laatste wijziging: 25-04-2023

09 van Tongeren – Identi-tijd

 Auteur: van Tongeren, Paul
   Boek: Identi-tijd - tussen toekomst en verleden - 2023
Gelezen: april 2023
   Voor: De Verdieping

.

— 1– Tijd

.

1 Aandachtige aanwezigheid

.

2 Mens en dier

.

3 De tijd die we zijn — tijd van het verlangen

.

4 Tijd en afwezigheid

.

De ongelukkigste

.

Vormen van betrekkelijk ongeluk

21-04-2023 Vakantie = verandering van omgeving

.

Het ware ongeluk

.

Wie wint de hoofdprijs?

.

De oproep

.

—II— Identiteit

.

——II–I— 1 Ik

.

1 Autobiografie

https://www.ccel.org/a/augustine/confessions/confessions.html

TO DO g:\Mijn Drive\Jan\Philosophia\1_Filo ———————\200 -600 v c – 500 n C De oudheid\

230422-Augustinus-Belijdenissen.docx

.

2 Het begin

.

3 De richting van de tijd

25-04-2023 flauwekul

.

4 Kiezen

.

—II—2—Wij

.

1 Slavenmakers en tot slaaf gemaakten

Een voorbeeld van collectieve identiteit en tijd

.

2 Excuses

.

3 Soorten verantwoordelijkheid

.

4 Herinneren en vergeten

.

5 Monumenten

.

— Het Fragment : “de ongelukkigste” : Sören Kierkegaard

Een begeesterde toespraak tot de Vereniging van symparanekroomenoi

https://www.dbnl.org/tekst/_str010200401_01/_str010200401_01_0102.php#648

.

OF / OF

https://en.wikipedia.org/wiki/Either/Or

@@

… Maar men is afwezig wanneer men zich in verleden of toekomstige tijd bevindt. Er moet op deze uitdrukkingsvorm worden aangedrongen, want het is duidelijk, zoals de filologie ons ook leert, dat er een tijd is die het heden in het verleden uitdrukt, en een tijd die het heden in de toekomst uitdrukt, maar dezelfde wetenschap leert ook ons dat er een plus quam perfectum [meer dan perfect: voltooid verleden tijd] is waarin geen tegenwoordige tijd is, en een foturum exactum [toekomstige voltooide tijd] met dezelfde kenmerken. Dit zijn de hopende en herinnerende individuen. Als over het algemeen alleen de persoon die bij zichzelf aanwezig is gelukkig is, dan zijn deze mensen, voor zover ze alleen maar hopen of zich alleen maar herinneren, ongelukkige individuen. Maar strikt genomen kan men een individu dat in hoop of herinnering aanwezig is, niet ongelukkig noemen. Het punt om hier te benadrukken is dat hij erin aanwezig is. Hieruit zien we ook dat een enkele klap, hoe hard ook, een mens onmogelijk de ongelukkigste kan maken. Want één slag kan hem alleen maar van de hoop beroven en daardoor in de herinnering aanwezig maken, of hem van de herinnering beroven en hem daardoor in de hoop aanwezig maken. We gaan nu verder en kijken hoe het ongelukkige individu nauwkeuriger kan worden gedefinieerd.

Eerst zullen we het hopende individu beschouwen. Wanneer hij als hopend individu (en in die mate ongelukkig) niet aanwezig is bij zichzelf, wordt hij ongelukkig in engere zin. Iemand die hoopt op het eeuwige leven is weliswaar in zekere zin een ongelukkig individu, voor zover hij afstand doet van het heden, maar strikt genomen is hij toch niet ongelukkig, omdat hij in deze hoop bij zichzelf aanwezig is en niet in conflict komt met het bijzondere. momenten van eindigheid. Als hij echter niet hoopvol aanwezig kan zijn bij zichzelf, maar zijn hoop verliest, dan weer hoopt, enzovoort, dan is hij afwezig van zichzelf, niet alleen in de huidige maar ook in de toekomstige tijd, en zo hebben we een vorm van ongelukkig zijn. . Als we het zich herinnerende individu beschouwen, vinden we hetzelfde. Als hij in het verleden voor zichzelf aanwezig kan zijn, dan is hij strikt genomen niet ongelukkig;

 

