II Staatsinrichtingen

II Staatsinrichtingen, bestaand of bedacht

---

bladzijde 65 tot en met 105

---

• 1 Inleiding : de staat als gemeenschap
• 2 Kritiek op Plato’s leer van de staat
• 3 Kritiek op Plato’s idee van eenheid
• 4 Verdere bezwaren tegen het gemeenschappelijk bezit van vrouwen en kinderen
• 5 Kritiek op Plato’s leerstuk van gemeenschap van goederen
• 6 Kritiek op Plato’s wetten
• 7 De staatsinrichting van Phaleas
• 8 Het ontwerp van Hippodamus
• 9 De staatsinrichting van Sparta
• 10 De staatsinrichting van Kreta
• 11 De staatsinrichting van Carthago
• 12 Solon en andere wetgevers

---

• 22-12-2021 Hoofdstuk 2 bespreekt het ontwerpen voor een staat. De burgers in een staat moeten sommige dingen wel en andere niet delen.

• Elke polis heeft maar één grondgebied.

• Iedereen heeft recht op een basisinkomen op grond van het gegeven dat iedereen vrij moet zijn van de zorg van de dagelijkse noodzakelijke behoeften

• Met betrekking tot eenheid en veelheid: iedereen heeft recht op particuliere eigendommen, maar er zijn ook gemeenschappelijke zaken: deze worden vaak met de term “openbare (nuts) voorzieningen” aangeduid. Dus de vraag is wat gemeenschappelijk bezit is, en wat als privébezit kan worden aangemerkt. Moet iemand 30 auto’s kunnen bezitten, puur voor lol? Zie paragraaf 5 :gemeenschap van goederen

• Aristoteles spreekt vaak “van nature”, en probeert dat meestal met redenaties te onderbouwen. Zie verder hoofdstuk 1

Inleiding

• 62 – 24 Beknopte uitleg van wat in 12 hoofdstukken aan de orde komt

.

1 Inleiding : de staat als gemeenschap

• 65 1260 b 30 Aangezien we ons hebben voorgenomen te bestuderen wat de beste staatkundige gemeenschap is voor mensen die in de gelegenheid zijn in zo ideaal mogelijke omstandigheden te leven, dienen we ook de andere staatsinrichtingen te onderzoeken
  • NOOT 1
    • Hiermee wordt aangegeven dat er in feite twee vormen van de beste staat zijn, de beste onder gegeven omstandigheden, besproken in de boeken 4 tot en met 6 en in de absolute zin beste staat, besproken in de boeken 7 en 8
• 65 1260 b 37 Om te beginnen moeten wij als uitgangspunt nemen wat voor dit onderzoek het natuurlijke uitgangspunt is, namelijk dat de burgers ofwel alles gemeenschappelijk moeten delen, of niets, of sommige dingen wel of andere niet

29-10-2021 AXIOMA :

De burgers in een staat moeten alles delen

De burgers in een staat moeten niets delen ( onmogelijk : grondgebied : wegen)

De burgers in een staat moeten sommige dingen wel en andere niet delen

09-10-2021 Axioma :  Elke polis heeft maar één grondgebied. 

 

• 65 1260 b 40 Dat men niets gemeenschappelijk zou delen is een onmogelijkheid, want de polis is een vorm van gemeenschap en om te beginnen is het nodig het grondgebied gemeenschappelijk te hebben
• 65 1261 a 1 Elke polis heeft maar één grondgebied en haar burgers delen in deze éne polis
• 65 1261 a 2 Maar is het voor het goed functioneren van de Polis beter dat de burgers alles wat mogelijk is samen delen, of is het beter dat ze sommige dingen wel delen en andere niet.
  • Via Plato beweert Socrates in de Staat dat kinderen, vrouwen en bezit gemeenschappelijk moeten zijn
    • • Plato Staat 423 e 4
      • https://www.janux.nl/wp/plato/staat-vierde-boek/
      • https://www.filosofie.nl/filosofen-over-familie/
      • /// JST : geldt dit alleen voor de wachters en de leidende klasse ?
  • /// JST : openbare (nuts) voorzieningen
    • wegen
    • water
    • elektriciteit
    • informatie (kranten / internet)

.

2 Kritiek op Plato's leer van de staat

• 66 1261 a 10 Het systeem van gemeenschappelijk bezit van vrouwen brengt allerlei bezwaren met zich mee

04-09-2021         persoon –> huishouden –> polis ( van meerdere mensen )

• 66 1261 a 25 Een polis is iets anders dan een bondgenootschap 
  • Bij een bondgenootschap is de bestaansreden een militaire : b.v. de NAVO
  • Bij een confederatie is er sprake van samenwerking tussen staten
    • Een federatie is een staatsvorm waarin de soevereiniteit wordt gedeeld tussen het centrale, nationale of federale niveau en de deelstaten.
      • VS is een  . . .
• 66 1261 a 30 Daarom vormen evenwicht en evenredigheid in rechten en plichten het behoud van de polis
  • NOOT 7 Er is dus geen sprake van absolute gelijkheid, omdat men soortelijk verschilt:
    • de een is schoenmaker, de andere timmerman,
    • en zoals de schoenmaker zorgt voor schoeisel voor de timmerman zo zorgt de timmerman voor meubilair voor de schoenmaker.
    • Zo is het ook met de verhouding tussen de regerende en de geregeerde in de staat
• 67 1261 a 39 Daar echter ook in het geval van de staatkundige gemeenschap een dergelijke regeling beter is, is het duidelijk dat men het beste steeds dezelfde mensen kan laten regeren waar dit mogelijk is

