010-A A-priori

BRONNEN:

• http://www.phil.uu.nl/taalfilosofie/2010/taalfilsyllabus.pdf
• https://nl.wikipedia.org/wiki/A_priori

A priori betekent:

• “wat van tevoren gegeven is” of
• “voorafgaand aan de ervaring” of
• “onafhankelijk van de ervaring”.

• Meer in het bijzonder heeft dit betrekking op vaststellingen en/of oordelen die onafhankelijk van de zintuiglijke indrukken uitgesproken worden, ofwel zonder onderzoek.
• De termen ‘a priori‘ en ‘a posteriori‘ werden voor zover bekend het eerst gebruikt in de 14e eeuw, in teksten van de scholastieke filosoof Albert van Rickmersdorf.
• Immanuel Kant maakte gebruik van de term in zijn werk “Kritik der reinen Vernunft” om te verwijzen naar vormen en categorieën die de ervaring mogelijk maken en die dus zelf buiten de ervaring staan. Het wordt gebruikt voor logica die bestaat zonder argumentatie vanuit het resultaat, ofwel informatie die bestaat los van de ervaring met de zintuiglijke werkelijkheid.
• Het onderscheid tussen a priori en a posteriori en valt grotendeels samen met het onderscheid tussen empirische en theoretische kennis. Dit blijkt ook als we even stil staan bij de methode van de wijsbegeerte. Ofschoon filosofen uiteraard rekening moeten houden met de resultaten van de empirische wetenschappen, onderscheiden wijsgerige problemen zich van de problemen van de vakwetenschappen, doordat ze niet opgelost kunnen worden door de werkelijkheid te onderzoeken.
• Een voorbeeld: Indien een blauwe vloeistof waarin lakmoes is opgelost na toevoeging van een andere vloeistof opeens rood wordt, kunnen we ons afvragen wat die kleuromslag veroorzaakt. We onderzoeken de toegevoegde vloeistof en die blijkt zuur te zijn. Door de toevoeging van deze zure vloeistof wordt de pH van de oplossing lager dan zeven. Een zure oplossing krijgt door lakmoes een rode kleur. Zo lossen we wijsgerige vragen echter niet op. Stel dat iemand vervolgt met de vraag: “Ja, dat is allemaal goed en wel, maar wat wil dat eigenlijk zeggen dat de ene gebeurtenis de andere veroorzaakt? Wat is dat eigenlijk, “oorzaak”?  ”
• Deze vraag kan niet door empirisch onderzoek worden beantwoord. We moeten nagaan wat het begrip “oorzaak” inhoudt. Deze begripsmatige analyse (Eng: ‘conceptual analysis’) is een a priori vorm van kennisverwerving. ‘A priori’ wil in dit verband zeggen, dat voor de bevestiging van de resultaten van dat onderzoek geen beroep wordt gedaan op de zintuiglijke ervaring, maar op de rede. A priori vakken, zoals wiskunde, logica en filosofie, onderscheiden zich daardoor van a posteriori vakken, zoals de empirische wetenschappen, die voor de bevestiging van hun uitspraken wel een beroep doen op de zintuiglijke ervaring.
• Wat is nu het voorwerp van onderzoek van het a priori vak filosofie? Zoals gezegd is een belangrijke taak van de filosofie het analyseren van begrippen. De manier, en volgens sommigen zelfs de enige manier, waarop begrippen ons gegeven zijn is door middel van taal. Net zoals wij waarschijnlijk niet het begrip evenaar of pi zouden hebben zonder het woord ‘evenaar’ of het getal ‘π’, net zo zouden we talloze begrippen niet kunnen kennen zonder de betekenis van woorden voor die begrippen te kennen.
• Het analyseren van begrippen valt dus vaak samen met het analyseren van woorden voor begrippen.