671 673 H 4 Geschiedenis

De transcendentale methodeleer

Hoofdstuk 4 - De geschiedenis van de zuivere rede

---

TO DO: 

• samenvatting

---

• 671 Deze titel staat hier alleen om een plaats aan te duiden die in het systeem overblijft en in de toekomst moet worden ingevuld. Ik stel hier tevreden met een vluchtige blik vanuit een louter een transcendentaal gezichtspunt, namelijk dat van de natuur van de zuivere rede, op het geheel van het tot dusver verrichte werk op dat terrein, en zie dan weliswaar bouwsels opdoemen, maar bouwsels die in puin liggen
• 671 Het is heel opmerkelijk, ofschoon het uit de aard der zaak niet anders kon, dat de mensen in de kinderjaren van de filosofie begonnen waarbij je liever zouden eindigen; allereerst namelijk met de kennis van God, met de hoop op een andere wereld, en zelfs met beschouwingen over het karakter van die andere wereld. Hoe grof de religieuze begrippen ook waren die voortkwamen uit oude gebruiken, noch teruggaande op de oer staat van der volkeren, toch verhinderden dat het meer verlichte deel van de mensen niet zich aan een vrij onderzoek van dat onderwerp te wijden; en men zag gemakkelijk in dat er geen grondiger en betrouwbare manier om zijn om de onzichtbare macht die de wereld regeert te behagen dan de goede levenswandel, teneinde tenminste in een andere wereld gelukkig te zijn. Daarom waren theologie en moraal de twee drijfveren, of liever oriëntatiepunten, voor alle abstracte onderzoekingen van de rede waaraan men zich nadien altijd heeft gewijd. Het was eigenlijk de theologie die de loutere speculatieve reden van die van Les in de onderneming betrok die naderhand onder de naam metafysica zo beroemd geworden is
• 671 Ik zal nu deze periode onderscheiden:

Kant geeft 3 punten m.b.t. de veranderingen in de metafysica aan:

• 671 ** 1 ** Ten aanzien van het object van al onze redekennis zijn er 2 stromingen:
  • sensualisten (Epicurus)
    • Alleen de objecten van de zintuigen zijn werkelijk en al het andere is verbeelding
    • Deze sensualisten ontkende niet dat de verstandsbegrippen geen realiteit hadden, maar die was voor hen alleen logisch
    • Intellectuele begrippen worden erkend, maar men neemt alleen zintuiglijk waarneembare objecten aan
  • intellectualisten (Plato)
    • Alleen het verstand kent het ware.
    • Verstandsbegrippen zijn intelligibel (begrijpelijk), intellectualisten gaan uit van een aanschouwing van het zuivere verstand, waarbij de zintuigen geen rol spelen, die dat verstand volgens hen alleen maar vertroebelen

Ik ben een aanhanger van Plato.

• 772 ** 2 ** Ten aanzien van de oorsprong van zuivere redekennis was het de vraag of die kennis uit ervaring wordt afgeleid, dan wel onafhankelijk van de ervaring haar bron in de rede heeft
  • empiristen (Aristoteles / Locke )
    • Aristoteles kan als de aanvoerder van de empirisch te worden gezien.
    • Epicurus ging in zijn sensualistische systeem in negen elk geval veel consequente te werken dan Aristoteles en Locke, want hij overschreed met zijn conclusies nooit de grens van de ervaring. Dat geldt vooral voor Locke, want nadat die alle begrippen en grondbeginselen uit de ervaring had afgeleid, ging hij in het gebruik daarvan vervolgens zover dat hij beweerde dat men het bestaan van God en de onsterfelijkheid van de ziel (ofschoon beide volkomen buiten de grenzen van de mogelijke ervaring een leven) net zo evident kan bewijzen als welk wiskundig theorema dan ook
  • noölogisten (Plato / Leibniz )
    • noölogie is de leer van de geest. Nous is Grieks voor geest.

Ook hier weer ben ik een aanhanger van Plato.

• 672  ** 2 ** Ten aanzien van de methode:
  • Wanneer men iets methode wil noemen, dan moet dat een procedure volgens grondbeginselen zijn. Men kan de thans in dit onderzoeksgebied heersende methodes indelen in de naturalistische en de wetenschappelijke
    • naturalistische methode
      • De naturalist van de zuivere rede gaat uit van het grondbeginsel dat het gewoon verstand zonder wetenschap (en dat noemt hij het gezonde verstand) inzake de meest verheven vraagstukken, die de problematiek van de metafysica vormen, meer bereikt dan speculatie.
        • Hij beweerd dat men de grootte en de afstand van de maan met meer zekerheid op het oog kan bepalen dan door middel van wiskundige omhaal.
        • Dat is louter haat tegen de wetenschap die tot grondbeginsel wordt verheven, en het meest absurde is nog wel dat de ver onachtzaam in van alle kunstmatige middelen wordt geroemd als een bijzondere methode voor de uitbreiding van de kennis.
        • De lieden die naturalist zijn omdat het hun aan meer inzicht ontbreekt, kunnen we echter geen gegronde verwijten maken. Want ze volgen het gewone verstand zonder zich op hun onwetendheid te beroepen als op een methode die het geheim bevat hoe de waarheid uit de diepe bron van Democritus (“in werkelijkheid weten we niets, want de waarheid ligt in de diepte”) naar boven kunnen halen
    • wetenschappelijke methode
      • 673 Wat nu degenen aangaat die de wetenschappelijk methode volgen; die hebben de keus dat ofwel
        • dogmatisch (Wolff)    ofwel
        • sceptisch (Hume)       te doen
          • Wanneer ik geen met betrekking tot de eerste de beroemde Wolff noem, met betrekking tot de tweede David Hume, dan kan ik binnen mijn huidige bestek alle anderen ongenoemd laten.
• 673 /// JST + DHO  Alleen de kritische weg ligt nog open.
• 673 Als de lezer zo welwillend en geduldig is geweest die weg in mijn gezelschap af te leggen, mag hij nu oordelen – als hij genegen is het zijne ertoe bij te dragen om van deze weg en heerbaan te maken – of nog voor het einde van deze eeuw bereikt kan worden wat vele eeuwen niet tot stand wisten te brengen: namelijk de menselijke rede volledige bevrediging te schenken inzake vragen waarmee haar drang tot weten altijd heeft geworsteld, maar tot dusver tevergeefs