04-09-2021 Kortom: ook regeren / een kamerlid zijn is een vak: dus moet iemand daar ook voor gekwalificeerd zijn

• 67 1261 b 7 /// JST Hieruit blijkt duidelijk dat de polis van nature geen eenheid is in de zin waarin bepaalde mensen dat beweren, en dat zij aanduiden als het hoogste goed in de polis, die polis in feite doet verdwijnen, terwijl in werkelijkheid het goed van elk ding juist datgene is wat dat ding in stand houdt
• 67 1261 b 10 Het is ook nog aan iets anders af te lezen, dat het niet de voorkeur verdient de polis al te zeer één te willen maken:
  • een huishouden kan beter in zijn eigen behoeften voorzien dan een individu en een polis beter dan een huishouden.
  • Een polis is pas bereikt, wanneer de gemeenschap van burgers onafhankelijk is.
  • Aangenomen dat een grotere mate van onafhankelijkheid meer verkieslijk is, is dus ook een geringere mate van eenheid verkieslijk boven een grotere

.

3 Kritiek op Plato's idee van eenheid

• 67 Socrates redenering dat de polis één moet zijn :
  • “wanneer        alle    mensen de formulering ‘van mij’ en ‘niet van mij’ in dezelfde situaties toepassen
  • De term “alle” is hier volgens Aristoteles  dubbelzinnig:
    • ALLE kan slaan op ieder voor zich
    • ALLE kan slaan op groepsbezit
      • Bijvoorbeeld een weg kan voor mij zijn, maar is ook een gemeenschappelijk bezit
    • 1261 b 26 Allen zullen die vrouwen en kinderen weliswaar collectief “van mij” noemen, maar niet individueel
    • 1261 b 28 Zo is duidelijk dat het een soort drogreden is te spreken van “allen “, want termen als “allen“, “beiden“, “even” en “oneven” leiden door hun dubbelzinnigheid ook in debatten tot misleidende redeneringen
• 68 1261 b 31 Daarom is volgens de ene interpretatie (ieder afzonderlijk) een situatie dat allen hetzelfde zeggen wel prachtig, maar onmogelijk, en volgens de andere geen teken van eensgezindheid.
  • Bovendien kleeft aan dit voorstel nog het nadeel dat wat door de meeste mensen wordt gedeeld de minste zorg krijgt:
    • mensen bekommeren zich het meest om particuliere eigendommen, minder om publieke, of alleen voor zover het ieder persoonlijk aangaat
• 68 1261 b 36 De belangrijkste reden waarom ze die publieke eigendommen eerder verwaarlozen is dat ze denken dat een ander er wel voor zal zorgen

• 69 1262 a 14 Wat Plato ook moge beweren, er valt niet aan te ontkomen dat men deze of gene voor zijn eigen broer, kind, vader of moeder aanziet.
  • Op de overeenkomst die kinderen met hun ouders gaan vertonen baseert men onvermijdelijk een overtuiging omtrent elkaars identiteit.
  • Dat dit werkelijk zo verloopt, wordt bevestigd door de auteurs van de reisbeschrijvingen.
  • Die vermelden namelijk dat bij sommige stammen van zuidelijk Libië de vrouwen gemeenschappelijk bezit zijn, maar de kinderen na de geboorte toch worden verdeeld op grond van gelijkenis.
  • Sommige vrouwen (en dit geldt ook voor vrouwelijke dieren als merries en koeien) hebben een natuurlijke aanleg om nageslacht produceren dat sterk lijkt op de vaarders, zoals de merrie in Pharsalus

.

4 Verdere bezwaren tegen het 
  gemeenschappelijk bezit van 
  vrouwen en kinderen

• 69 1262 a 25 Verder is het, als men zo’n gemeenschap instelt, niet gemakkelijk zulke kwalijke zaken te vermijden als mishandeling, doodslag met of zonder opzet, vechtpartijen en smaad.
  • Dat zijn allemaal dingen die iemand z’n vader, moeder en andere nabije verwanten niet kan aandoen zonder inbreuk te maken  op de natuurlijke rechtsorde
  • NOOT 18
    • Door het opheffen van het familieverband, zoals Plato wil, wordt het bestaan van feitelijke familierelaties niet tenietgedaan
• 70 1262 a 40
  • Het ziet ernaar uit dat het nuttige voor de stad is, wanneer de boeren gemeenschappelijk bezit van vrouwen en zonen kennen dan wanneer dit voor de wachters geldt.
  • Als vrouwen en kinderen gemeenschappelijk zijn, zal er namelijk minder saamhorigheid zijn, en bij mensen die geregeerd worden is dit ontbreken van saamhorigheid een vereiste, willen ze blijven gehoorzamen en niet in opstand komen
• 70 1262 b 6 Wij denken (Aristoteles) namelijk dat saamhorigheid voor een polis het hoogste goed is, want als die er is zal men de minste interne conflicten hebben
• 70 1262 a 23 Er zijn namelijk twee factoren die er het meest toe bijdragen dat mensen om elkaar geven en van elkaar houden:
  • het eigene en het
  • dierbare

• 70 1262 b25 Dan is er ook nog de kwestie van het bij de geboorte overplaatsen van kinderen van boeren en handwerkslieden naar de klasse van de wachters, en andersom.
  • Er bestaat grote verwarring over de vraag hoe dat moet gebeuren, en is niet te voorkomen, dat degenen die de kinderen toewijzen en overplaatsen, weten welke kinderen ze aan wie geven

.

