scifi 

Sciencefiction (afgekort sf, scifi of essef, in het Engels als science fiction gespeld, is een artistiek genre dat vertegenwoordigd is in literatuur, stripverhalen, films, televisieseries, hoorspelen en computerspellen.

• 1. 1957 – 1977 De jeugdjaren
  2. 1977 – 1997 Duin – Asimov
  3. 1997 – 2017 Robotica
  4. 2017 – 2037 Singulariteit

1

1957 – 1977 De jeugdjaren

Mijn eerste kennismaking met science fiction was het boekje ‘De toekomst doorzichtig verpakt“. Dit boekje was in 1969 geschreven door Fred L. Polak. (Ik was toen 12 jaar) Het boekje bevat 15 schetsen met fantasiebeelden over het dagelijks levenspakket in het jaar 2000. Het boekje was geschreven ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van Thomassen en Drijver in Deventer. Ik denk dat ik het gelezen heb toen ik zo ongeveer 14 jaar oud was.

De verhalen van Trigië zijn de eerste verhalen waarin er sprake is van ruimtevoertuigen. Waarschijnlijk is dit dan ook mijn eerste kennismaking met Science fiction.  Deze verhalen werden vanaf 1969 in de Sjors gepubliceerd.

Trigië werd in 1975 opgevolgd door Storm in de Eppo. Ik was toen 17 jaar. Storm was een mengeling van Science fiction en fantasy.

2

1977 – 1997 Duin – Asimov

In 1985 ben ik ook begonnen met het lezen van de eerste delen van de serie Duin. (Zie ook de volgende periode)

De drie Wetten van de Robotica, als geformuleerd door Isaac Asimov
1. Een robot mag een mens geen letsel toebrengen, noch, door passief te blijven, een mens letsel laten overkomen.
2. Een robot moet de door mensen gegeven orders gehoorzamen behalve wanneer die orders in strijd zijn met de Eerste Wet.
3. Een robot moet zichzelf beschermen zolang of voor zover dat niet met de Eerste of Tweede Wet in strijd is.

Zo rond 1987 (ik was 30 jaar) ben ik begonnen met het lezen van de boeken van Asimov. In die tijd schafte ik ook mijn eerste computer aan.

Van Asimov heb ik heel veel gelezen:

htttps://nl.wikipedia.org/wiki/Foundation_(boekenreeks)

De serie  gaat over de ondergang van het Galactische Imperium. De enige die dit voorziet is de psychohistoricus Hari Seldon. Seldon heeft namelijk via de door hem ontwikkelde psychohistorie (het voorspellen van de toekomst met behulp van wiskundige formules en statistische berekeningen) berekend dat het Imperium uiteen zal vallen, en dat een periode van 30.000 jaar chaos en oorlog zal komen voor een Tweede Imperium gesticht wordt. Seldon ontwikkelt een plan om dit interregnum te verkorten tot 1.000 jaar.

De robot verhalen

• I Robot

https://www.nederlandleest.nl/leeswijzer-ik-robot/

We schrijven 2057. We maken kennis met de 75-jarige Susan Calvin, de eerste grote beoefenaar van het specialisme robotspsychologie. Zij heeft haar werkzame leven gesleten in dienst van de Amerikaanse robotproducent US-Robots & Mechanical Men Inc. In negen verhalen zijn we getuige van verschillende episodes uit haar loopbaan. Hieronder een samenvatting:

1. Robbie.
Robbie was in 1998 een primitieve, niet-sprekende robot die op de markt kwam als kindermeisje. Het verwende rijkeluiskindje Gloria klampt zich hardnekkig aan hem vast wanneer haar ouders Robbie weg willen doen.

2. Dronken robot.
Het is 2015 en we zijn op de planeet Mercurius. Speedy, robot van een nieuw, geavanceerd type, loopt steeds in kringetjes rond en dat brengt de ruimtetechnici Gregory Powell en Mike Donovan in levensgevaar.

3. Logica.
Een half jaar later assembleren Powell en Donovan op een afgelegen ruimtestation een ander experimenteel robottype, dat primitievere soortgenoten moet aansturen. De machine negeert commando’s van de twee technici en kiest met letterlijk ijzeren logica voor gehoorzaamheid aan een opperwezen, dat hij ‘de Meester’ noemt.

4. Vingers.
Powell en Donovan zijn opnieuw een half jaar en een klus verder. Op een asteroïde waar mijnen ontgonnen worden moeten ze een meervoudige robot testen. Dat is een nieuw soort robot die de leiding heeft over zes metalen ondergeschikten. Hoe een mysterieuze werkweigering van het organisme te verhelpen?

5. Leugenaar.
In 2021 wordt er per ongeluk een robot ontwikkeld die gedachten kan lezen. Deze brengt de stille verliefdheid van Susan Calvin aan de oppervlakte – en tussen de robottechnici een hoop haat en nijd.

