemde postmodernisme, zoals sommige wijsneuzen met de nodige aplomb beweren
12 Het boek bestaat uit 3 delen:
1. Reconstructie van de grot allegorie
2. Beschouwingen
3. Samenvatting

15 – Van paideia tot methode

17 Troglofiel : dier in de grot
18 De mens is een troglofiel: wezens die een broertje dood hebben aan de werkelijkheid

19 Het scanderende volk

19 Schmitt:
- Het volk is slijmerig / walgelijk
- Het volk kan niet gerepresenteerd worden in bijvoorbeeld een volksvertegenwoordiging, door middel van stemmen: stemrecht
- alleen het mooie, het glorieuze, het adellijke of het substantiële kan in de ogen van Schmitt gerepresenteerd worden
- Voor Schmitt is de parlementaire democratie een “democratie zonder demos, zonder volk “
20 Stemmen verstomd en verdoofd de stem van het volk : volk is altijd en overal en bij definitie verzameld volk: iets wat bij elkaar komt en samengeklontert
20 Het volk wenst geen vooruitgang en dat kan een liberale samenleving met al haar vertrouwen in techniek en ondernemerschap zich niet veroorloven
21 Schmitt :
- ” Zolang het volk überhaupt existeert en verder wil bestaan,
  - zijn zijn levenskracht en energie onuitputtelijk en steeds in staat nieuwe vormen van politieke existentie te vinden.
  - De zwakte ligt hierin dat het volk over de grond vragen van zijn politieke vorm en zijn organisatie moet beslissen zonder zelf georganiseerd of gevormd te zijn.
    - Daarom is het ook zo eenvoudig de wilsuitingen van het volk verkeerd te begrijpen, verkeer te duiden of vals weergegeven”
21 Acclamatie: is in een vergadering of bij een verkiezing de vorm van bevestiging waarbij men met algemene stemmen door middel van applaus, gejuich of andere waarderende kreten instemming betuigt. Er vindt in dat geval geen stemming plaats. De term acclamatie komt van het Latijnse acclamare, toejuichen.
- 21 klapvee
21 Schmitt was een katholieke fascist

22 Het vergeten volk

22 Judith Butler : “volk” : het “onvolkse” en ook het dwaze van populisten is dat ze het volk plaatsen tegenover een liefde die zou bestaan uit snobs, multiculturele zeloten, linkse academici, bestuurders, bureaucraten, enzovoort
23 Definitie van het begrip volk:
- de gezamenlijke bewoners van een staart, in betrekking tot hun soeverein
- de gemeenschap van bewoners van een land die afstamming, taal, zeden, overlevering gemeen hebben
- de grote massa van bewoners van een land (een staat) in tegenstelling tot de personen van rang en hogere beschaving
- een verzameling van mensen ( een menigte op een plein)
- klasse opslag van mensen / arbeiders / personeel
- Definitie Van Dale : volk

1. 1. 1. historisch gegroeide gemeenschap van erfelijk verwante mensen met min of meer gelijke taal en gewoonten
    2. de gezamenlijke bewoners van een staat
    3. mensenmenigte
    4. slag van mensen: raar volk; scheepsvolk: klasse
    5. de bijen van een korf