5 Kritiek op Plato's leerstuk 
  van gemeenschap van goederen

 

22-12-2021 Met betrekking tot bezit is er een verschil te maken tussen het bezitten en het GEBRUIKEN van een goed. Aristoteles is van mening dat we extremen moeten vermijden, als voorbeeld het bezitten van huizen. Dat iemand een of meerdere huizen bezit is voor hem geen probleem, maar het moet niet te gek worden. Hij kiest zoals altijd voor het “midden”

09-10-2021 Met betrekking tot de materiële zaken heeft deze samenleving dit vraagstuk al lang opgelost: we hebben als samenleving meer dan genoeg, dus of er veel of weinig zich fysiek inspannen is al lang niet meer een punt wat meespeelt

22-12-2021 TO DO nog uitwerken het erfrecht

• 71 1262 b 40 Moet het bezit gemeenschappelijk zijn of niet? 

gemeenschappelijk	niet gemeenschappelijk
weg ziekenhuis fabriek	kleren koelkast boeken

• 71 1263 a 1 Zelfs al zijn vrouwen en kinderen, zoals nu bij iedereen het geval is, apart bezit, verdient het dan toch de voorkeur dat verdere bezittingen en gebruik van bezittingen gemeenschappelijk zijn?
  • Verdient het bijvoorbeeld de voorkeur dat de grond particulier eigendom is, maar dat men de landbouwproducten tot nut van het algemeen beschikbaar stelt en verbruikt, zoals sommige volksstammen doen, of dat juist het land gemeenschappelijk is een gemeenschappelijk bebouwd wordt, maar de producten verdeeld worden voor privégebruik of dat zowel grond als producten gemeenschappelijk zijn?
• 72 1263 a 12 […] wanneer mensen niet tegelijk maar een ongelijk aandeel hebben in het vruchtgebruik of in de productie, dan komen er onvermijdelijk klachten aan de kant van hen die zich harder inspannen maar daar minder voor krijgen tegen degenen die zich weinig inspannen maar grotelijks profiteren en veel krijgen
• 72 1263 a 22 Gemeenschap van bezit brengt dus deze en meer van zulke bezwaren met zich mee
• 72 1263 a 25 Er zijn twee mogelijkheden:
• Gemeenschappelijk eigendom
• • Particulier eigendom (met uitlenen)
    • “Wat vrienden bezitten, delen ze“
• 73 1263 a 38 Het is dus duidelijk beter het bezit privé-eigendom te laten zijn, maar voor het gebruik gemeenschappelijk te maken. En er voor te zorgen dat de mensen daartoe bereid zijn, dat is de specifieke taak van de wetgever

09-10-2021 dus een soort weebly (uitlenen aan elkaar)

• 73 1263 b 1 Het is beslist geen toeval dat ieder mens  eigenliefde kent, integendeel, die is aangeboren
• 74 1263 b 36 Wat men moet doen , is de polis door gerichte opvoeding tot gemeenschap en eenheid proberen te brengen
  • Het is ongerijmd, dat een man als Plato, opvoeding deze plaats wil geven en denkt dat de polis daarvoor deugdelijk zal worden, meent door zulke maatregelen (ten aanzien van  bezit ) een verbetering te kunnen bereiken en niet door gewoontevorming, door filosofie en door wetten, zoals in Sparta en op Kreta, waar de wetgever door gemeenschappelijke maaltijden een gemeenschappelijk gebruik van bezittingen heeft gerealiseerd
• 75 NOOT 34
  • Volgens Aristoteles is wat Plato wil ofwel niet nieuw, ofwel niet realiseerbaar
• 75 1264 a 15 En toch vormt de som van de overige burgers (niet behoren tot de klasse van de wachters) bijna de hele bevolking van de polis, wel over hen helemaal niets is bepaald, noch of ook de boerengemeenschap van goederen moeten hebben dan wel particulier eigendom, noch of ook vrouwen en kinderen bij hen wat de klier of gemeenschappelijk bezit moeten zijn.
  • Als namelijk bij hen op dezelfde manier alles gemeenschappelijk bezit van iedereen is, waarin verschillen zijn nog van die wachters?
• 75 1264 a 20 En wat schieten zij ermee op het regime van de wachters te verdragen tenzij men net zo’n constructie bedenkt als de Kretenzers?
  • Die hebben namelijk aan hun slaven in alles dezelfde rechten die zij zelf genieten verleent, alleen de training in de sportscholen en bezit van wapens verboden

• 75 1264 a 25 Maar als bij de boeren net zo’n regeling moet bestaan als de andere staten, hoe zal dan die gemeenschap functioneren?
  • Dan zullen onvermijdelijk in één polis twee staten bestaan, en dan nog in oppositie tot elkaar, want aan de ene kant maakt Plato de wachters tot een soort bezettingstroepen, en aan de andere kant geeft hij boeren, handwerkslieden en de rest een positie als gewone burgers
• 76 1264 b 5 Ook de manier waarop Socrates bestuurders wil aanstellen is riskant: hij laat namelijk steeds dezelfde personen de ambten bekleden
• 76 1264 b 15 Plato beweert namelijk, dat de dat de godheid meteen bij de geboorte bij sommige goud bijgemengd, bij anderen zilver, en bij hen die bestemd zijn handwerkslieden en boeren te worden brons en zilver (zie Plato : de Staat )
• 76 1264 b 25 De conclusie is dat de staatsvorm waarover Socrates heeft gesproken, alle genoemde bezwaren en andere die niet minder belangrijk zijn kleven

.

