10 ten Bos – volk i d grot
Auteur: ten Bos, René
Boek: Het volk in de grot - 2018
ISBN: 978 90 2441 961 6
Gelezen: juli 2021 Leesgroep Senia Assen Fil 3
--- Waarom mensen geen feiten willen ---
- https://deleesclubvanalles.nl/recensie/het-volk-in-de-grot/
- https://deleesclubvanalles.nl/recensie/het-volk-in-de-grot-2/
Zie schets bladzijde 95
96 : 15-08-2021 Er zijn "onwetenden", maar géén "wetenden". er zijn wel "verwonderaars" en zij zijn zoekende . . . . zoekende naar: - kennis - waarheid - politiek - ethiek
9 – Inleiding
- feit : het is 7 graden buiten - feit : roken is slecht
- 09 Je hebt waarheden en waarheden. Je hebt ook feiten en feiten. Dit boek gaat over waarheden en feiten
- 09 Wie zijn “wij”? Laten we zeggen dat “wij” het volk is.
- 10 Het gaat over de minachting die de filosofie altijd voor het volk heeft gehad
- 11 Een van de centrale vragen in Blumenbergs werk is waarom de werkelijkheid er voor ons zou moeten zijn
- 11 De waarheid is dat het volk misschien helemaal geen waarheid wil. En ook geen feiten. Het volk, zo luidt Blumenbergs these, is in elk geval hardleers
- 11 Het volk heeft misschien wel goede argumenten als het zich afgewend van de werkelijkheid
- 12 De hardleersheid van het volk is een filosofische probleem van de hoogste orde en heeft natuurlijk ook een actuele dimensie.
- Men spreekt vandaag de dag graag over een waarheidscrisis.
- Mensen raken niet uitgepraat over fakenieuws, valse feiten op de leugenachtigheid van politici.
- Men weet langzamerhand niet meer wat waar en onwaar is.
- Over wat feiten zijn, woedt een hevige discussie, die onder meer consequenties heeft voor de wijze waarop we naar wetenschap en journalistiek kijken.
- Ten Bos gelooft niet dat deze waarheid crisis te wijten is aan het zogenoemde postmodernisme, zoals sommige wijsneuzen met de nodige aplomb beweren
- 12 Het boek bestaat uit 3 delen:
- Reconstructie van de grot allegorie
- Beschouwingen
- Samenvatting
15 – Van paideia tot methode
- 17 Troglofiel : dier in de grot
- 18 De mens is een troglofiel: wezens die een broertje dood hebben aan de werkelijkheid
19 Het scanderende volk
- 19 Schmitt:
- Het volk is slijmerig / walgelijk
- Het volk kan niet gerepresenteerd worden in bijvoorbeeld een volksvertegenwoordiging, door middel van stemmen: stemrecht
- alleen het mooie, het glorieuze, het adellijke of het substantiële kan in de ogen van Schmitt gerepresenteerd worden
- Voor Schmitt is de parlementaire democratie een “democratie zonder demos, zonder volk “
- 20 Stemmen verstomd en verdoofd de stem van het volk : volk is altijd en overal en bij definitie verzameld volk: iets wat bij elkaar komt en samengeklontert
- 20 Het volk wenst geen vooruitgang en dat kan een liberale samenleving met al haar vertrouwen in techniek en ondernemerschap zich niet veroorloven
- 21 Schmitt :
- ” Zolang het volk überhaupt existeert en verder wil bestaan,
- zijn zijn levenskracht en energie onuitputtelijk en steeds in staat nieuwe vormen van politieke existentie te vinden.
- De zwakte ligt hierin dat het volk over de grond vragen van zijn politieke vorm en zijn organisatie moet beslissen zonder zelf georganiseerd of gevormd te zijn.
- Daarom is het ook zo eenvoudig de wilsuitingen van het volk verkeerd te begrijpen, verkeer te duiden of vals weergegeven”
- ” Zolang het volk überhaupt existeert en verder wil bestaan,
- 21 Acclamatie: is in een vergadering of bij een verkiezing de vorm van bevestiging waarbij men met algemene stemmen door middel van applaus, gejuich of andere waarderende kreten instemming betuigt. Er vindt in dat geval geen stemming plaats. De term acclamatie komt van het Latijnse acclamare, toejuichen.