Herinnering is vooral het onderscheidende element van de ongelukkigen, wat natuurlijk is, want het verleden heeft de opmerkelijke eigenschap dat het voorbij is; toekomstige tijd, dat het nog moet komen. In zekere zin kan men daarom zeggen dat de toekomst dichter bij het heden ligt dan het verleden. Om ervoor te zorgen dat het hopende individu aanwezig kan zijn in de toekomst, moet het realiteit [Realitet] hebben, of beter gezegd, het moet realiteit voor hem verwerven. Evenzo, wil het individu in het verleden aanwezig zijn, dan moet het werkelijkheid voor hem hebben gehad. Maar wanneer het hopende individu een toekomst wil die voor hem geen werkelijkheid kan worden, of het zich herinnerende individu een verleden wil herinneren dat voor hem geen werkelijkheid had, dan hebben we in wezen ongelukkige individuen. Het eerste wordt misschien niet voor mogelijk gehouden of als pure waanzin beschouwd; maar dat is niet zo, want de hopende individualiteit hoopt zeker niet op iets dat geen werkelijkheid voor hem heeft, maar hij hoopt op iets waarvan hij zelf weet dat het niet gerealiseerd kan worden. Dat wil zeggen, als een persoon die de hoop verliest, blijft hopen in plaats van een zich herinnerende individualiteit te worden, dan hebben we deze vorm. Als een individualiteit die de herinnering verliest of niets te herinneren heeft, geen hoopvolle individualiteit wordt maar degene blijft die zich herinnert, dan hebben we een vorm van ongelukkig zijn. Als een individu bijvoorbeeld opging in de oudheid of in de middeleeuwen of in een andere tijd, maar op zo’n manier dat het een beslissende realiteit voor hem was, of hij ging op in zijn eigen kindertijd of jeugd op de manier waarop dit had voor hem een ​​doorslaggevende realiteit gehad, dan zou hij strikt genomen geen ongelukkig individu zijn. Maar als we ons een persoon zouden voorstellen die zelf geen jeugd had gehad, aangezien deze leeftijd zonder echte betekenis aan hem voorbij was gegaan, maar die nu, bijvoorbeeld door leraar van kinderen te worden, al het moois in de kindertijd ontdekte en nu wilde als hij zich zijn eigen jeugd herinnerde, er altijd naar terugkeek, zou hij zeker een heel toepasselijk voorbeeld zijn. Achteraf zou hij de betekenis ontdekken van datgene wat voor hem voorbij was en wat hij zich desalniettemin in al zijn betekenis wilde herinneren. Als ik me een persoon zou voorstellen die had geleefd zonder de vreugde van het leven of het plezier ervan te begrijpen en die nu op het punt van sterven zijn ogen ervoor had geopend, als ik me zou voorstellen dat hij niet stierf, wat zou de het beste dat kon gebeuren, maar nieuw leven ingeblazen zonder daarom zijn leven opnieuw te leven,

 

De ongelukkige individuen van Hope hebben nooit de pijn van herinneringen. De hoopvolle individualiteiten hebben altijd een aangenamere teleurstelling. Daarom zal de ongelukkigste altijd gezocht moeten worden onder de ongelukkige persoonlijkheden van de herinnering.

 

Maar we gaan door. We zullen ons een combinatie voorstellen van de twee beschreven vormen, ongelukkige vormen in engere zin. De ongelukkige hopende individualiteit kon in zijn hoop niet bij zichzelf aanwezig worden; evenzo de ongelukkige herinnerende individualiteit. De enige combinatie die mogelijk is, is die waarin het de herinnering is die hem verhindert aanwezig te zijn in zijn hoop en de hoop hem verhindert aanwezig te zijn in zijn herinnering. Enerzijds is dit te danken aan zijn voortdurende hoop op datgene wat hij zich zou moeten herinneren; zijn hoop wordt voortdurend teleurgesteld, maar hij ontdekt dat deze teleurstelling niet ontstaat doordat zijn doel verder vooruit wordt geschoven, maar doordat hij zijn doel voorbij is, omdat het al is beleefd of had moeten worden beleefd en dus is overgegaan in de herinnering. Aan de andere kant, hij herinnert zich voortdurend datgene waarop hij zou moeten hopen, omdat hij de toekomst al in gedachten heeft omvat, deze al in gedachten heeft ervaren, en hij herinnert zich wat hij heeft ervaren in plaats van erop te hopen. Dus waar hij op hoopt ligt achter hem; wat hij zich herinnert ligt voor hem. Zijn leven is niet achteruit, maar is de verkeerde kant op gekeerd in twee richtingen. Hij zal spoedig zijn probleem inzien, ook al begrijpt hij de reden ervoor niet.

