086-W Werkelijkheid
Wat is de werkelijkheid? 09/04/2020
Consciousness
- 160127-Descartes-Locke-Kant-Reid-afbeeldingen.rtf
- 170110-Het-probleem-van-het-bewustzijn.rtf
BRONNEN:
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Werkelijkheid
- https://isgeschiedenis.nl/nieuws/plato-socrates-en-de-abstracte-werkelijkheid
- https://isgeschiedenis.nl/nieuws/aristoteles-en-het-belang-van-de-waarneming
- https://www.janux.nl/wp/plato/241-plato-de-ideeenleer/
- https://isgeschiedenis.nl/nieuws/immanuel-kant-en-zijn-visie-op-de-werkelijkheid
- https://www.janux.nl/wp/kant/233-234-001-hoofdstuk-2-systeem-van-alle-grondbeginselen-van-het-zuiver-verstand/
- https://www.vn.nl/gaat-de-filosofie-terug-naar-de-werkelijkheid/
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Realisme_(filosofie)
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Idealisme
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Objectivisme(Ayn_Rand)#Metafysica
- Volgens wikipedia is de werkelijkheid of realiteit is de manier waarop de wereld en het leven dat zich daarop afspeelt zich aan het bewustzijn voordoen.
- In de filosofie en de wetenschapsfilosofie echter wordt het begrip werkelijkheid geproblematiseerd.
- Plato maakte onderscheid tussen een zintuiglijke werkelijkheid, de wereld zoals wij die ervaren, en een verheven, abstracte wereld van de ‘eeuwige ideeën’. Iedere concrete waarneming vormde volgens hem een afspiegeling van dat wat ‘echt’ bestaat in die ideeënwereld.
- Volgens Aristoteles bleef Plato daarmee teveel in een mythisch wereldbeeld hangen. Aristoteles was iets nuchterder: voor hem vormde de waarneembare wereld om hem heen gewoon de ‘echte’ werkelijkheid, en werden abstracte ideeën juist op basis van deze wereld gevormd.
- Idealisme is de verzamelnaam voor een aantal verschillende filosofische stromingen en standpunten, die de afhankelijkheid van de werkelijkheid van het bewustzijn benadrukken. De moderne wijsbegeerte plaatst het idealisme tegenover het realisme.
- Het sceptisch idealisme werd door Descartes in de filosofie geïntroduceerd. Hij stelde vast dat we nooit zeker kunnen weten of de objecten die we waarnemen ook echt bestaan: al onze ervaring zou immers één grote droom of hallucinatie kunnen zijn
- Volgens Berkeley is een waargenomen object niet meer dan een verzameling zintuiglijke indrukken. Het is absurd om aan te nemen dat een object los van een waarnemer bestaat
- Kant betoogt in zijn hoofdwerk, Kritiek van de zuivere rede, dat ruimte en tijd vormen zijn van onze zintuiglijkheid. Daarom vindt al onze waarneming van objecten plaats in ruimte en tijd. Omdat ruimte en tijd slechts zintuiglijke vormen van onze waarneming zijn, zijn de dingen op zichzelf –los van onze waarneming dus—niet ruimtelijk of in de tijd. Kant maakt onderscheid tussen de objecten van onze ervaring, verschijningen, en de objecten zoals ze onafhankelijk van onze waarneming zijn, de dingen op zichzelf
- Realisme (van het Latijn res, ding, werkelijkheid) is de verzamelnaam voor een aantal verschillende standpunten en stromingen binnen de filosofie, die met elkaar gemeen hebben dat ze ervan uitgaan dat er een werkelijkheid onafhankelijk van het menselijk bewustzijn bestaat. Die werkelijkheid wordt dan ook als een voorwaarde beschouwd voor de kennis en het denken. De term realisme is in de loop der tijden filosofisch op verschillende manieren geïnterpreteerd.
- De twee belangrijkste ‘stromingen’ zijn:
- de middeleeuwse interpretatie waarin realisme in de eerste plaats wordt gezien als tegenhanger van het nominalisme. De moderne wijsbegeerte plaatst het tegenover het idealisme. Wanneer de term ‘realisme’ heden ten dage gebruikt wordt zonder verdere specificatie, zal men over het algemeen doelen op:
- Een standpunt in het met name in de oudheid en de middeleeuwen gevoerde debat over universalia, namelijk dat deze daadwerkelijk bestaan.
