Plato

laatste wijziging: 17-01-2023

247 e Sofist: het (niet)zijnde

 Auteur: Plato
   Boek: Verzameld werk Vijfde deel - De Sofist - Late periode     
Gelezen: november 2022

https://nl.m.wikibooks.org/wiki/Plato/Sofist
https://www.gutenberg.org/files/1735/1735-h/1735-h.htm#link2H_4_0002 (Engels -> Nederlands)

In de dialoog de Sofist gaat Socrates met zijn gesprekspartners enerzijds op zoek naar de definitie van wat een sofist is en anderzijds wil hij vaststellen over welke kennis deze beschikt. Socrates speelt in deze dialoog slechts een bescheiden rol, want het gesprek vindt voornamelijk plaats tussen een gast uit Elea en de wiskundestudent Theaetetus.

Tegenover Plato’s vroege dialogen die vrij poëtisch zijn opgevat, zijn de ‘Staatsman’ en deze ‘Sofist’ nogal ‘droge’ metafysische beschouwingen.
We worden zonder veel achtergrondschets van setting en personages meteen ondergedompeld in filosofische discussies.
Het lijkt alsof Plato hier zijn (of Socrates?) dialectische methode eens wil demonstreren of uittesten.

De belangrijkste sprekers in de Sofist, de Vreemdeling uit Elea en Theaetetus, steken van wal om de ware aard van een sofist te achterhalen. Dat lukt niet zo best. Het fenomeen van het sofisme is daarvoor blijkbaar te complex en heeft vele gezichten. Ze slagen er aanvankelijk (in 231c8-e7) hoogstens in een paar oppervlakkige kenmerken van de sofist te verzamelen. Een hernieuwde poging (in 231a1 e.v.) leidt ertoe dat ze meer tot de kern van de zaak doordringen. Er rijzen echter problemen op die de rest van de dialoog zullen beheersen. De sprekers gaan er over akkoord dat de sofist over een zeer opvallende vaardigheid beschikt: hij kan een zaak zo voorstellen dat wat hij zegt de waarheid lijkt te zijn. Die waarheid is echter helemaal geen waarheid.

Een onjuiste bewering

Het centrale probleem waar Plato zich in deze dialoog in de eerste plaats mee bezighoudt, is het probleem van de mogelijkheid tot een onjuiste bewering. Hierbij werpt hij vragen op als:

‘Wat is dat precies, een onjuiste bewering?’
‘Hoe is het mogelijk dat zoiets bestaat?’

Hij wijst twee bronnen aan voor deze verwarring:

Ze berusten op de misvatting van het negatieve deeltje ‘niet‘ in ‘niet-zijn‘. Dit zou ertoe leiden dat iemand denkt dat er niets is als het zo wordt bepaald. Dit heeft dan weer tot gevolg dat (men denkt dat) zoiets niet in een zin zou kunnen worden uitgedrukt.
Ten tweede is er verwarring over wat een bewering (een zin) is. Hierdoor slaagt men er niet in in te zien dat de waarheid van een bewering afhankelijk is van wat (het predicaat) er over iets wordt gezegd (het subject). Wat in een foute bewering wordt gezegd, zo gaat hij verder, is iets dat wel bestaat, maar geen waarheid is doordat wat gezegd wordt over een bepaald subject niet klopt.

Na het probleem te hebben ‘gediagnosticeerd’, gaat Plato verder in twee fasen:

In het gedeelte 241c7-259c4 van de dialoog tracht hij aan te tonen dat het geen probleem is om te zeggen dat er iets is dat niet is.
Hij vervolgt met een aantal voorbeelden van beweringen om te laten zien dat het geen probleem is om te zeggen dat het iets beweert over iets dat er niet is.

Eigenlijk is Plato hier gewoon op zoek naar een mogelijkheid om over foute beweringen te kunnen denken op een coherente manier. Merkwaardig genoeg besteedt hij veel meer tijd aan de vraag Wat is het om iets te zijn dat niet is dan de discussie over wat een foute bewering is. De twee lijkt hij met elkaar in verband te willen brengen: het is niet mogelijk om iets goed te begrijpen zonder inzicht in het zijn en niet-zijn.

PERSONEN VAN DE DIALOOG:

Theaetetus
Een Vreemdeling uit Elea
De jongere Socrates, die een stille auditor is.