24 Het volk staat tegenover een elite
25 ten Bos : We hebben nog 3 volkspartijen : SP, PVV en 50plus
25 ten Bos onderscheidt 4 betekenis-groepen m.b.t. “volk” :
- arbeiders – meerderheid
- populisten – minderheid
- nationalisten – vaderlandslievend
- pejoratief lastig / gemeen / laag / onguur / minderheid
26 Grofweg kun je zeggen dat het woord “volk“ergens zweeft tussen insluiting en uitsluiting
26 Het volk bestaat niet : er zijn vele soorten volk
26 Agamben :
- Volk is wat niet ingesloten kan worden in het geheel waarvan het een deel is en wat niet kan horen bij de gemeenschap waarbij het toch is aangesloten
27 Butler :
- “De zinssnede “zich verzetten tegen vergetelheid” betekent niet dat degenen die het goed hebben geen deel uitmaken van “het volk “en zij heeft evenmin een eenvoudige inclusieve betekenis (“wij zijn ook het volk “)
- Zij stelde eerder een vorm van gelijkheid tegenover de groeiende ongelijkheid en dat gebeurt niet door simpelweg “bij het volk “uit te spreken, maar door de gelijkheid zoveel mogelijk concreet te maken, door een verzameling mensen op basis van gelijkheid te laten bestaan.
- We zouden kunnen zeggen dat zij gelijkheid midden in de heersende ongelijkheid doet gelden”
28 Om het volk te ontmoeten moet je vooral op zoek naar gedepolitiseerde ruimtes, volk is wat je ziet in cafes, op terrassen en pleinen, in winkels, in wacht rijen op vliegvelden, in voetbalkantines en andere plaatsen waar de wil tot ongelijkheid niet getolereerd wordt en waar een niet meer mag zijn dan de ander
29 Voor Schmitt is het volk vormeloos, laag en slijmerig. Ook voor Butler is volk vormeloos, maar zijn ik meer in termen van deining, plooibaarheid en gelijkheid. Hoe het ook zij, de hele gedachte dat het volk verheven moet worden, gaat er vanuit dat het vormloze vorm moet krijgen

30 Het trogloditische volk (troglodiet = holbewoner)

30 paideia == opvoeding == onderwijs :
- In de cultuur van het oude Griekenland en later van de Grieks-Romeinse wereld in het algemeen
- De term paideia verwijst naar de opvoeding en onderwijs van het ideale lid van de polis of staat
31 Holbewoners worden nooit een klasse, dat wil zeggen een gemeenschap die in staat is tot politieke actie
33 Waarschijnlijker is echter dat de fabel van Marx gezien moet worden als een opzichtige verwijzing naar de beruchte natuurtoestand van Hobbes
34 Montesquieu gelooft niet in de oplossing van Hobbes: een staat die met het nodige machtsvertoon de mensen zoveel angst inboezemt dat ze vanzelf terughoudend zullen zijn. Een staat alleen is niet genoeg bij Montesquieu

35 Het zintuigelijke volk

35 De bekendste holbewoners zijn de mensen in Plato’s grot
35 Volksverheffing : de holbewoner moet uit zijn kluisters bevrijd worden
35 /// JST Dat de wetenschapsgeschiedenis Plato in het ongelijk zou stellen wat zijn bewering betreft dat het volk in de grot de echte werkelijkheid niet ziet, zal iedereen duidelijk moeten zijn
36 Wie uit de grot klimt, zie de dingen vanuit een ander oogpunt
37 Klinkt dit actueel?
- Zijn die charlatans in die grot (Plato noemde hem sofisten) de voorlopers van de moderne populistische politici?
- Dergelijke vergelijkingen zijn op het eerste gezicht erg aannemelijk, maar het is belangrijk dat we niet te snel conclusies trekken

37 Het geborgen volk

37 De mens wordt niet geboren als realist. Zo simpel is het.
- Ons leven kenmerkt zich door breuken en scheuren.
- En elke breuk of scheur levert niet alleen een trauma op, maar ook meer realiteitszin.
- Van dat trauma willen de mensen meestal niets weten

10-08-2021 …. ? en denkende mensen dan ??