6 Kritiek op Plato's wetten

• 77 Deze paragraaf gaat uit van het gegeven dat je Plato : wetten gelezen moet hebben

---

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetten_(Plato)
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetten_(Plato)#De_staatsinrichting_van_Magnesia
• https://en.wikipedia.org/wiki/5040_(number)    1 * 2 * 3 * 4 * 5 * 6 * 7 =    5040

---

• 77 NOOT 48
  • Hier ziet Aristoteles een prestatie in de stad over het hoofd: 434 a 9 .
  • Plato wijst naar de mogelijkheid van een werkman die in de gelederen van de wachters wil binnendringen zeer beslist af
• 78 1265 a 15 Plato – wetten – Hoofdstuk 4 – Magnesia – 5040 gezinnen (mannelijke burgers)

TO DO : H 4 Plato magnesia

• 78 1265 a 20 Nu wordt er beweerd dat de wetgever twee dingen in het oog moet houden als hij zijn wetten opstelt, namelijk land en bevolking
• 78 1265 a 30 Wat nu de omvang van het bezit aangaat, moet men bekijken of die niet op een andere manier beter, dat wil zeggen nauwkeuriger, te bepalen is.
  • Socrates beweert namelijk dat het bezit voldoende moet zijn om in matigheid te kunnen leven
    • – wat even vaag is als wanneer men had gezegd “voldoende om goed te leven “

• 78 1265 a 40 Plato stelt geen regels voor de bevolkingsomvang.
• 79 1265 b 10 Aristoteles vraagt zich af of je de voortplanting vrij moet laten. Dit veroorzaakt onvermijdelijk armoede […]

• 79 1265 b 27 Zijn staatkundige ordening als geheel wil noch een democratie nog een oligarchie zijn, maar een midden daartussen, dat men Politea noemt: die wordt namelijk gevormd door wapen dragende burgers
  • NOOT 65
    •  een staatsinrichting die op een hoplietenklasse is gebaseerd
      • Een hopliet was een zwaarbewapende infanterist (voetvolk) in het Oud-Griekse leger

• • NOOT 66
    • Het criterium van wapenbezit is in Aristoteles’ opvatting over de burger nadrukkelijker aanwezig dan in Plato’s theorie in Wetten
• 80 1265 b 35 Er zijn trouwens mensen die beweren dat de beste staatsinrichting een mengvorm van alle staatsinrichtingen moet zijn, en om die reden prijzen zij de Spartaanse staatsinrichting aan
• 80 1265 b 36 Want volgens sommigen bestaat die uit oligarchie, alleenheerschappij en democratie, waarbij ze onder alleenheerschappij het koningschap verstaan en onder oligarchie de Raad van Ouden en het democratische element zoeken in de functie van de eforen, omdat die afkomstig zijn uit het volk
  • De raad van Ouden bestond uit 28 leden
  • De eforen waren de vijf hoogste ambtenaren van de Spartaanse staat.
• 80 1266 a 1 Anderen kwalificeren het ambt van de eforen als een vorm van tirannie en zien het democratische element in de gemeenschappelijke maaltijden en de rest van het dagelijks leven.
• 80 1266 a 1 Daarentegen stad in Plato’s wetten dat de beste statie heeft instaan gesteld moet zijn uit de democratie en tirannie – twee inrichtingen die een mens ofwel helemaal niet als staatsvormen zou willen erkennen of als de twee aller slechtste.
• 80 1266 a 5 Daarom is het standpunt de verkiezing van degenen die een combinatie van meer dan twee staats inrichtingen voorstaan, want de staatsleer in die uit een groter aantal is samengesteld verdient de voorkeur
• 80 1266 a 10 De benoeming van ambtsdragers door loting : dat is te zien aan de benoeming van ambtsdragers: dat die worden geloot uit een aantal mensen die eerst zijn gekozen is iets wat beide staatsvormen gemeenschappelijk hebben, de volksvergadering in ambtsdragers te leveren of een andere politieke taak te vervullen, zowel anderen daarvan zijn vrijgesteld, dat is een oligarchische trek, evenals het streven de ambtsdragers merendeels uit de bemiddelde klasse te rekruteren, en de hoogste aanvragers uit de hoogste vermogensklasse. En ook de verkiezing van de raad laat Socrates oligarchisch verlopen

• 81 1266 a 25
  • Dat men zo’n staatsinrichting dus niet moet samenstellen uit democratie en alleenheerschappij is duidelijk op grond van de voorgaande en van wat je na betoogd zal worden, wanneer het onderzoek over dit type staatsinrichting zal gaan.
  • Maar ook schuilt er nog bij de verkiezing van ambtsdragers een gevaar in het kiezen uit de groep tevoren geselecteerden.
  • Als er namelijk mensen een kongsie (afgescheiden groep) willen vormen, dan zullen zij de verkiezingen telkens naar hun hand kunnen zetten

.