6. Robot vermist.
In 2029 wordt in het kader van het hyperatoomplan een beperkt aantal robots uitgerust met een afgezwakte Eerste Robotwet. Eén van die exemplaren verdwijnt. Hoe deze instabiele, bedreigende robot terug te vinden tussen 62 identieke soortgenoten?

7. Grappenmaker!
US Robots heeft het Brein ontwikkeld, een supercomputer. Het Brein bouwt een interstellair ruimteschip dat via een kromming in de ruimte een interstellaire sprong moet maken. Zullen de proefpersonen Powell en Donovan die sprong overleven? En bijna nog belangrijker: zal het Brein het overleven?

8. Bewijs.
In de jaren 2030 zijn robots op aarde verboden. Maar verkiezingscampagnes verlopen nog net zo hardhandig als in onze tijd. Kandidaat-burgemeester Stephen Byerley wordt ervan beticht een robot te zijn. Hoe toon je aan dat iemand geen robot is?

9. De machines.
De laatste episode speelt in 2052 en gaat eigenlijk over globalisering. De aarde is verdeeld in vier Sferen die nog het meest lijken op vier Europese Unies. In elk daarvan maakt een superieure Machine de dienst uit. Er doen zich economische onevenwichtigheden voor. Zijn die toevallig en bedreigend? Of zijn ze ingecalculeerd?

• Het einde van eeuwigheid

Het einde van eeuwigheid (Engels:The End Of Eternity) is een boek uit 1972 (origineel: 1955) van de Amerikaanse schrijver Isaac Asimov over tijdreizen en social engineering. Hoewel in het boek, in tegenstelling tot veel van zijn boeken, geen robots voorkomen, is het thema hetzelfde.

De mensheid wordt door een weliswaar goed bedoelende macht in bedwang gehouden, maar wordt hierdoor tevens in de ontwikkeling belemmerd. Eeuwigheid behoedt de mensheid voor oorlogen en ander onrecht, maar is hierdoor tevens de oorzaak van haar uiteindelijke ondergang. Men zal uiteindelijk zichzelf moeten ontwikkelen, fouten maken, en leren van die fouten. Het boek staat in het teken van een zogenaamde ontologische paradox.

Andrew Harlan, de protagonist, is een Eeuwiger (medewerker) van Eeuwigheid. Eeuwigheid is een organisatie die is ontstaan door de uitvinding van tijdreizen in de 24e eeuw. De taak van Eeuwigheid is de geschiedenis zodanig te beïnvloeden dat oorlogen en onrecht zo veel mogelijk worden vermeden.

De organisatie analyseert de geschiedenis (‘realiteit’), en brengt hier kleine wijzigingen in aan die door middel van het ‘vlindereffect‘ grote gevolgen hebben. Er zal bijvoorbeeld ergens een uitvinding worden gedaan waardoor een land een wapen kan ontwikkelen en een oorlog begint. Eeuwigheid zal deze situatie analyseren, en berekenen hoe deze oorlog kan worden vermeden en wat de gevolgen zijn. Dit kan bijvoorbeeld door een Eeuwiger naar die tijd te sturen en de uitvinder te hinderen waardoor de uitvinding er niet komt en de oorlog dus ook niet. Een dergelijke ingreep heet een Realiteitswijziging. Realiteitswijzigingen kunnen een grootvaderparadox veroorzaken, en daarom bestaat Eeuwigheid buiten de Tijd, hoewel nieuwkomers uiteraard uit alle eeuwen worden gerekruteerd. Eeuwigers kunnen via een ’tijdlift’ naar eerdere (‘neertijds’) en latere (‘optijds’) eeuwen reizen.

Eeuwigheid heeft zich verder en verder uitgebreid en beslaat meer dan 30,000 eeuwen. Tijdens deze tijdsspanne heeft de mensheid zich na de 20ste eeuw vrijwel niet verder ontwikkeld. Pas in de 30ste eeuw vond de eerste kernexplosie plaats. Ook probeerde de mensheid het heelal telkens weer te verkennen, maar faalde hier telkens in. De medewerkers bij Eeuwigheid verbazen zich er een beetje over waarom de mensen telkens weer die malle neiging krijgen de ruimte in te gaan en kale steenklompen te verkennen. De mensheid leeft immers prinsheerlijk op Aarde.

Harlan ontmoet een vrouw, Noÿs Lambent, wordt verliefd op haar, en smokkelt haar stiekem tegen de regels in mee naar Eeuwigheid en omdat hij bang is dat haar bestaan anders uitgewist wordt bij de komende Realiteitswijziging. Zijn superieuren komen hierachter en geven hem een fikse uitbrander.