- 21 klapvee
- 21 Schmitt was een katholieke fascist
22 Het vergeten volk
- 22 Judith Butler : “volk” : het “onvolkse” en ook het dwaze van populisten is dat ze het volk plaatsen tegenover een liefde die zou bestaan uit snobs, multiculturele zeloten, linkse academici, bestuurders, bureaucraten, enzovoort
- 23 Definitie van het begrip volk:
- de gezamenlijke bewoners van een staart, in betrekking tot hun soeverein
- de gemeenschap van bewoners van een land die afstamming, taal, zeden, overlevering gemeen hebben
- de grote massa van bewoners van een land (een staat) in tegenstelling tot de personen van rang en hogere beschaving
- een verzameling van mensen ( een menigte op een plein)
- klasse opslag van mensen / arbeiders / personeel
- Definitie Van Dale : volk
-
-
-
- historisch gegroeide gemeenschap van erfelijk verwante mensen met min of meer gelijke taal en gewoonten
- de gezamenlijke bewoners van een staat
- mensenmenigte
- slag van mensen: raar volk; scheepsvolk: klasse
- de bijen van een korf
-
-
- 24 Het volk staat tegenover een elite
- 25 ten Bos : We hebben nog 3 volkspartijen : SP, PVV en 50plus
- 25 ten Bos onderscheidt 4 betekenis-groepen m.b.t. “volk” :
- arbeiders – meerderheid
- populisten – minderheid
- nationalisten – vaderlandslievend
- pejoratief lastig / gemeen / laag / onguur / minderheid
- 26 Grofweg kun je zeggen dat het woord “volk“ergens zweeft tussen insluiting en uitsluiting
- 26 Het volk bestaat niet : er zijn vele soorten volk
- 26 Agamben :
- Volk is wat niet ingesloten kan worden in het geheel waarvan het een deel is en wat niet kan horen bij de gemeenschap waarbij het toch is aangesloten
- 27 Butler :
- “De zinssnede “zich verzetten tegen vergetelheid” betekent niet dat degenen die het goed hebben geen deel uitmaken van “het volk “en zij heeft evenmin een eenvoudige inclusieve betekenis (“wij zijn ook het volk “)
- Zij stelde eerder een vorm van gelijkheid tegenover de groeiende ongelijkheid en dat gebeurt niet door simpelweg “bij het volk “uit te spreken, maar door de gelijkheid zoveel mogelijk concreet te maken, door een verzameling mensen op basis van gelijkheid te laten bestaan.
- We zouden kunnen zeggen dat zij gelijkheid midden in de heersende ongelijkheid doet gelden”
- 28 Om het volk te ontmoeten moet je vooral op zoek naar gedepolitiseerde ruimtes, volk is wat je ziet in cafes, op terrassen en pleinen, in winkels, in wacht rijen op vliegvelden, in voetbalkantines en andere plaatsen waar de wil tot ongelijkheid niet getolereerd wordt en waar een niet meer mag zijn dan de ander
- 29 Voor Schmitt is het volk vormeloos, laag en slijmerig. Ook voor Butler is volk vormeloos, maar zijn ik meer in termen van deining, plooibaarheid en gelijkheid. Hoe het ook zij, de hele gedachte dat het volk verheven moet worden, gaat er vanuit dat het vormloze vorm moet krijgen
30 Het trogloditische volk (troglodiet = holbewoner)
- 30 paideia == opvoeding == onderwijs :
- In de cultuur van het oude Griekenland en later van de Grieks-Romeinse wereld in het algemeen
- De term paideia verwijst naar de opvoeding en onderwijs van het ideale lid van de polis of staat
- 31 Holbewoners worden nooit een klasse, dat wil zeggen een gemeenschap die in staat is tot politieke actie
- 33 Waarschijnlijker is echter dat de fabel van Marx gezien moet worden als een opzichtige verwijzing naar de beruchte natuurtoestand van Hobbes
- 34 Montesquieu gelooft niet in de oplossing van Hobbes: een staat die met het nodige machtsvertoon de mensen zoveel angst inboezemt dat ze vanzelf terughoudend zullen zijn. Een staat alleen is niet genoeg bij Montesquieu
35 Het zintuigelijke volk
- 35 De bekendste holbewoners zijn de mensen in Plato’s grot
- 35 Volksverheffing : de holbewoner moet uit zijn kluisters bevrijd worden
- 35 /// JST Dat de wetenschapsgeschiedenis Plato in het ongelijk zou stellen wat zijn bewering betreft dat het volk in de grot de echte werkelijkheid niet ziet, zal iedereen duidelijk moeten zijn
- 36 Wie uit de grot klimt, zie de dingen vanuit een ander oogpunt
- 37 Klinkt dit actueel?