[216a] Theaetetus: Hier zijn we dan, Socrates, trouw aan onze afspraak van gisteren; en we nemen een vreemdeling mee uit Elea, die een leerling is van Parmenides en Zeno, en een echte filosoof.
Sokrates: Is hij niet eerder een god, Theodorus, die naar ons toe komt in de gedaante van een vreemdeling? Want Homerus zegt dat alle goden [216b], en vooral de god van vreemdelingen, metgezellen zijn van de zachtmoedigen en rechtvaardigen, en de goeden en slechten onder de mensen bezoeken. En is uw metgezel misschien niet een van die hogere machten, een kruisverhorende godheid, die is gekomen om onze zwakheid in argumentatie te bespioneren en ons te kruisverhoren?
@@
Theaetetus: Nee, Socrates, hij behoort niet tot het twistzieke soort, daar is hij te goed voor. En naar mijn mening is hij helemaal geen god; maar goddelijk is hij zeker, [261c] want dit is een titel die ik aan alle filosofen zou moeten geven.
Socrates: Kapitaal, mijn vriend! en ik mag eraan toevoegen dat ze bijna net zo moeilijk te onderscheiden zijn als de goden. Want de ware filosofen, en zulke die niet alleen voor de gelegenheid zijn verzonnen, verschijnen in verschillende gedaanten die niet worden herkend door de onwetendheid van mensen, en ze ‘zweven rond steden’, zoals Homerus verklaart, terwijl ze van bovenaf naar het menselijk leven kijken; en sommigen denken er niets van, en anderen kunnen nooit genoeg denken; en soms verschijnen ze als staatslieden en soms als sofisten; en dan, nogmaals, voor velen lijken ze niet beter te zijn dan gekken. Ik zou onze Eleatic-vriend willen vragen, of hij ons zou willen vertellen, wat er in Italië over hen wordt gedacht en op wie de termen van toepassing zijn.
Theaetetus: Welke termen?
Socrates: Sofist, staatsman, filosoof.
Theaetetus: Wat is uw probleem met hen en waarom vroeg u het?
Socrates: Ik wil weten of zijn landgenoten ze als één of als twee beschouwen; of onderscheiden ze, aangezien er drie namen zijn, ook drie soorten en kennen ze er één toe aan elke naam?

Vanaf hier zijn alleen de vreemdeling en Theaetetus in gesprek . . .