Omdat Harlan een expert is in Realiteitswijzigingen werkt hij mee aan een speciaal project. Cooper, een jonge Eeuwiger, moet naar de 24e eeuw gestuurd worden om daar Vikkar Mallansohn, een geleerde, te onderwijzen over tijdreizen. Mallansohn geldt namelijk als de uitvinder van het tijdreizen, en als hij zijn uitvinding niet doet wordt de tijdreis-technologie niet uitgevonden en komt er dus ook geen Eeuwigheid. Cooper zal echter zelf Mallansohn worden, en zo blijkt dat Eeuwigheid in feite in een soort tijdlus zit die het zelf in stand moet houden. Dit moet via een speciale tijdlift, want er is geen Eeuwigheid in de 24e eeuw. Harlan is echter zo boos over zijn superieuren, dat hij de tijd verkeerd instelt en Cooper naar 1932 transporteert. Dit is gevaarlijk, want als Cooper niet het tijdreizen kan uitvinden komt er geen Eeuwigheid en worden alle realiteiten na 1932 vernietigd omdat de realiteit vanaf 1932 een nieuwe tijdlijn zal volgen. Eeuwigheid zal dan verdwijnen en al haar werk is dan voor niets geweest.

Harlan zoekt naar een teken van Cooper uit het verleden, en vindt die in een advertentie in een beurstijdschrift uit 1932. De advertentie toont een paddenstoelwolk als van een kernexplosie met de tekst All Talk Of the Market (A-T-O-M, atoom). Dit moet van Cooper afkomstig zijn, want de eerste kernexplosie vond pas in de 30e eeuw plaats. Harlan wil Eeuwigheid best met deze kennis helpen, maar onder een voorwaarde: hij mag zijn geliefde ophalen en meenemen. De leiding van Eeuwigheid ziet in dat zij geen keus hebben, en Noÿs wordt opgehaald en met Harlan naar 1932 gestuurd.

Daar ontdekt Harlan dat Noÿs in feite een agent is van de mensheid uit de verre toekomst, voorbij de 100.000e eeuw. Deze eeuwen worden binnen Eeuwigheid de Verboden Eeuwen genoemd, omdat er een ’tijdsbarrière’ is die Eeuwigheid belemmert deze eeuwen binnen te gaan. Noÿs’ volk had eveneens het tijdreizen ontdekt, en ontdekt dat de mensheid in de toekomst zou uitsterven. De mensheid zou eens in de toekomst de hyper-ruimte-technologie ontdekken en de ruimte verkennen, maar daar al snel ontdekken dat alle omliggende stelsels al gekoloniseerd waren door andere rassen. Terwijl de mensheid op Aarde gevangen werd gehouden door de manipulaties van Eeuwigheid, hadden andere rassen het heelal al gekoloniseerd, en was er voor de mensheid geen plaats meer. De mensheid zou haar tastende vingers terugtrekken en thuisblijven, en uiteindelijk van moedeloosheid uitsterven.

Noÿs’ volk ontdekte dat de waarschijnlijkheidsgraad waarin de mensheid in hun tijd leefde zeer laag was, en onderzocht het verleden om daar op het uitbreidende Eeuwigheid te stuiten. Hoewel Eeuwigheid goedbedoeld was houden ze met hun Realiteitswijzigingen de ontwikkelingen van de mensheid tegen en veroorzaken ze uiteindelijk hun uitsterven. De tijdsbarrière was opzettelijk door Noÿs’ mensen aangebracht om te voorkomen dat Eeuwigheid zich verder zou uitbreiden.

De enige manier om dit te verhinderen is Eeuwigheid uitwissen. En dat kan heel simpel, namelijk door Cooper niet te helpen. Weliswaar zal de mensheid dan verschillende oorlogen en genociden meemaken, maar zal de wetenschappelijke ontwikkeling ook met reuzenschreden vooruit gaan. Zo zal de eerste kernexplosie al in 1945 plaatsvinden in plaats van in de 30e eeuw. Uiteindelijk zal de mensheid een Galactisch Keizerrijk stichten.

Harlan wil Noÿs aanvankelijk doden, maar realiseert zich dat ze gelijk heeft. Op het moment dat hij besluit Noÿs te helpen verdwijnt de tijdlift. De realiteit is grondig gewijzigd in de realiteit waarin wij nu leven.

• De stalen holen

   https://nl.wikipedia.org/wiki/De_stalen_holen .  Het verhaal werd geschreven om Asimovs idee dat ideeën uit sciencefiction ook met andere genres vermengd kunnen worden te ondersteunen. Specifiek weerlegt de roman de uitspraak van John W. Campbell dat detective-verhalen en sciencefiction niet compatibel zijn.