 

Opdat hij echter echt de kans krijgt om het te voelen, komt er een misverstand tussenbeide en maakt hem op een vreemde manier op elk moment belachelijk. Gewoonlijk geniet hij de eer beschouwd te worden als iemand met een gezonde geest, en toch weet hij dat als hij aan één persoon zou uitleggen hoe het werkelijk met hem is, hij krankzinnig zou worden verklaard. Dit is genoeg om iemand gek te maken, en toch gebeurt dit niet, en dit is precies zijn probleem. Zijn calamiteit is dat hij te vroeg ter wereld is gekomen en daardoor steeds te laat komt. Hij is voortdurend heel dicht bij het doel en tegelijkertijd is hij er ver van verwijderd; hij ontdekt dan dat wat hem nu ongelukkig maakt, omdat hij het heeft of omdat hij zo is, precies is wat hem een ​​paar jaar geleden gelukkig zou hebben gemaakt als hij het had gehad, terwijl hij ongelukkig werd omdat hij het niet had .

 

Er is menig slip tussen de beker en de lip

 

alsof dit niet meer dan genoeg is. Zijn leven kent geen rust en heeft geen inhoud. Hij is niet aanwezig voor zichzelf in het moment, noch is hij aanwezig voor zichzelf in de toekomst, want de toekomst is ervaren, noch in het verleden, want het verleden is nog niet gekomen. Zo wordt hij, net als Latona, rondgejaagd in de duisternis van de Hyperboreeërs, naar de heldere eilanden van de evenaar, kan hij niet bevallen en is hij altijd als een barende vrouw. Aan zichzelf overgelaten, staat hij alleen in de wijde wereld; hij heeft geen tijdgenoten aan wie hij zich kan hechten, geen verleden waarnaar hij kan verlangen, omdat zijn verleden nog niet is gekomen, geen toekomst waarop hij kan hopen, omdat zijn toekomst al voorbij is. Helemaal alleen ziet hij de hele wereld tegemoet als de ‘jij’ met wie hij in conflict is, want de rest van de wereld is voor hem maar één persoon, en deze persoon, deze onafscheidelijke lastige vriend, is een misverstand. Hij kan niet oud worden, want hij is nooit jong geweest; hij kan niet jong worden, want hij is al oud geworden; in zekere zin kan hij niet sterven, want hij heeft inderdaad niet geleefd; in zekere zin kan hij niet leven, want hij is inderdaad al dood. Hij kan niet liefhebben, want liefde is altijd tegenwoordige tijd, en hij heeft geen tegenwoordige tijd, geen toekomst, geen verleden, en toch heeft hij een sympathieke aard, en hij haat de wereld alleen omdat hij ervan houdt; hij heeft geen hartstocht, niet omdat hij die niet heeft, maar omdat hij tegelijkertijd de tegenovergestelde hartstocht heeft; hij heeft nergens tijd voor, niet omdat zijn tijd met iets anders gevuld is, maar omdat hij helemaal geen tijd heeft; hij is machteloos, niet omdat hij geen energie heeft, maar omdat zijn eigen energie hem machteloos maakt. want hij is al oud geworden; in zekere zin kan hij niet sterven, want hij heeft inderdaad niet geleefd; in zekere zin kan hij niet leven, want hij is inderdaad al dood. Hij kan niet liefhebben, want liefde is altijd tegenwoordige tijd, en hij heeft geen tegenwoordige tijd, geen toekomst, geen verleden, en toch heeft hij een sympathieke aard, en hij haat de wereld alleen omdat hij ervan houdt; hij heeft geen hartstocht, niet omdat hij die niet heeft, maar omdat hij tegelijkertijd de tegenovergestelde hartstocht heeft; hij heeft nergens tijd voor, niet omdat zijn tijd met iets anders gevuld is, maar omdat hij helemaal geen tijd heeft; hij is machteloos, niet omdat hij geen energie heeft, maar omdat zijn eigen energie hem machteloos maakt. want hij is al oud geworden; in zekere zin kan hij niet sterven, want hij heeft inderdaad niet geleefd; in zekere zin kan hij niet leven, want hij is inderdaad al dood. Hij kan niet liefhebben, want liefde is altijd tegenwoordige tijd, en hij heeft geen tegenwoordige tijd, geen toekomst, geen verleden, en toch heeft hij een sympathieke aard, en hij haat de wereld alleen omdat hij ervan houdt; hij heeft geen hartstocht, niet omdat hij die niet heeft, maar omdat hij tegelijkertijd de tegenovergestelde hartstocht heeft; hij heeft nergens tijd voor, niet omdat zijn tijd met iets anders gevuld is, maar omdat hij helemaal geen tijd heeft; hij is machteloos, niet omdat hij geen energie heeft, maar omdat zijn eigen energie hem machteloos maakt. geen verleden, en toch heeft hij een sympathieke aard, en hij haat de wereld alleen omdat hij ervan houdt; hij heeft geen hartstocht, niet omdat hij die niet heeft, maar omdat hij tegelijkertijd de tegenovergestelde hartstocht heeft; hij heeft nergens tijd voor, niet omdat zijn tijd met iets anders gevuld is, maar omdat hij helemaal geen tijd heeft; hij is machteloos, niet omdat hij geen energie heeft, maar omdat zijn eigen energie hem machteloos maakt. geen verleden, en toch heeft hij een sympathieke aard, en hij haat de wereld alleen omdat hij ervan houdt; hij heeft geen hartstocht, niet omdat hij die niet heeft, maar omdat hij tegelijkertijd de tegenovergestelde hartstocht heeft; hij heeft nergens tijd voor, niet omdat zijn tijd met iets anders gevuld is, maar omdat hij helemaal geen tijd heeft; hij is machteloos, niet omdat hij geen energie heeft, maar omdat zijn eigen energie hem machteloos maakt.