Theaetetus: Ik durf te zeggen dat de vreemdeling er geen bezwaar tegen zal hebben om de kwestie te bespreken. Wat zeg je ervan, vreemdeling?
Vreemdeling: Ik maak geen bezwaar, Theodorus, en ik heb er ook geen moeite mee te antwoorden dat ze door ons als drie worden beschouwd. Maar om de aard van elk van hen precies te definiëren, is geenszins een lichte of gemakkelijke taak.
Theaetetus: Socrates, je bent bijna op de hoogte gekomen van de vraag die we onze vriend stelden voordat we hierheen kwamen, en hij verontschuldigde zich bij ons, zoals hij nu bij jou doet; hoewel hij toegaf dat de zaak volledig was besproken en dat hij zich het antwoord herinnerde.
Sokrates: Ontzeg ons dan niet, Vreemdeling, de eerste gunst die we u vragen: ik weet zeker dat u dat niet zult doen, en daarom zal ik u alleen maar vragen of u het prettig vindt en gewend bent om een lange redevoering te houden over een onderwerp dat u aan een ander wilt uitleggen, of om door te gaan met de methode van vraag en antwoord. Ik herinner me dat ik een zeer nobele discussie hoorde waarin Parmenides de laatste van de twee methoden gebruikte, toen ik een jonge man was, en hij was ver gevorderd in jaren. (Vergelijk Parm.)
Vreemdeling: Ik praat liever met een ander als hij vriendelijk reageert en licht in de hand is; zo niet, dan heb ik liever mijn eigen zegje.
Socrates: Iedereen van het huidige gezelschap zal u vriendelijk antwoorden en u kunt kiezen wie u wilt; Ik zou je aanraden om een jongere te nemen – Theaetetus bijvoorbeeld – tenzij je een voorkeur hebt voor iemand anders.
Vreemdeling: Ik schaam me, Socrates, als nieuwkomer in uw samenleving, in plaats van een beetje te praten en anderen te horen praten, een lange monoloog of toespraak uit te draaien, alsof ik wilde opscheppen. Want het echte antwoord zal zeker heel lang zijn, veel langer dan men zou verwachten van zo’n korte en simpele vraag. Tegelijkertijd ben ik bang dat ik onbeleefd en onvriendelijk overkom als ik uw hoffelijke verzoek afwijs, vooral na wat u hebt gezegd. Want ik kan zeker geen bezwaar maken tegen uw voorstel, dat Theaetetus zou reageren, aangezien ik zelf al met hem heb gesproken en door u is aanbevolen om hem mee te nemen.
Theaetetus: Maar weet je zeker, Vreemdeling, dat dit voor de rest van het gezelschap zo acceptabel zal zijn als Socrates zich voorstelt?
Vreemdeling: Je hoort ze applaudisseren, Theaetetus; daarna valt er niets meer over te zeggen. Welnu, ik moet met je in discussie gaan, en als je de discussie moe wordt, mag je klagen over je vrienden en niet over mij.
Theaetetus: Ik denk niet dat ik moe zal worden, en als ik dat wel doe, zal ik mijn vriend hier halen, de jonge Socrates, de naamgenoot van de oudere Socrates, om te helpen; hij is ongeveer van mijn eigen leeftijd, en mijn partner op het gymnasium, en is altijd gewend om met mij samen te werken.
Vreemdeling: Heel goed; dat kunt u gaandeweg zelf beslissen. Ondertussen zullen jij en ik samen beginnen en onderzoek doen naar de aard van de sofist, de eerste van de drie: ik zou graag willen dat je erachter komt wat hij is en hem in een discussie aan het licht brengt; want op dit moment zijn we het alleen eens over de naam, maar van het ding waarop we beiden de naam toepassen, heb je misschien het ene idee en ik het andere; terwijl we altijd tot een begrip over het ding zelf moeten komen in termen van een definitie, en niet alleen over de naam minus de definitie. Nu is de stam van sofisten die we onderzoeken niet gemakkelijk te vangen of te omschrijven; en de wereld is het er al lang geleden over eens dat als grote onderwerpen adequaat moeten worden behandeld, ze moeten worden bestudeerd in de mindere en gemakkelijkere voorbeelden ervan voordat we overgaan tot de grootste van allemaal. En aangezien ik weet dat de stam van sofisten lastig en moeilijk te vangen is, zou ik willen aanbevelen dat we van tevoren de methode die op hem moet worden toegepast, oefenen op iets eenvoudigs en kleiners, tenzij u een betere manier kunt voorstellen.
Theaetetus: Dat kan ik inderdaad niet.
Vreemdeling: Stel dan dat we een kleiner voorbeeld uitwerken dat een patroon zal zijn van het grotere?
Theaetetus: Goed.
Vreemdeling: Wat is er welbekend en niet groots, en toch net zo vatbaar voor definitie als iets groters? Zal ik zeggen een visser? Hij is ons allemaal bekend, en geen erg interessant of belangrijk persoon.
Theaetetus: Dat is hij niet.
Vreemdeling: Toch vermoed ik dat hij ons het soort definitie en onderzoekslijn zal geven die we willen.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Laten we beginnen met te vragen of hij een man is die kunst heeft of geen kunst heeft, maar een andere macht.
Theaetetus: Hij is duidelijk een man van kunst.
Vreemdeling: En van kunst zijn er twee soorten?
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: Er is landbouw, en het hoeden van sterfelijke wezens, en de kunst van het bouwen of gieten van vaten, en er is de kunst van imitatie – al deze kunnen toepasselijk met één enkele naam worden genoemd.
Theaetetus: Hoe bedoel je? En wat is de naam?