7 De staatsinrichting van Phaleas

• 81 1266 a 38 […] het vraagstuk van eigendom goed is geregeld, omdat dit volgens hen altijd de inzet is wanneer er een opstand ontstaat
• 81 1266 a 40 Daarom heeft Phaleas uit Chalcedon hiervoor als eerste een regeling voorgesteld
• 81 1266 b 1 Zijn standpunt is dat het grondbezit van alle burgers even groot moet zijn
• 82 1266 b 5 Plato :: Wetten :: […] niet meer dan 5 maal het minimumbezit

• 82 1266 b 10 Maar wie de omvang van het bezit aan regels onderwerpt, die ook met het kindertal moet doen
• 82 1266 b 15 Dat nivellering van bezit inderdaad zekere invloed op de polis heeft, blijken ook bepaalde mensen vroeger te hebben ingezien.
• 82 1266 b 20 Er zijn wetten die mensen verbiedt net zo veel net zoveel grond te verwerven als zij willen, en evenzo bestaan en weten, die verbieden je grondbezit te verkopen
• 82 1266 b 28 De wetgever moet mikken op gelijkheid van bezit, hij moet mikken op een midden 

• 83 1266 b 35 Phaleas vindt dat er gelijkheid moet heersen op twee gebieden:
  • bezit
  • opvoeding 

• 83 1267 a 5 Maar mensen we gaan niet alleen onderweg wegens noodzakelijke levensbehoeften ( het euvel waartegen Paleas de remedie zoekt een gelijkheid van bezit, zodat niemand meer door koude of honger tot diefstal opgedreven )
  • NOOT 81
    • Volgens sommige antieke moralisten volgt op materiële genoegens steeds verdriet.
    • Bij geestelijke genoegens, in het bijzonder de filosofie, ontbreekt deze negatieve kant

• 83 1267 a 10 Wat is nu de remedie voor deze 3 motieven van onrecht?
  1. noodzakelijke levensbehoeften
     • een bescheiden bezit en arbeid
  2. overbodige verlangens te stillen
     • bezonnenheid
  3. om “pijnloos” plezier te genieten
     • alleen bij de filosofie te vinden 
• 83 1267 a 13 De grootste misdaden worden in feite bedreven om iets bovenmatigs, niet om noodzakelijke levensbehoeften en daarom zijn hoge onderscheidingen niet weggelegd voor wie een dief maar voor wie een tiran doodt. Bijgevolg helpt een staatsinrichting als die van Paleas alleen tegen kleine vergrijpen

• 84 1267 a 20  Een staatsinrichting moet dus regelingen behelzen met het oog dat militaire kracht

09-09-2021 Aristoteles gaat uit van een permanente dreiging dat een polis een andere polis aanvalt

09-09-2021 Anno 2021: moet een land een leger hebben? Nederland in de NAVO : al 75 jaar vrede, maar ook de Balkan in de jaren 90

• 84 1267 a 35 Eubulus was bereid om voor een lager bedrag Atarneus te ontruimen

• 84 1267 b 1 […] is de hebzucht van de mensen onverzadigbaar 
• 84 1267 b 4 Want begeerte is van nature zonder grenzen, en de meerderheid van de mensen leeft alleen om die te bevredigen

• 85 1267 b 10 Toch heeft Phaleas zich zich zelfs over die gelijkheid van bezit niet juist uitgelaten
  • Hij eist namelijk alleen gelijkheid in grondbezit, wil er ook rijkdom bestaat in de vorm van slaven, van vee en van geld,
  • en daarnaast bestaat er ook nog een aanzienlijke rijkdom aan zogeheten onroerend goed
    • huizen / gebouwen
  • Men moet ofwel in al deze vormen van rijkdom naar gelijkheid streven dan wel een redelijke grens vaststellen, of alles ongereglementeerd laten

.

8 Het ontwerp van Hippodamus

---

• https://www.uh.edu/engines/epi2542.htm

---

• 85 1267 b 32 De polis die hij ontwierp telde 10.000 burgers, verdeeld over drie klassen:

handwerkslieden Nederland telt 260.000 ambachtelijke bedrijven. Gemiddeld werken er zo’n vier mensen per bedrijf Berekening : globaal 1 miljoen mensen 17.000.000 mensen 1.700.000 mensen is 10 procent ( 1,7 miljoen) 170.000 mensen = 1 procent Dit is dus anno 2021 zo’n  8 procent boeren  (In 2016 waren er 55.680 boeren in Nederland.) Zeg maar 0,5 procent soldaten –  65000 in 2021 Dit is dus ook 0,5 procent afgerond

Dus ongeveer 91% procent van de Nederlandse inwoners in 2021 valt niet in deze verdeling . . . . . 

• • GRONDGEBIED:
    • gewijde gedeelte
    • publieke gedeelte ( wegen [tolwegen] – ziekenhuizen [particuliere afdelingen] )
    • particuliere gedeelte
  • 86 1267 b 40 WETTEN
    • Minimale wetgeving :
      • mishandeling
      • schade
      • doodslag
        • NIET werken met “steentjes’ voor schuldig of onschuldig maar een uitleg MET specificatie

• 86 1268 a 15 Het eerste wat men in twijfel zou kunnen trekken is zijn indeling van het gros van de burgers
• 86 1268 a 17 Handwerkslieden, boeren en wapenbezitters maken bij hem namelijk allemaal deel uit van de polis-gemeenschap, waarbij de boeren geen wapens en de handwerkslieden niet alleen geen wapens maar ook geen land bezitten, zodat zij zo wat slaven van de wapenbezitters worden
• 87 1268 a 30 Dan de boeren: wat voor nut hebben die in deze staat?
• 87 1268 a 40 Als men daarentegen dezelfde mensen particulier grondbezit en gemeenschappelijk grondbezit laat bebouwen:
  • Zal de opbrengst van het land dat elk bewerkt ontoereikend zijn om er twee huishoudens van te onderhouden.
  • En daarom kunnen zij dan niet meteen van hun land, dus van dezelfde landerijen, zowel hun eigen voedsel verkrijgen als het aan de militairen terbeschikkingstelling?
  • Over al deze kwesties bestaat dus grote verwarring