 

Maar al snel is ons hart voldoende verhard, onze oren dichtgestopt, maar niet gesloten. We hebben de nuchtere stem van overleg gehoord; laten we aandachtig zijn voor de welsprekendheid van hartstocht – kort en bondig, zoals alle hartstocht is.

 

Daar staat een jong meisje. Ze klaagt dat haar minnaar haar ontrouw is geweest. Dit leent zich niet voor reflectie. Maar in de hele wereld hield ze alleen van hem; ze hield van hem met heel haar ziel, heel haar hart, heel haar verstand – laat haar dan terugdenken en treuren.

 

Is dit een bestaand persoon of is het een afbeelding; het is een levend persoon die sterft of een overleden persoon die leeft – het is Niobe. Ze verloor alles in één keer: ze verloor datgene waaraan ze het leven gaf; ze verloor datgene wat haar leven gaf! Kijk naar haar op… ze staat maar een klein beetje hoger dan de wereld, als een monument op een grafheuvel. Maar geen hoop wenkt haar, geen toekomst motiveert haar, geen vooruitzicht verleidt haar, geen hoop verstoort haar – hopeloos staat ze, in steen veranderd in herinnering. Even was ze ongelukkig; op hetzelfde moment werd ze gelukkig, en niets kan haar geluk van haar afnemen; de wereld verandert, maar ze kent geen verandering, en de tijd komt, maar voor haar is er geen toekomstige tijd.

 

Kijk daar, wat een mooie unie! De ene generatie steekt de andere hand uit! Het is een uitnodiging tot zegen, tot trouwe solidariteit, tot een vrolijke dans? Het is de verstoten familie van Oedipus, en de slag wordt overgebracht en het verplettert de laatste – Antigone. Maar er wordt voor haar gezorgd; want het verdriet van een gezin is genoeg voor een mensenleven. Ze heeft de hoop de rug toegekeerd; ze heeft de wispelturigheid ervan ingeruild voor de trouw van de herinnering. Blijf dan gelukkig, beste Antigone! We wensen je een lang leven, zo zinvol als een diepe zucht. Moge geen vergeetachtigheid u van iets beroven! Moge de dagelijkse bitterheid van verdriet u overvloedig worden aangeboden!

