223 226 003 —- Inleiding

---

DEEL 2    AFDELING 1     BOEK 2    INLEIDING

223 Inleiding : Het transcendentale oordeelsvermogen in het algemeen

223 De algemene logica is opgebouwd volgens een grondplan dat precies met de indeling van de hogere kern vermogens samenvalt.

• • Die kernvermogens zijn:
    • het verstand,
    • het oordeelsvermogen
    • de rede

 

• 222 Omdat de transcendentale logica tot een bepaalde inhoud beperkt is, namelijk van zuivere a priori-kennis, kan ze deze indeling van de algemene logica niet overnemen. Want het blijkt dat het transcendentale gebruik van de rede beslist niet objectief geldig is, en dus niet op de logica van de waarheid, dat wil zeggen de analytica, behoort, maar als logica van de schijn onder de naam transcendentale dialectiek een bijzondere plaats in het scholastieke beheerssysteem opeist.
• 223 De algemene logica behandelt daarom in haar analyticus aan begrippen, oordelen en silo gisteren, die corresponderen met de functies en de ordening van de geestelijke vermogens, die men met de brede term verstand in het algemeen aangeduid.
• 223 Definitie verstand : Het verstand is het vermogen tot het ordenen van regels
• 223 Definitie oordeelsvermogen  het oordeelsvermogen is het vermogen iets onder regels te subsumeren, d.w.z. te onderscheiden of iets wel of niet onder een gegeven regel valt.
• 223 Het oordeelsvermogen kan niet onderwezen, maar wel geoefend worden
• 223 Een school kan wel regels in een leerling hameren, maar de leerling zelf  moet over het vermogen beschikken om zich correct van die regels te bedienen.
• 224 Dat is ook het enige en grote nut van voorbeelden: ze scheppen het oordeelsvermogen
• 224 Want wat de juistheid en de precisie van het verstandelijk inzicht aangaat, doen voorbeelden daaraan veelal eerder enige afbreuk, omdat ze als grensgevallen maar zelden adequaat aan de voorwaarde van de regel voldoen. Bovendien verzwakken ze vaak de inspanning van het verstand om regels algemeen genoeg en onafhankelijk van de specifieke omstandigheden van de ervaring te vatten, ende gewennen ons zo om die regels meer als formules dan als principes te gebruiken. voorbeelden zijn zo het lopenwagentje van het oordeelsvermogen; en dat is onmisbaar voor wie het natuurlijk talent tot oordelen mist.
• 224 Noot Kant: Eigenlijk is wat men domheid noemt een gemis aan oordeelsvermogen, en aan een dergelijk gebrek is niets te doen. Een domme of beperkte geest, die het alleen aan een gepaste mate van verstand en eigen begrippen ontbreekt, kan door studie heel goed worden geoefend, en kan het zelfs tot geleerdheid brengen. Aangezien zo’n geest dan meestal oordeelsvermogen.[Secunda Petri (de naam voor de sfeer van het oordeelsvermogen)] ontbeert, is het helemaal niet ongewoon om zeer geleerde mannen aan te treffen die bij het toepassen van hun wetenschap vaak dat ze nooit te verhelpen gebrek laten zien. //// Zie ook Montaigne: Troost v.d. filosofie
• 225 Het bijzondere evenwel van de transcendentale filosofie is dat ze behalve de regel (of eigenlijk de algemene voorwaarden voor regels), die met het zuivere verstand begrepen wordt gegeven, tegelijk a priori het geval kan aangeven waarom die regel moet worden toegepast. de oorzaak van het voordeel dat ze op dit punt boven alle andere didactische wetenschappen heeft (afgezien van wiskunde), ligt in het volgende: ze behandelt begrippen die zich a priori op hun projecten moeten betrekken, waarvan de objectieve geldigheid dus niet a posteriori kan worden aangetoond, want dat zou de waardigheid van die begrippen volkomen veronachtzamen.
• 225 Deze transcendentale leer van het oordeelsvermogen zal 2 hoofdstukken bevatten:
  • Hoofdstuk 1 behandelde zintuiglijke voorwaarden onder welke zuivere bestand begrippen uitsluitend gebruikt kunnen worden, dat wil zeggen het schematisme van het zuivere verstand.
  • Hoofdstuk 2 behandelt de synthetische oordelen die onder deze a priori voorwaarden uit zuivere verstand begrepen voortvloeien en aan alle overige a priori-kennis ten grondslag liggen, dat wil zeggen de grondbeginselen van het zuivere verstand