• 88 1268 b 25 Over zijn suggestie dat wie iets nuttigs voor de stad hebben bedacht een onderscheiding moeten krijgen: dat klinkt aantrekkelijk maar hier wettelijke bepalingen voor te maken is niet zonder gevaar. Het kan namelijk aanleiding geven tot sycofanten- praktijken (Beroepsverklikker)  en mogelijk tot omwentelingen in de staatsinrichting
  • NOOT 98
    • In het Atheense rechtsbestel konden aanklachten voor de aanklager geldelijk gewin opleveren. Voor sommige lieden (sycofanten) was dit aanleiding allerlei rechtszaken te beginnen om er persoonlijk beter van te worden
• 88 1268 b 25 Maar hiermee stuitten we op een andere vraagstuk en een tweede voorwerp van onderzoek:
  • Er zijn namelijk mensen die zich afvragen of het voor de stad nuttig of schadelijk is telkens de overgeleverde wetten te wijzigen als er een andere wet is die beter is
• 89 1269 a 12 Want regelgeving is noodzakelijkerwijs algemeen, terwijl de praktijk betrekking heeft op individuele situaties 

11-09-2021 Aristoteles stelt hier wel de vraag of wetgeving gewijzigd moet worden, maar werkt dit dan verder niet mee uit.

.

9 De staatsinrichting van Sparta

• 90 1269 a 35 Dat men (wil de staatkundige orde goed functioneren) vrij moet zijn van de zorg voor de dagelijkse noodzakelijke behoeften wordt algemeen erkend

11-09-2021 Ergo: Corrie en ik zijn voor een basisinkomen voor iedereen op grond van het gegeven dat iedereen vrij moet zijn van de zorg van de dagelijkse noodzakelijke behoeften

Informatie:

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Sparta_(Griekenland)
• https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/137727-de-stad-sparta-in-de-periode-vanaf-1000-280-vchr.html
• De economie van Sparta leunde zwaar op heloten (slaven uit de stad Helos) en perioikoi (omwonenden) uit de omringende steden. Alle dorpen ook niet ver van de rivier de Evrotas gelegen. Deze perioiken hadden meer rechten dan de slaven.
  • Er waren 60x zoveel slaven als Spartanen, vandaar dat het gewone werk door deze slaven werd verricht.
  • Ze werden onder meer vanwege het feit dat ze dezelfde huidskleur hadden of zich afkochten, veelvuldig in vrijheid gesteld.
  • Om het hoofd te kunnen bieden aan eventuele slavenopstanden en uit vrees voor de stad Argos dienden de Spartanen zich militair strak te organiseren.

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Sparta_(Griekenland)#Spartaanse_opvoeding
• Spartaanse meisjes kregen, in tegenstelling tot de Atheense, dezelfde voedingsrantsoenen als jongens, en mochten ongewaterde wijn drinken“, aldus Xenophon.

• • • En Plato verbaasde er zich over dat: “Meisjes er een strikt trainingsregime kregen dat ze even fit maakte als jongens, vrouwen konden economisch onafhankelijk zijn, ze leerden muziek en poëzie“. Dit in tegenstelling tot de Atheense vrouw, die “zo weinig mogelijk zien, horen en spreken moest.”

• 91 Verder is de vrijheid die in Sparta vrouwen gelaten wordt zowel voor de doelstelling van de staatsinrichting als voor het welzijn van de polis schadelijk
  • “Het enige recht van de vrouw is het aanrecht“

• 92 1270 a 15 […] kan men immers de ongelijke verdeling van bezit bij hen bekritiseren
• 92 1270 a 24 Ook is zowat twee vijfde van het hele grondgebied eigendom van vrouwen

• • • erfdochters

• 93 1270 b 7 De bepalingen ten aanzien van het ambt van efoor zijn eveneens gebrekkig
  • NOOT 116
    • Er waren 5 eforen : toezichthouders op de constitutie en op de staatsambtenaren
    • De eforen (‘opzichters‘) waren de vijf hoogste ambtenaren van de Spartaanse staat. In het klassieke Sparta van de 6e en 5e eeuw v.Chr. controleerden ze de naleving van de Spartaanse levenswijze.
    • Er werden vijf eforen verkozen door de apella, de Spartaanse volksvergadering.
    • In Sparta bestond de gerousia uit de beide koningen en 28 oude mannen van boven de 60 jaar, die door de Spartaanse burgers voor het leven werden gekozen.
    • Wanneer geronten (raad van ouderen) en eforen tot een akkoord gekomen waren, legde de apella zich daarbij neer.
• 93 1270 b 8 Het ambt als zodanig vormt bij hen namelijk het hoogste gezagsorgaan in de belangrijkste kwesties, maar eforen komen uit het gehele volk, zodat dikwijls heel arme mensen in deze functie komen, die dan als gevolg van hun armoede omkoopbaar waren
• 94 1270 b 21 Want wil een staatsinrichting in stand blijven, dan moeten alle onderdelen van de Gemeenschap haar bestaan in ongewijzigde voortzetting wenst
• 94 1270 b 28 Bovendien zijn de eforen zomaar willekeurige personen, terwijl ze de bevoegdheid hebben om belangrijke beslissingen te nemen.
  • Daarom zou het beter zijn als zij niet naar eigen inzicht maar volgens geschreven wetten en regels beslissen
  • En ook hun levensstijl is niet overeenstemming met de doelstelling van de polis, want deze laat hun te veel vrijheid, terwijl de levensstijl van de andere burgers eerder overdreven streng is, zodat deze burgers haar niet kunnen volhouden, maar de wet ontduiken en zich in het geheim aan lichamelijke genietingen overgeven

12-10-2021 het beroep van politicus moet een roeping zijn ?

