laatste wijziging: 09-01-2023
Strategische en communicatieve rationaliteit
Voorbeelden
Doel
|
Voorbeelden
Doel:
irrationeel = jezelf tegenspreken |
.
Argumenten van Habermas:
- Elke samenleving bestaat uit een systeem en een leefwereld . Ze bestaan niet los van elkaar
- Zowel systeem als leefwereld worden steeds rationeler: het systeem complexer en de leefwereld reflectiever
- Daardoor raken systeem en leefwereld van elkaar verwijdert
- De “onweerstaanbare ironie van de Verlichting: de rationalisering v.d. leefwereld maakt verhoogde systeemcomplexiteit mogelijk, dat zo hypertrofisch (groeit) wordt dat het de leefwereld tot instrument maakt en zo de capaciteit van de leefwereld breekt = kolonisering v.d. leefwereld door het systeem
- De markt
- De bureaucratie
- Ironie: bestuurders die vragen “hoe dichten we de kloof tussen systeem en leefwereld?”
- strategische rationaliteit, dus elk antwoord daarop vergroot het probleem
.
Wat dan wel?
“Mijn standpunt is dat samenlevingen geen betere integratie (van systeem en leefwereld) kunnen bewerkstelligen voordat gerechtelijke instituties ontwikkelen waarin het morele bewustzijn (van de leefwereld) is belichaamd”
.
Wat dan wel? – 2
“Daarom moeten wetten intersubjectief erkend zijn door burgers; ze moeten gelegitimeerd zijn als juist en gepast”
= democratische rechtsstaat
.
Kritieken
- postmodern – Latour
- Het gevaar bestaat van een selffulling prophecy: het idee dat we ons gaan gedragen also de tweedeling zou bestaan
- Wouter Mensink
- Er IS geen tweedeling . . .
- Deconstrueren : Ontmantelen
- Feministisch / antiracistische :
- Habermas onderschat de onderdrukkende machtsstructuren in de leefwereld
- Nancy Fraser
- Habermas onderschat de onderdrukkende machtsstructuren in de leefwereld
Habermas : er is een analytisch onderscheid
Concept :
- We “vechten” tegen het systeem
- De term systeem haalt Habermas uit de sociologie, namelijk vanuit de sociale systeemtheorie ontwikkeld door Niklas Luhmann en Talcott Parsons.
- Het economisch systeem
- Binnen een systeem is vooral het doel rationeel handelen dominant, en is de rol van de communicatieve rationaliteit eerder marginaal.