- Zijn die charlatans in die grot (Plato noemde hem sofisten) de voorlopers van de moderne populistische politici?
- Dergelijke vergelijkingen zijn op het eerste gezicht erg aannemelijk, maar het is belangrijk dat we niet te snel conclusies trekken
37 Het geborgen volk
- 37 De mens wordt niet geboren als realist. Zo simpel is het.
- Ons leven kenmerkt zich door breuken en scheuren.
- En elke breuk of scheur levert niet alleen een trauma op, maar ook meer realiteitszin.
- Van dat trauma willen de mensen meestal niets weten
10-08-2021 …. ? en denkende mensen dan ??
-
- Vandaar hun trogofiele geaardheid: ze willen steeds weer de grot opzoeken
- We zagen al dat er veel namen voor de grot zijn bedacht en niet alleen de filosofie:
- sfeer, bubbel, cocon, pilaar
- kunnen zo gevoerd worden bij
- kerker, vliegen glas , put
- Mensen vluchtten na al die enge en benauwde plekken uit angst voor de realiteit en de genadeloosheid van het fraaie landschap
- kerker, vliegen glas , put
- kunnen zo gevoerd worden bij
- sfeer, bubbel, cocon, pilaar
- 38 Wendingen – alles in het leven draait om overgangen – Heraclitus
- 38 Overgangen zijn dus onbegrijpelijk:
- Van niets naar leven en dan weer naar niets.
- We snappen er helemaal niets van.
- Toch weten we dat het om die overgangen draait.
- Onze levensgeschiedenissen beginnen met een scheiding en ze blijven daar ook steeds omdraaien:
- geboren worden, opgroeien, naar school, de deur uit, een baan vinden, trouwen, een andere baan vinden,
- een andere partner vinden, kinderen krijgen, met pensioen gaan en dan uiteindelijk sterven.
- Niets bijzonders, ware het niet dat al die overgangen iets met waarheid van doen lijken te hebben.
- Een overgang lijkt altijd meer realiteit met zich mee te brengen
- 39 Je kun er door beschadigd raken
- 39 Het aanbod dat “realiteit” heet, weigeren we maar al te vaak. Daarom willen steeds meer onze grot invluchten
- 40 De mens is een homo pictor : zijn specifieke geaardheid is dat hij beelden produceert, in zijn hoofd, maar ook op de wanden van grotten
40 Het bedrogen volk
- 40 Plato schreef een boek dat gaat over de vraag hoe je een rechtvaardig staatsbestel inricht
- 40 – 45 allegorie : uitgewerkte metafoor
- Bullshit van ten Bos : de kern zijn juist de schaduwen op de muur t.o.v. de realiteit buiten de grot
- 44 De allegorie is een gedachten experiment in de vorm van: als dit en dat gebeurt, zal er ook dat en dit kunnen gebeuren . . . .
45 Het verblinde volk
- 45 Stel je nu eens voor dat mensen kunnen … “genezen” van hun onwetendheid ….
- 46 Dit is een essentiële ervaring in het socratische denken: de weg naar inzicht begint altijd met een moment van verdwazing en beneveling. Je zou kunnen zeggen dat dit de ervaring van de socratische aporie is.
- aporie:
-
Term waarmee aangegeven wordt dat een filosofische vraag niet tot een bevredigend resultaat leidt. Een aporie kan ook als retorisch middel ingezet worden.
In de filosofie is een aporie een filosofische puzzel of een schijnbaar onoplosbare impasse in een onderzoek, vaak als gevolg van even plausibele premissen die echter tot verschillende, tegenstrijdige conclusies leiden (te vergelijken met een paradox). Het idee van een aporie is voornamelijk te vinden in de Griekse filosofie. Veel van Plato’s dialogen eindigen bijvoorbeeld met een aporie. Socrates werpt een vraag op, discussieert er met anderen over, maar het resultaat van zijn onderzoek is niet sluitend en geeft onvoldoende antwoord op het probleem dat aan de orde werd gesteld.
-
- aporie:
02-08-2021 is het fijn om iets te leren?
02-08-2021 is het fijn om iets te weten?
- 47 Het licht dat van de muur komt is een pijn ervaring
- 48 Voordat er kennis kan zijn, is er altijd verblinding
- 48 De verblinding komt onmiddellijk, maar de gewenning vergt tijd
48 Het hardleerse volk
- 48 Hoe beleerbaar is het volk?