• 94 1270 b 37 Ook het ambt van lid van de Raad van Ouden is bij hen niet goed geregeld. Als er namelijk respectabele mensen zouden zijn, voldoende gevormd in de mannelijke deugden, zal men allicht zeggen dat dit college de stad tot nut is, hoewel de regeling dat zij levenslang zeggenschap hebben over belangrijke beslissingen aanvechtbaar is, want veroudering van het bestand komt evengoed voor als veroudering van het lichaam
• 94 1271 a 3 Het is gebleken dat bekleders van dit ambt zich makkelijk hebben laten omkopen en herhaaldelijk zaken van gemeenschappelijk belang hebben opgeofferd aan vriendjespolitiek

• 95 1271 a 20 De vraag of het wel of niet de voorkeur verdient dat staten over het koningschap als staatsvorm beschikken, moet ergens anders besproken worden. Wat zeker de voorkeur verdient, is dat het niet gaat zoals nu, maar dat elke koning wordt gekozen op grond van zijn levenswandel
  • NOOT 123 In Sparta was het koningschap voorbehouden aan mannen uit de twee families die hun afstamming terugvoeren op Heracles. Hun macht was beperkt tot het oppercommando over het leger
• 95 Ook de wetgeving inzake de disgenootschappen, de zogeheten phiditia, is door degene
  • De syssitia waren (in het oude Griekenland) gewone maaltijden voor mannen en jongeren in sociale of religieuze groepen
  • In Sparta moest ieder lid afzonderlijk bijdragen, dus niet democratisch op kosten van de polis
• 95 1271 a38 Op de wet inzake vlootcommandanten hebben anderen ook al kritiek geleverd, en met recht, want die geeft aanleiding tot burgertwist

• 96 1271 b 1 Men zou op het uitgangspunt van de wetgever nog verdere kritiek kunnen leveren, zoals Plato in zijn Wetten heeft gedaan.
  • Het hele stelsel van wetten is uitsluitend gericht op een beperkt deel van de menselijke voortreffelijkheid, namelijk de militaire voortreffelijkheid omdat die nuttig is om te overheersen
  • Dat is de reden waarom de Spartanen zich wisten te handhaven, zolang de oorlog voerden, maar het met hen gedaan was toen zij de suprematie hadden gekregen, omdat ze hun vrije tijd niet wisten te besteden en ook niet geoefend waren in enige andere discipline van meer allure dan de militaire
• 96 1271 b 12 De openbare financiën zijn bij de Spartanen eveneens slecht geregeld.
  • Want, hoewel ze gedwongen zijn op grote schaal oorlog te voeren, zit er niets in de staatskas en verloor bovendien de belastingbetaling slecht.
  • Omdat de Spartanen zelf namelijk eigenaar zijn van het grootste deel van de grond controleren zij elkaars belasting betalingen niet.
  • Zo heeft de wetgever het tegendeel bereikt van wat dienstig was geweest, want hij heeft bereikt dat de staat geen geld heeft en dat de individuele burgers op geld beluste zijn

.

10 De staatsinrichting van Kreta

• 96 NOOT 129
  • Met de Kretenzische staatsinrichting bedoelt Aristoteles die welke in de meeste steden op Kreta te vinden was, niet staatsinrichting die voor het eiland als geheel gold
• 97 1271 b 28 De Lyktioi op Kreta waren kolonisten uit Sparta
• 97 1271 b 35 Het eiland lijkt gunstig gelegen en van nature geschikt om over Griekenland beheersen, want het beheerst het hele zeegebied waaromheen zowat alle Grieken hun woonplaatsen hebben

• 97 1272 a 1 De wetgeving van Kreta vertoont overeenkomst met die van Sparta.
  • Bij de Spartanen bebouwen de heloten het land. beide Kretenzers doen dat de perioiken
  • Disgenootschappen kennen beide, ook de organisatie van de stad komt overeen
  • De 5 Spartaanse eforen hebben namelijk dezelfde bevoegdheid als de zogeheten 10 kosmoi op Kreta.
• 97 1272 a 9 Een koningschap bestond er vroeger wel, maar dat hebben de bewoners van Kreta later afgeschaft, en nu hebben de kosmoi de leiding in de oorlog.
• Aan de volksvergadering nemen alle burgers deel, maar deze heeft geen andere bevoegdheid dan te ratificeren waardoor de ouderen en de Cosmo is besloten

• 97 1272 a 13 De gemeenschappelijke maaltijden zijn beide Kretenzers beter geregeld dan bij de Spartanen.
  • In Sparta draagt namelijk elke burger hoofdelijk de vastgestelde som bij en wie dat niet doet wordt uitgesloten, maar op Kreta wordt de bijdrage meer gemeenschappelijk geleverd
• 98 1272 a 20 Van alle opbrengsten uit landbouw en veeteelt die afkomstig zijn van gemeenschapsgronden, en die van de belastingen die de inwoners betalen, is namelijk een deel gereserveerd voor de goden en de staatsdiensten, en een deel voor de gemeenschappelijke maaltijden, zodat iedereen, vrouwen en kinderen zowel als mannen, uit gemeenschapszin willen onderhouden kan worden
• 98 1272 a 33 Op Kreta worden  de kosmoi echter niet gekozen uit alle burgers maar alleen uit bepaalde families, en de ouderen uit gewezen kosmoi
• 98 1272 b 5 Dit alles kan natuurlijk beter geschieden volgens een wet dan volgens menselijke willekeur, want die vormt geen betrouwbaar richtsnoer