 

Een machtige, ernstige figuur verschijnt, maar hij is niet de enige. Hij heeft vrienden – hoe komt hij dan hier terecht? Het is de patriarch van verdriet, Job – en zijn vrienden. Hij verloor alles, maar niet in één klap, want de Heer nam weg en nam weg en nam weg. De vrienden leerden hem de bitterheid van verlies waar te nemen; want de Heer gaf, en gaf, en gaf, en een dwaze vrouw op de koop toe. Hij verloor alles, want wat hij bewaarde interesseert ons niet. Eer komt hem toe, voor zijn grijze haar en zijn ongeluk. Hij verloor alles, maar hij had het bezeten.

 

Zijn haar is grijs, zijn hoofd gebogen, zijn gezicht verdord, zijn ziel verontrust. Het is de vader van de verloren zoon. Net als Job verloor hij wat hem dierbaar was in de wereld, maar het was de vijand die het nam, niet de Heer; hij verloor het niet, maar hij verliest het. Het wordt hem niet afgenomen, maar het verdwijnt. Hij zit niet thuis bij de haard in zak en as; hij is uit zijn huis weggegaan, heeft alles achtergelaten om het verlorene te zoeken; hij grijpt naar hem, maar zijn arm bereikt hem niet; roept hij naar hem, maar zijn stem haalt hem niet in. Toch hoopt hij, ook al is het met tranen; hij vangt een glimp op van hem, ook al is het door mist; hij haalt hem in, zelfs als hij dood is. Zijn hoop veroudert hem en niets bindt hem aan de wereld behalve de hoop waarvoor hij leeft. Zijn voeten zijn moe, zijn ogen doven, zijn lichaam snakt naar rust, zijn hoop leeft. Zijn haar is wit,

 

Wie is die bleke figuur, zwak als een geest? Zijn naam is vergeten; sinds zijn tijd zijn er vele eeuwen verstreken. Hij was een jonge en vurige man. Hij zocht het martelaarschap. In gedachten zag hij zichzelf aan het kruis genageld en zag hij de hemel open, maar de werkelijkheid was hem te zwaar; zijn vurigheid verdween, hij verloochende zijn Heer en zichzelf. Hij wilde een wereld dragen, maar hij spande zich er te veel voor in; zijn ziel werd niet verpletterd of vernietigd; het was gebroken, zijn geest verlamd, zijn ziel kreupel… En toch werd hij inderdaad gelukkig, hij werd inderdaad wat hij wilde zijn. Hij werd een martelaar, hoewel zijn martelaarschap niet was wat hij wilde, aan het kruis genageld of voor de wilde dieren geworpen, maar levend verbrand, langzaam verteerd door een laag vuur.

 

Een jong meisje zit ginds zo peinzend. Haar minnaar was haar ontrouw – dit leent zich niet voor reflectie. Jong meisje, kijk eens naar de serieuze gezichten van dit gezelschap; het heeft meer verschrikkelijke rampen gehoord; zijn gedurfde ziel vereist iets groters. Ja, maar in de wereldwereld hield ik alleen van hem; Ik hield van hem met heel mijn ziel, heel mijn hart, heel mijn verstand. – Dat hebben we allemaal al eens eerder gehoord, verslap ons ongeduldige verlangen niet. Je kunt tenslotte herinneren en rouwen. – Nee, ik kan niet treuren, want hij was me misschien niet ontrouw, hij is vaak geen bedrieger geweest. – Waarom kun je niet rouwen? Kom dichterbij, uitverkorene onder de maagden, vergeef deze strenge ondervrager dat hij je even terugduwde. Je kunt niet treuren, maar dan mag je hopen. – Nee, ik kan het niet hopen, want hij was een raadsel. – Oké, mijn meisje, ik begrijp je wel; je staat hoog op de ladder van ongeluk. Kijk naar haar, ze staat bijna op het toppunt van ongeluk. Maar je moet jezelf verdelen – je moet overdag hopen, ’s nachts treuren, of overdag treuren en ’s nachts hopen. Wees trots, want men is niet trots op geluk maar op ongeluk. Je bent zeker niet de ongelukkigste, maar denk je niet dat we haar een eervolle accessit [tweede plaats] kunnen toekennen?