- Grot en bubbels:
- 50 Twitter – Facebook – Story – Shownieuws – DENK (partij)
- 50 VK – NRC – Telegraaf – Wikipedia – Geenstijl.nl – Human.nl – Scientas.nl
- Grot en bubbels:
51 Het karaoke volk
- 51 Protagoras – de mens is de maat van alle dingen — leidt tot relativisme
- Dialoog : Protagoras
- 53 Sofisme is gericht op “een soort professioneel, respectabel programma dat zich richt op het trainen van een beperkte groep mensen in de samenleving ”
- Vertaling/betekenis van het woord professionals : mensen die wat beloven
- 53 /// JST Kernvraag : Hoe kan het volk onderscheid maken tussen degenen die het voorliegt en degenen die het niet voorliegt ?
- 54 Soctagoras – versmelting van Socrates en Protagoras
- 54 Elite: Nee, de “cultureel hoogstaande mensen “, zij die we tegenwoordig de “elite” zouden noemen, dat wil zeggen dezelfde verkozenen en de geselecteerden – welnu, dergelijke “hogere “mensen onderhouden zich “met eigen stem “met elkaar en laten elkaar ook netjes uitspreken. “Zelfs wanneer ze flink wat mijn ophebben “, want ook drankgelagen kunnen kennelijk “deftig “verlopen, zeker als Socrates er zelf aan mee doet
- 55 Wat kunnen we verwachten van die gewone man oma die niet zelf de dingen uitzoekt? Is hij in staat om te begrijpen waarover Socrates het heeft?
- 55 We mogen dit niet vergeten: het gaat bij de grot allegorie om een beeld dat voor mensen bestemd is die nadenken over hoe je een stabiele en rechtvaardige staat in elkaar knutselt.
- In die staat (polis) heerst, als het aan Plato ligt tenminste, de maatschappelijke rangorde die zeer sterk samenhangt met wat je zou kunnen omschrijven als een “theoretische prestatie “.
- Anders gezegd, degenen die het meest weten, wil wel zeggen, degenen die toegang hebben tot de echte werkelijkheid, zijn meer de baas van degenen die deze toegang ontberen.
- Maar wordt zo’n prestatiegerichte, intellectuele cultuur (alleen door meer weten krijg je macht en status) ook erkend door het volk in de grot?
- 56 De “socratische storing“, die uiteindelijk is veel te zwak om enige impact op gewone mensen te hebben
- 56 Je hoeft niet te begrijpen hoe het nu precies met de zon gesteld is om toch elke dag weer blij te zijn dat ze schijnt
57 Het wakende volk
- 57 De wachters – staatsmannen – spelen een cruciale rol bij Plato
- 57 Angst voor gemakzucht en luxe speelt speelt een doorslaggevende rol in de politieke filosofie van Plato
- 57
- Varkens – Pigs
- Leiders
- ‘Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn meer gelijk dan anderen’, een uitspraak uit het boek Animal Farm van George Orwell uit 1945.
- Leiders
- Honden – Dogs
- De wachters
- megalomane zakenmensen
- Schapen – Sheep
- Pink Floyd:
- De honden (dogs) representeren megalomane zakenmensen, die denken dat ze alles onder controle hebben. Ze gaan aan het eind echter ten onder (“Dragged down by the stone”).
- De varkens (pigs) verwijzen naar, en is een aanval op, diegene die daadwerkelijk de controle hebben: politici en opiniemakers.
- De schapen (sheep) representeren ten slotte de overgeblevenen. Zij volgen blind, zonder zelfreflectie en zonder mening. Echter er is een sprankje hoop in het nummer als ze in opstand komen en ze een achtervolgende hond doden.
- Varkens – Pigs
- 58 Wellicht kan het volk in de grote dingen niet uit elkaar houden, maar de wachters kunnen dat wil, zeker als ze ook nog eens filosofisch geschoold zijn, want dat is waar later op hoopt: de uiteindelijke gelijkschakeling van wachter en wijsgeer
- 59 Ook elders in “De Staat” duiken mythes op. Hoe verklaar je dat?