Aardbewoners hebben zich in de Stalen Holen, gigantische, ondergrondse steden, teruggetrokken. Gewend aan een stedelijke cultuur, constante temperaturen en gefilterde lucht waagt geen stedeling zich buiten de beschermende muren van de stad. De gedachte dat een Aardling zich door het open veld van New York naar Kosmik begeeft wordt door Baley dan ook terstond verworpen. Vanwege de overbevolking is het leven in de steden nauwkeurig gereglementeerd. Gemeenschappelijke toiletfaciliteiten en eetzalen zijn de regel. De aanwezigheid van een wasbak met stromend water in zijn appartement wordt door Baley als een luxe beschouwd, er de aandacht op vestigen als snobisme. Kleine privileges, zoals een wasbak, meer keuze in de eetzalen of een zitplaats in het openbaar vervoer worden jaloers verdedigd en het verlies ervan wordt scherp gevoeld.

Invoering van eenvoudige, in vergelijking met die van de Kosmieten, robots zoals R. Sammy, wekt dan ook grote weerstand, met name vanwege de angst voor declassificatie en het daaraan verbonden verlies van die kleine privileges, wat niet alleen tot rellen leidt, maar ook tot een “middeleeuwerse” beweging die terugverlangt naar tijden waarin de Aarde dominant was. Dit uit zich bij verschillende personages op verschillende wijzen: Baley verdiept zich in historische drama’s, zijn chef, Julius Enderby, draagt een bril en laat een raam installeren in zijn kantoor, wat uitzonderlijk is.

In Kosmik wordt de robotdeskundige Dr. Roj Nemennuh Sarton vermoord. Kosmieten verdenken leden van een middeleeuwerse beweging en staan erop dat een Kosmiet, of liever een androïde, deelneemt aan het onderzoek. Commissaris Julius Enderby kan dit niet weigeren en vraagt zijn jeugdvriend Elijah Baley de robot als zijn partner te accepteren, met dien verstande dat Baley de zaak moet oplossen en niet zijn robot-partner. De robot in kwestie blijkt een evenbeeld van zijn maker, de vermoorde Dr. Sarton en in eerste instantie verdenkt Baley hem ervan geen robot te zijn, maar Dr. Sarton zelf en er geen moord heeft plaatsgevonden. Dit idee wordt versterkt doordat R. Daneel Olivaw tijdens een opstootje, schijnbaar in tegenspraak met de drie wetten van de robotica, relschoppers met een plofferbedreigt. Ook zijn tweede verdachte, een middeleeuwer, blijkt onschuldig maar bevattelijk voor de ideeën van Daneel omtrent hernieuwde kolonisatie. Dr. Han Fastolfe, de Aurorische ambassadeur is meer geïnteresseerd in verdere robotisering van de Aarde (een C/Fe-samenleving, zoals hij dat noemt) en het doorbreken van de, deels zelfgekozen, deels door Kosmieten opgelegde isolatie van de Aarde ten behoeve van een nieuwe golf van kolonisatie dan in het oplossen van de moord en trekt R. Daneel Olivaw terug, waarmee het onderzoek zou doodlopen. Op het nippertje weet Baley de moordenaar echter te ontmaskeren, waarbij blijkt dat niet Dr. Sarton, maar R. Daneel Olivaw het slachtoffer had moeten zijn.

Als rode draad lopen thema’s als verstedelijking, automatisering en de angst voor declassificatie door de roman, niet alleen verpersoonlijkt door Baley’s angst om door een robot als Daneel te worden vervangen, maar concreter in de vorm van Vince Barrett die door R. Sammy is vervangen. Het verlies van privileges, zoals het recht een maaltijd uit te kiezen of meer privacy in de gemeenschappelijke sanitaire voorzieningen worden geschilderd aan de hand van Baleys herinneringen aan zijn vader, een kernfysicus die als gevolg van een ongeluk in een reactor werd gedeclassificeerd, wegkwijnde en stierf, zodat Baley als wees zonder priviles opgroeide. Niet alleen is Baley bang te worden vervangen door robots als Daneel, ook voelt hij zich boven hem verheven en laat dat ook weten, terwijl R. Daneel Olivaw vragen stelt over de aard van de mens en de menselijke samenleving en uiteindelijk de moordenaar laat gaan met de Pericope Adulterae: “Ga heen en zondig niet weer”.

• De blote zon,
• De robots van de dageraad
• Robots en imperium
• ..
• ..

3

1997 – 2017 Robotica

Rond 1997 ben ik weer begonnen met het lezen van de Duin Serie. (zie de voorgaande periode)

4

2017 – 2037 Singulariteit

@@@

• films
  • 2001 A space odessey
  • The Matrix
  • Ghost in the shell
• televisie series
  • Star Trek
  • Battlestar Gallactica
• hoorspelen
  • Wars the world
• computerspellen