 

…Want daar staat hij, de gezant van het koninkrijk der zuchten, de uitverkoren favoriet van het lijden, de apostel van verdriet, de stille vriend van pijn, de ongelukkige minnaar van de herinnering, verward in zijn herinnering door het licht van hoop, gefrustreerd in zijn hoop door de geesten van herinnering. Zijn voorhoofd is gefronst, zijn knieën slap en toch leunt hij alleen op zichzelf. Hij is uitgeput, en toch vol energie! Zijn ogen lijken niet te zijn vergoten, maar vele jaren te hebben gedronken, en toch vlammen ze met een vuur dat de hele wereld zou kunnen verteren, maar geen splinter van verdriet in zijn eigen borst. Hij is gebogen, en toch voorspelt zijn jeugd een lang leven; zijn lippen glimlachen naar de wereld, die hem niet begrijpt. Buig neer, getuigen van verdriet, in dit plechtige uur. Ik groet u, grote onbekende, wiens naam ik niet weet. Ik begroet u met uw eretitel: de ongelukkigste. Groeten en begroetingen van de gemeenschap o de ongelukkigen voor u hier in uw huis; groeten en groeten aan u bij de ingang van deze nederige, lage woning, die niettemin trotser is dan alle paleizen van de wereld. Zie, de steen is weggerold; de schaduw van het graf wacht op je met heerlijke koelte. Maar misschien is de tijd nog niet gekomen, misschien is de weg nog lang, maar we beloven je dat we hier vaak zullen samenkomen om je fortuin te benijden. Accepteer dus onze wens, een goede wens: moge niemand u begrijpen, maar allemaal jaloers op u zijn; moge geen vriend zich aan u hechten; moge geen enkel meisje verliefd op je worden; moge geen geheime sympathie je eenzame pijn verdenken; moge geen oog uw verre verdriet doorgronden; moge geen oor je geheime zucht uiten! Of als je trotse ziel zulke medelevende wensen minacht, minacht deze verzachting – mogen de meisjes dan verliefd op je worden; mogen degenen die zwanger zijn zich in hun angst tot u wenden; mogen de moeders je vertrouwen; moge de stervende troost bij u zoeken; mogen de jongeren zich aan u hechten; mogen de mannen op u rekenen; moge de bejaarde naar je reiken als naar een wandelstok – moge de wereld geloven dat je in staat bent om haar gelukkig te maken. Vaarwel, ongelukkigste! Maar wat zeg ik? Ik zou moeten zeggen “de gelukkigste”, want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof maar dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde… mogen degenen die zwanger zijn zich in hun angst tot u wenden; mogen de moeders je vertrouwen; moge de stervende troost bij u zoeken; mogen de jongeren zich aan u hechten; mogen de mannen op u rekenen; moge de bejaarde naar je reiken als naar een wandelstok – moge de wereld geloven dat je in staat bent om haar gelukkig te maken. Vaarwel, ongelukkigste! Maar wat zeg ik? Ik zou moeten zeggen “de gelukkigste”, want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof dan dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde… mogen degenen die zwanger zijn zich in hun angst tot u wenden; mogen de moeders je vertrouwen; moge de stervende troost bij u zoeken; mogen de jongeren zich aan u hechten; mogen de mannen op u rekenen; moge de bejaarde naar je reiken als naar een wandelstok – moge de wereld geloven dat je in staat bent om haar gelukkig te maken. Vaarwel, ongelukkigste! Maar wat zeg ik? Ik zou moeten zeggen “de gelukkigste”, want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof dan dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde… mogen de jongeren zich aan u hechten; mogen de mannen op u rekenen; moge de bejaarde naar je reiken als naar een wandelstok – moge de wereld geloven dat je in staat bent om haar gelukkig te maken. Vaarwel, ongelukkigste! Maar wat zeg ik? Ik zou moeten zeggen “de gelukkigste”, want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof dan dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde… mogen de jongeren zich aan u hechten; mogen de mannen op u rekenen; moge de bejaarde naar je reiken als naar een wandelstok – moge de wereld geloven dat je in staat bent om haar gelukkig te maken. Vaarwel, ongelukkigste! Maar wat zeg ik? Ik zou moeten zeggen “de gelukkigste”, want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof dan dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde… want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof dan dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde… want dit is inderdaad precies een geschenk van het fortuin dat niemand zichzelf kan geven. Kijk, de taal breekt af en het denken is in de war, want wie is inderdaad de gelukkigste maar de ongelukkigste en wie de ongelukkigste maar de gelukkigste, en wat is het leven anders dan waanzin, en geloof maar dwaasheid, en hoop maar het afwenden van de kwade dag , en liefde maar azijn in de wonde…