- Vandaar hun trogofiele geaardheid: ze willen steeds weer de grot opzoeken
- We zagen al dat er veel namen voor de grot zijn bedacht en niet alleen de filosofie:
  - sfeer, bubbel, cocon, pilaar
    - kunnen zo gevoerd worden bij
      - kerker, vliegen glas , put
        
        Mensen vluchtten na al die enge en benauwde plekken uit angst voor de realiteit en de genadeloosheid van het fraaie landschap
38 Wendingen – alles in het leven draait om overgangen – Heraclitus
38 Overgangen zijn dus onbegrijpelijk:
- Van niets naar leven en dan weer naar niets.
- We snappen er helemaal niets van.
- Toch weten we dat het om die overgangen draait.
- Onze levensgeschiedenissen beginnen met een scheiding en ze blijven daar ook steeds omdraaien:
  - geboren worden, opgroeien, naar school, de deur uit, een baan vinden, trouwen, een andere baan vinden,
  - een andere partner vinden, kinderen krijgen, met pensioen gaan en dan uiteindelijk sterven.
  - Niets bijzonders, ware het niet dat al die overgangen iets met waarheid van doen lijken te hebben.
  - Een overgang lijkt altijd meer realiteit met zich mee te brengen
39 Je kun er door beschadigd raken
39 Het aanbod dat “realiteit” heet, weigeren we maar al te vaak. Daarom willen steeds meer onze grot invluchten
40 De mens is een homo pictor : zijn specifieke geaardheid is dat hij beelden produceert, in zijn hoofd, maar ook op de wanden van grotten

40 Het bedrogen volk

40 Plato schreef een boek dat gaat over de vraag hoe je een rechtvaardig staatsbestel inricht
40 – 45 allegorie : uitgewerkte metafoor
- Bullshit van ten Bos : de kern zijn juist de schaduwen op de muur t.o.v. de realiteit buiten de grot
44 De allegorie is een gedachten experiment in de vorm van: als dit en dat gebeurt, zal er ook dat en dit kunnen gebeuren . . . .

45 Het verblinde volk

45 Stel je nu eens voor dat mensen kunnen … “genezen” van hun onwetendheid ….
46 Dit is een essentiële ervaring in het socratische denken: de weg naar inzicht begint altijd met een moment van verdwazing en beneveling. Je zou kunnen zeggen dat dit de ervaring van de socratische aporie is.
- aporie:
  - Term waarmee aangegeven wordt dat een filosofische vraag niet tot een bevredigend resultaat leidt. Een aporie kan ook als retorisch middel ingezet worden.
    
    In de filosofie is een aporie een filosofische puzzel of een schijnbaar onoplosbare impasse in een onderzoek, vaak als gevolg van even plausibele premissen die echter tot verschillende, tegenstrijdige conclusies leiden (te vergelijken met een paradox). Het idee van een aporie is voornamelijk te vinden in de Griekse filosofie. Veel van Plato’s dialogen eindigen bijvoorbeeld met een aporie. Socrates werpt een vraag op, discussieert er met anderen over, maar het resultaat van zijn onderzoek is niet sluitend en geeft onvoldoende antwoord op het probleem dat aan de orde werd gesteld.

02-08-2021 is het fijn om iets te leren?

02-08-2021 is het fijn om iets te weten?

47 Het licht dat van de muur komt is een pijn ervaring
48 Voordat er kennis kan zijn, is er altijd verblinding
48 De verblinding komt onmiddellijk, maar de gewenning vergt tijd

48 Het hardleerse volk

48 Hoe beleerbaar is het volk?
- Grot en bubbels:
  - 50 Twitter – Facebook – Story – Shownieuws – DENK (partij)
  - 50 VK – NRC – Telegraaf – Wikipedia – Geenstijl.nl – Human.nl – Scientas.nl