10-08-2021 Je moet je eerst een andere werkelijkheid kunnen voorstellen
61 Het tevreden volk
- 61 Ik wil in deze en de volgende paragraaf twee onzekerheden van de elite benoemen:
- de eerste gaat over de heersende machtsverhoudingen in de grot
- de tweede over wat we kunnen zien als de “macht” van de beelden nog de schaduwen zelf
- 62 Het volk in de grot is geen homogene massa
- 64 Het plezier aan de “schaduwen” of “nabootsingen” die in de bioscoop of op de televisie ziet, laat de moderne mens zich niet zomaar afnemen
- 64 Er is sprake van de macht van het beeld
- 67 […] de wand is geschikt en in staat schaduwen zo op zich te laten vallen dat men alleen die schaduwen en niet de wand zelf ziet. Die wand moet zichzelf dus optisch laten verdwijnen. Negatief wil dat zeggen: geen gaten, geen scheuren, geen breuken, geen bulten, geen kleur werken, enzovoort
30-09-2021 Ten Bos geeft hier dus een kritiek op een metafoor
- 68 De titel het volk in de grot zal eigenlijk het volk in het House moeten eten
- 68 Er is sprake van een soort geometrische illusie
- 69 /// JST Tussen homo pictor en de bulldozermentaliteit van de moderne mens loopt een rechte lijn
69 Het uitwegloze volk
- 71 […] wat speelde bij Plato: het nare gevoel dat wij als mensen ergens in vastzitten, desnoods in onszelf, en dat er geen uitgangen zijn
72 Het anamnetische volk
- 72 Plato : Meno : leerling is eigenlijk niets anders dan herinnering
- 73 De anamnese theorie van Plato: We “herinneren “ons zaken die aangeboren zijn
- 74 […] Een vraag die ik voortdurend in mijn hoofd heb bij alles wat ik in dit boek schrijf:
- kunnen de verheffingsfantasieën, die ook een onmisbare grote rol in ons politieke bestel spelen, zonder cynisme?
- Maar welk mensbeeld ligt hieraan ten grondslag?
- Is die mens alleen maar een potentie die op de juiste manier tot de realisatie of actualisering dient te worden gebracht?
- 76 Wat dat betreft is er weinig verschil met de wijze waarop Montesquieu vele eeuwen later zijn troglodieten neerzet. De filosofische minachting voor het volk mag je rustig legendarisch noemen
30-09-2021 Oei-oei
- 77 alleen de elite kan op Oxford en Cambridge studeren. voor de meesten is dat echter helemaal niet weggelegd
- 78 Democratie is nooit het sterkste punt van Plato geweest
- 78 Schijn is onmiskenbaar een belangrijk machtsmiddel van de staat
78 Het achterlijke volk
- 78 G1000 project
- 79 Blaise Pascal : koning – volksvertegenwoordiger
- 80 Echte koning versus nepkoning
- 81 Koningen en misschien prinsen behoren dit alleemaal te weten, maar wat te denken van het volk zelf?
- 82 Hoe dient de hoge boom de vele winden te overleven?
- 82 Politiek kan niet zonder schijn ? ? de gouden koets, de koning, de koningin
- 83 2000 jaar na Socrates is er nog steeds niets verandert in de filosofische attitude tegenover het volk
- 84 Pascal:
- De laagste groep – kritiekloos – gehoorzaam
- De middengroep – half-wijzen
- De sofisten:
- journalisten – kunstenaars – cartoonisten – sociologen – cultuurcritici – striptekenaars – cabaretiers
- De sofisten:
- De hoogste groep – de wijzen
87 Het gehomogeniseerde volk
- 87 Waarheid openbaart zich als theologen en filosofen met elkaar debatteren
- 88 Descartes : het idee dat we door een kwade geest worden bedrogen
- 91 Het idee dat er maar 1 waarheid is en dat ze onveranderlijk is
- 91 Wie de orde van redenaties begrijpt, begrijpt de wereld
- 92 Niet jou of mijn leven doet ertoe. Integendeel zelfs, er is in de wetenschap maar één subject
- 92 Nu zien we ook waarom de homo methodicus niet met waarschijnlijkheid uit de voeten kan.
- Waar waarschijnlijkheid in de middeleeuwen nog een “glans van evidentie ” is, daar verwijst Descartes haar naar de vuilnisbelt van de geschiedenis.
- Waarschijnlijkheid is niet te verifiëren.
- Het gaat om waarheid en niets anders, maar is een waarheid die alleen maar in de logica van een wiskundig denken universeel subject aangetrokken kan worden
- 93 Descartes maakt van zijn geest een hermetisch afgesloten grot
- 95 Van Descartes hebben we geleerd dat we ons moeten concentreren op het subject en zijn wereld, op zijn opvoeding, zijn methode.
- We zijn geen perfecte leerlingen
- Maar jezelf opsluiten en doven blind zijn voor de werkelijkheid …. Tja
- De gedachte dat je je grof moet verlaten om zo het goede te doen, is voor ons nog steeds zeer moeilijk te accepteren