- Een positie binnen de twintigste-eeuwse wetenschapsfilosofie, die kort gezegd inhoudt dat onze beste wetenschappelijke theorieën waar zijn, ook voor zover ze over niet-observeerbare entiteiten gaan.
- Het standpunt dat er – tegenover het idealisme – een van de geest onafhankelijke wereld bestaat.
- De opvatting dat er – in de combinatie ‘moreel realisme’ – ware morele uitspraken zijn.
- de middeleeuwse interpretatie waarin realisme in de eerste plaats wordt gezien als tegenhanger van het nominalisme. De moderne wijsbegeerte plaatst het tegenover het idealisme. Wanneer de term ‘realisme’ heden ten dage gebruikt wordt zonder verdere specificatie, zal men over het algemeen doelen op:
- De twee belangrijkste ‘stromingen’ zijn:
Plato:
Als een ronde schaal kapot valt, blijft de rondheid voortbestaan; alleen de rondheid van de specifieke schaal is verdwenen. Eigenlijk zijn er dus ook geen ronde dingen nodig om te kunnen spreken van rondheid. Het gaat hier om de koppeling tussen concrete dingen (schaal) en abstracte dingen (rondheid). Dit geldt dus voor alle dingen, zoals kaalheid, stoelheid, rechtvaardigheid et cetera.
Op basis van een “begrip” als stoel (stoelheid) zie je een specifieke stoel. Vergelijk dit met een begrip als “vrede”
Een ding volgens Plato:
- Een ding is een tijdelijke ontmoetingsplaats van deelnames aan hoedanigheden
- Een ding zweeft tussen “zijn” en “niet zijn” in, en heeft geen eigen identiteit
*** Maar als dit ding verandert van samenstelling, bijvoorbeeld een stoel wordt omgebouwd tot tafel, wat dan?
Aristoteles :
De werkelijkheid is een waarneembare wereld, en abstracte ideeën worden op basis van deze wereld gevormd. Aristoteles was net als Plato van mening dat bijvoorbeeld de ‘paardheid’ van een paard eeuwig en onveranderlijk is. Maar, zo beweerde hij, zo’n idee kan pas in ons hoofd ontstaan nadat we een aantal paarden hebben gezien. Er bestaan geen aangeboren ideeën: alles wat de mens denkt is gebaseerd op waarneming. Wel bezitten individuen volgens Aristoteles het aangeboren vermogen om te categoriseren. Met het verstand worden zintuiglijke indrukken ondergebracht in groepen en een veelheid aan subgroepen, zoals ‘levend’ en ‘levenloos’, ‘dier’ en ‘mens’, en ‘hond’ en ‘kat’.
Het belangrijkste onderscheid dat Aristoteles maakte in zijn analyse van natuurverschijnselen is dat tussen materie en vorm. Materie betreft het ‘materiaal’ van een verschijnsel, terwijl de vorm bestaat uit ‘eigenschappen’ ervan. Volgens Aristoteles kon een ding niet worden geïdentificeerd op basis van de materie. Er is altijd sprake van geordende materie: materie, plus nog iets anders: de vorm. Zo verwijst de vorm van bijvoorbeeld een paard naar de verzameling van dingen die een paard kenmerken, zoals hinniken en galopperen. Dat wat voor alle paarden gelijk is, valt onder de vorm, de categorie of soort ‘paard’. Maar natuurlijk is niet ieder paard exact hetzelfde. Onderlinge verschillen en afwijkingen tussen paarden onderling vallen onder de materie. Materie en vorm zijn in onlosmakelijk met elkaar verbonden, zoals lichaam en ziel samen een mens definiëren.
Het Objectivisme van Ayn Rand stelt dat de werkelijkheid onafhankelijk bestaat van interpretaties door individuen; de werkelijkheid ‘is zoals zij is.’ Deze werkelijkheid kunnen we objectief kennen wanneer we op de juiste manier gebruik maken van de menselijke rede.