51 Het karaoke volk

51 Protagoras – de mens is de maat van alle dingen — leidt tot relativisme
- Dialoog : Protagoras
53 Sofisme is gericht op “een soort professioneel, respectabel programma dat zich richt op het trainen van een beperkte groep mensen in de samenleving ”
- Vertaling/betekenis van het woord professionals : mensen die wat beloven
53 /// JST Kernvraag : Hoe kan het volk onderscheid maken tussen degenen die het voorliegt en degenen die het niet voorliegt ?
54 Soctagoras – versmelting van Socrates en Protagoras
54 Elite: Nee, de “cultureel hoogstaande mensen “, zij die we tegenwoordig de “elite” zouden noemen, dat wil zeggen dezelfde verkozenen en de geselecteerden – welnu, dergelijke “hogere “mensen onderhouden zich “met eigen stem “met elkaar en laten elkaar ook netjes uitspreken. “Zelfs wanneer ze flink wat mijn ophebben “, want ook drankgelagen kunnen kennelijk “deftig “verlopen, zeker als Socrates er zelf aan mee doet
55 Wat kunnen we verwachten van die gewone man oma die niet zelf de dingen uitzoekt? Is hij in staat om te begrijpen waarover Socrates het heeft?
55 We mogen dit niet vergeten: het gaat bij de grot allegorie om een beeld dat voor mensen bestemd is die nadenken over hoe je een stabiele en rechtvaardige staat in elkaar knutselt.
- In die staat (polis) heerst, als het aan Plato ligt tenminste, de maatschappelijke rangorde die zeer sterk samenhangt met wat je zou kunnen omschrijven als een “theoretische prestatie “.
- Anders gezegd, degenen die het meest weten, wil wel zeggen, degenen die toegang hebben tot de echte werkelijkheid, zijn meer de baas van degenen die deze toegang ontberen.
- Maar wordt zo’n prestatiegerichte, intellectuele cultuur (alleen door meer weten krijg je macht en status) ook erkend door het volk in de grot?
56 De “socratische storing“, die uiteindelijk is veel te zwak om enige impact op gewone mensen te hebben
56 Je hoeft niet te begrijpen hoe het nu precies met de zon gesteld is om toch elke dag weer blij te zijn dat ze schijnt

57 Het wakende volk

57 De wachters – staatsmannen – spelen een cruciale rol bij Plato
57 Angst voor gemakzucht en luxe speelt speelt een doorslaggevende rol in de politieke filosofie van Plato
57
- Varkens – Pigs
  - Leiders
    - ‘Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn meer gelijk dan anderen’, een uitspraak uit het boek Animal Farm van George Orwell uit 1945.
- Honden – Dogs
  - De wachters
  - megalomane zakenmensen
- Schapen – Sheep
- Pink Floyd:
  - De honden (dogs) representeren megalomane zakenmensen, die denken dat ze alles onder controle hebben. Ze gaan aan het eind echter ten onder (“Dragged down by the stone”).
  - De varkens (pigs) verwijzen naar, en is een aanval op, diegene die daadwerkelijk de controle hebben: politici en opiniemakers.
  - De schapen (sheep) representeren ten slotte de overgeblevenen. Zij volgen blind, zonder zelfreflectie en zonder mening. Echter er is een sprankje hoop in het nummer als ze in opstand komen en ze een achtervolgende hond doden.
58 Wellicht kan het volk in de grote dingen niet uit elkaar houden, maar de wachters kunnen dat wil, zeker als ze ook nog eens filosofisch geschoold zijn, want dat is waar later op hoopt: de uiteindelijke gelijkschakeling van wachter en wijsgeer
59 Ook elders in “De Staat” duiken mythes op. Hoe verklaar je dat?

10-08-2021 Je moet je eerst een andere werkelijkheid kunnen voorstellen

61 Het tevreden volk

61 Ik wil in deze en de volgende paragraaf twee onzekerheden van de elite benoemen:
- de eerste gaat over de heersende machtsverhoudingen in de grot
- de tweede over wat we kunnen zien als de “macht” van de beelden nog de schaduwen zelf
62 Het volk in de grot is geen homogene massa
64 Het plezier aan de “schaduwen” of “nabootsingen” die in de bioscoop of op de televisie ziet, laat de moderne mens zich niet zomaar afnemen
64 Er is sprake van de macht van het beeld
67 […] de wand is geschikt en in staat schaduwen zo op zich te laten vallen dat men alleen die schaduwen en niet de wand zelf ziet. Die wand moet zichzelf dus optisch laten verdwijnen. Negatief wil dat zeggen: geen gaten, geen scheuren, geen breuken, geen bulten, geen kleur werken, enzovoort