• 99 1272 b 12 Verder hebben deze machthebbers de gewoonte het volk en hun medestanders in kampen te verdelen en zo aan anarchie en partijtwisten veroorzaken en elkaar te bevechten.
  • En wat betekent zo’n toestand anders dan dat dit tijdelijk geen polis meer is, en dat de politieke gemeenschap wordt ontbonden?
  • In die toestand is een polis blootgesteld aan gevaar, doordat iedereen die haar wil aanvallen daartoe ook in staat is

.

11 De staatsinrichting van Carthago

• 99 1272 b 30 Een teken dat de staatsinrichtingen van Kreta, Sparta en Carthago goed in elkaar zit, is het feit dat dat het volk de staat orde uit vrije wil trouw blijft, en er zich nooit enige opstand heeft voorgedaan of een tiran aan de macht is gekomen

• 100 1272 b 35 De gelijkenis met de staatsinrichting Carthago ten opzichte van die van Sparta berust op de volgende punten:
  • De gezamenlijke maaltijden van hun verenigingen komen overeen met de Spartaanse gemeenschappelijke maaltijden
  • het college van honderd-en-vier komt met de eforen overeen, maar is zeker niet slechter (want de eforen worden gekozen uit willekeurige personen, terwijl dit college wordt verkozen op basis van verdienste), en de koningen en Raad van ouderen komen overeen met hun tegenhangers in Sparta
  • Wat In Carthago echter beter is, is dat de koningen niet uit één en dezelfde familie afkomstig zijn en ook niet uit zomaar een willekeurige familie, maar dat zij alleen uit een familie die zich bijzonder onderscheid wordt gekozen, en niet op basis van leeftijd benoemd
• 100 1273 a 5 De elementen die hierin strijdig zijn met de grondslag van de aristocratie en van de Politea, tenderen voor een deel meer naar democratie, voor een deel naar oligarchie
• 100 1273 a 10 Zo berust in Carthago de bevoegdheid te bepalen wat wel en niet aan het volk zal worden voorgelegd bij de koningen samen met de Ouden, op voorwaarde dat die het allemaal met elkaar eens zijn: zoniet dan beslist het volk óók over de omstreden kwesties
• 100 1273 a 15 Oligarchisch is daarentegen dat de colleges van Vijf, die in een groot aantal belangrijke kwesties bevoegd zijn, worden gekozen door coöptatie, dat het college van 100, het hoogste regeringscommissie deze, door hen wordt gekozen, en dat zij ook nog een langere ambtstermijn hebben dan anderen, omdat ze zowel voor als na hun termijn aan de regering deelnemen
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/coöptatie
    • Coöptatie is een systeem waarbij leden van een vereniging, vergadering of raad zelf nieuwe leden kiezen of aanwijzen.
• 100 1273 a 18 Als aristocratisch moet ook beschouwd worden het feit dat ze onbezoldigd zijn en niet door loting aangewezen worden, dat alle rechtszaken door staatsambtenaren worden behandeld en niet zoals in Sparta door verschillende colleges
  • NOOT 143
    • Rechtszaken werden in Carthago, en evenmin in Sparta niet door de volksvergadering behandeld. In tegenstelling tot Sparta waren verschillende ambtenaren eigen jurisdictie hadden voor een beperkt aantal zaken bestond in Carthago  gooide slechts één enkel rechtscollege voor alle zaken

• 101 1273 a 21 Maar het belangrijkste punt waarin het bestel van Carthago afwijkt van een aristocratie en in de richting van een oligarchie gaat berust op een bepaalde opvatting die door de meeste mensen wordt gedeeld,
  • de opvatting namelijk dat bestuurders niet alleen op grond van verdienste maar ook op grond van rijkdom gekozen moeten worden;
  • want het is uitgesloten dat een onbemiddeld persoon regeringsfunctie correct kan vervullen, dat wil zeggen daar tijd voor heeft

14-10-2021 De gedachte dat je een politicus verzekerd van een basisinkomen, is niet bij Aristoteles opgekomen

• 101 1273 a 33 […] ervoor te zorgen dat de besten over vrije tijd beschikken
• 101 1273 b 5 Daarom moeten diegenen regeren die het best tot regeren in staat zijn […]   tijd hebben

• 102 1273 b 10 Wat men ook verkeerd kan vinden, is dat dezelfde persoon verscheidene ambten kan bekleden,
  • want één taak wordt het beste verricht door één persoon

.

12 Solon en andere wetgevers

• 102 Zie Solon van Athene
• https://www.ensie.nl/grieks-romeinse-oudheid/solon-van-athene
• Timocratie
• https://stringfixer.com/nl/Solon
• 105 Kenmerkend […] is een wettelijke bepaling dat wie in dronkenschap een overtreding begaat een hogere boete betaalt dan wie haar nuchtere begaat

03-11-2021 Er is hier sprake van verantwoordelijkheid VOORAF. Zo is bijvoorbeeld bij ons bij wet geregeld dat “rijden onder invloed” meer straf oplevert