586 588 H 1 Discipline v d Z R

De transcendentale methodeleer

Hoofdstuk 1 - De discipline van de zuivere rede

---

Samenvatting: Ook de rede heeft discipline nodig.

---

• 586 In logisch opzicht kunnen we elke willekeurige uitspraak negatief uitdrukken; maar ten aanzien van de inhoud van onze kennis in het algemeen, ten aanzien van de vraag of die kennis door een oordeel wordt uitgebreid of beperkt, hebben ontkennende oordelen enkel de specifieke taak om ons voor dwaling te behoeden.
  • 586 Voorbeeld: “Een uitspraak van een scholastieke redenaar die zei dat Alexander zonder leger geen landen had kunnen veroveren”.
• 586 De dwang die de bestendige neiging om van bepaalde regels af te wijken beperkt en tenslotte vernietigd, noemen we discipline.
• 586 Ze onderscheid zich van de cultuur, die alleen een vaardigheid verschaft, zonder een andere, al bestaande vaardigheid weg te nemen. Aan de vorming van een talent, dat op zichzelf al geneigd is om zich te uiten, zal de discipline dus in negatieve zin, en de cultuur en de doctrine in positieve zin bijdragen.
  • 586 Noot Kant: Ik weet heel goed, dat men in het scholastieke taalgebruik de term discipline en de term onderwijs in dezelfde betekenis pleegt toe te kennen. Maar omdat er zoveel andere gevallen zijn waarbij de term discipline , in de zin van tucht, zorgvuldig wordt onderscheiden van de term onderwijs in, in de zin van instructie, en de natuur der dingen ook zelf vereist dat we de enige geschikte uitdrukkingen voor dit verschil reserveren, zou ik het liefst zien dat het eerste woord uitsluitend in negatieve betekenis wordt gebruikt.
• 587 Ook de rede heeft discipline nodig.
• 587 Waar echter noch empirische, noch zuivere aanschouwing de rede in een zichtbaar spoor houdt, namelijk in haar transcendentale gebruik, louter volgens begrippen, heeft ze zoveel behoefte aan een discipline die haar neiging tot uitbreiding tot voorbij de enge grenzen van de mogelijke ervaring intoomt en haar van buitensporigheid en dwaling weerhoudt, dat de hele filosofie van de zuivere rede alleen met dit negatieve nut te maken heeft.
• 587 Er moet echter worden opgemerkt dat ik de discipline van de zuivere rede in dit tweede hoofddoel van de transcendentale kritiek niet richt op de inhoud, maar enkel op de ken-methode door middel van zuivere rede.