30-09-2021 Ten Bos geeft hier dus een kritiek op een metafoor

68 De titel het volk in de grot zal eigenlijk het volk in het House moeten eten
68 Er is sprake van een soort geometrische illusie
69 /// JST Tussen homo pictor en de bulldozermentaliteit van de moderne mens loopt een rechte lijn

69 Het uitwegloze volk

71 […] wat speelde bij Plato: het nare gevoel dat wij als mensen ergens in vastzitten, desnoods in onszelf, en dat er geen uitgangen zijn

72 Het anamnetische volk

72 Plato : Meno : leerling is eigenlijk niets anders dan herinnering
73 De anamnese theorie van Plato: We “herinneren “ons zaken die aangeboren zijn
74 […] Een vraag die ik voortdurend in mijn hoofd heb bij alles wat ik in dit boek schrijf:
- kunnen de verheffingsfantasieën, die ook een onmisbare grote rol in ons politieke bestel spelen, zonder cynisme?
- Maar welk mensbeeld ligt hieraan ten grondslag?
- Is die mens alleen maar een potentie die op de juiste manier tot de realisatie of actualisering dient te worden gebracht?
76 Wat dat betreft is er weinig verschil met de wijze waarop Montesquieu vele eeuwen later zijn troglodieten neerzet. De filosofische minachting voor het volk mag je rustig legendarisch noemen

30-09-2021 Oei-oei

77 alleen de elite kan op Oxford en Cambridge studeren. voor de meesten is dat echter helemaal niet weggelegd
78 Democratie is nooit het sterkste punt van Plato geweest
78 Schijn is onmiskenbaar een belangrijk machtsmiddel van de staat

78 Het achterlijke volk

78 G1000 project
79 Blaise Pascal : koning – volksvertegenwoordiger
80 Echte koning versus nepkoning
81 Koningen en misschien prinsen behoren dit alleemaal te weten, maar wat te denken van het volk zelf?
82 Hoe dient de hoge boom de vele winden te overleven?
82 Politiek kan niet zonder schijn ? ? de gouden koets, de koning, de koningin
83 2000 jaar na Socrates is er nog steeds niets verandert in de filosofische attitude tegenover het volk
84 Pascal:
- De laagste groep – kritiekloos – gehoorzaam
- De middengroep – half-wijzen
  - De sofisten:
    - journalisten – kunstenaars – cartoonisten – sociologen – cultuurcritici – striptekenaars – cabaretiers
- De hoogste groep – de wijzen

87 Het gehomogeniseerde volk

87 Waarheid openbaart zich als theologen en filosofen met elkaar debatteren
88 Descartes : het idee dat we door een kwade geest worden bedrogen
91 Het idee dat er maar 1 waarheid is en dat ze onveranderlijk is
91 Wie de orde van redenaties begrijpt, begrijpt de wereld
92 Niet jou of mijn leven doet ertoe. Integendeel zelfs, er is in de wetenschap maar één subject
92 Nu zien we ook waarom de homo methodicus niet met waarschijnlijkheid uit de voeten kan.
- Waar waarschijnlijkheid in de middeleeuwen nog een “glans van evidentie ” is, daar verwijst Descartes haar naar de vuilnisbelt van de geschiedenis.
- Waarschijnlijkheid is niet te verifiëren.
- Het gaat om waarheid en niets anders, maar is een waarheid die alleen maar in de logica van een wiskundig denken universeel subject aangetrokken kan worden
93 Descartes maakt van zijn geest een hermetisch afgesloten grot
95 Van Descartes hebben we geleerd dat we ons moeten concentreren op het subject en zijn wereld, op zijn opvoeding, zijn methode.
- We zijn geen perfecte leerlingen
- Maar jezelf opsluiten en doven blind zijn voor de werkelijkheid …. Tja
- De gedachte dat je je grof moet verlaten om zo het goede te doen, is voor ons nog steeds zeer moeilijk te accepteren