Vreemdeling: Hij die iets tot stand brengt dat voorheen niet bestond, wordt een producent genoemd, en dat wat tot stand wordt gebracht, wordt geproduceerd.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En alle kunsten die zojuist werden genoemd, worden gekenmerkt door deze productiekracht?
Theaetetus: Dat zijn ze.
Vreemdeling: Laten we ze dan samenvatten onder de naam productieve of creatieve kunst.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Daarna volgt de hele klas van leren en cognitie; dan komt handel, vechten, jagen. En aangezien geen van deze dingen iets voortbrengt, maar alleen bezig is met het veroveren door woord of daad, of door te voorkomen dat anderen veroveren, dingen die bestaan en al zijn geproduceerd – lijkt er in elk van deze takken een kunst te zijn die kan kooplustig genoemd worden.
Theaetetus: Ja, dat is de juiste naam.
Vreemdeling: Als we zien dat alle kunsten hebzuchtig of creatief zijn, in welke klasse zullen we dan de kunst van de visser plaatsen?
Theaetetus: Duidelijk in de hebzuchtige klasse.
Vreemdeling: En de bezitter kan worden onderverdeeld in twee delen: er is uitwisseling, die vrijwillig is en wordt bewerkstelligd door geschenken, huur, aankoop; en het andere deel van hebzuchtig, dat neemt door middel van woord of daad, kan verovering worden genoemd?
Theaetetus: Dat wordt geïmpliceerd in wat er is gezegd.
Vreemdeling: En mag verovering niet opnieuw worden onderverdeeld?
Theaetetus: Hoe?
Vreemdeling: Open geweld kan vechten worden genoemd, en geheim geweld kan de algemene naam jacht hebben?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En er is geen reden waarom de jachtkunst niet verder verdeeld zou moeten worden.
Theaetetus: Hoe zou je de verdeling maken?
Vreemdeling: Op jacht naar levende en levenloze prooien.
Theaetetus: Ja, als beide soorten bestaan.
Vreemdeling: Natuurlijk bestaan ze; maar de jacht op levenloze dingen die geen speciale naam hebben, behalve sommige soorten duiken en andere kleine zaken, kan worden weggelaten; de jacht op levende wezens kan dierenjacht worden genoemd.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En men kan echt zeggen dat de jacht op dieren twee divisies heeft, de jacht op landdieren, die vele soorten en namen heeft, en jacht op waterdieren, of de jacht op dieren die zwemmen?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En van de zwemmende dieren leeft de ene klasse op de vleugel en de andere in het water?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Fowling is de algemene term waaronder de jacht op alle vogels valt.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: De jacht op dieren die in het water leven heeft de algemene naam vissen.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En dit soort jacht kan ook nog verder worden onderverdeeld in twee hoofdsoorten?
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: Er is een soort die ze in netten vangt, een andere die ze met een klap vangt.
Theaetetus: Wat bedoelt u en hoe onderscheidt u ze?
Vreemdeling: Wat betreft de eerste soort: alles wat iets omringt en insluit om het ontsnappen te voorkomen, mag met recht een omheining worden genoemd.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Om welke reden mogen twijgenmanden, werpnetten, stroppen, korven en dergelijke allemaal ‘omheiningen’ worden genoemd?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En daarom kan deze eerste vorm van gevangenneming door ons gevangenneming met omheiningen worden genoemd, of iets dergelijks?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: De andere soort, die wordt beoefend door een slag met haken en driepuntige speren, kan, samengevat onder één naam, treffend worden genoemd, tenzij jij, Theaetetus, een betere naam kunt vinden?
Theaetetus: Let niet op de naam – wat u voorstelt, zal het heel goed doen.
Vreemdeling: Er is één manier van aanvallen, die ’s nachts en bij het licht van een vuur wordt gedaan, en die door de jagers zelf vuren wordt genoemd, of speren bij vuurlicht.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En het vissen overdag wordt met de algemene naam weerhaken genoemd, omdat ook de speren aan de punt van weerhaken zijn voorzien.
Theaetetus: Ja, dat is de term.
Vreemdeling: Van deze weerhaakvisserij wordt dat wat de vis van bovenaf treft speer genoemd, omdat dit de manier is waarop de driepuntige speren meestal worden gebruikt.
Theaetetus: Ja, zo wordt het vaak genoemd.
Vreemdeling: Dan is er nu nog maar één soort over.
Theaetetus: Wat is dat?
Vreemdeling: Wanneer een haak wordt gebruikt en de vis niet in een toevallig deel van zijn lichaam wordt geraakt, zoals hij met de speer is, maar alleen rond de kop en de mond, en dan van onder naar boven wordt getrokken met riet en staven: —Wat is de juiste naam van die manier van vissen, Theaetetus?
Theaetetus: Ik vermoed dat we nu het object van onze zoektocht hebben ontdekt.
Vreemdeling: Dan zijn jij en ik nu tot overeenstemming gekomen, niet alleen over de naam van de kunst van de visser, maar ook over de definitie van het ding zelf. De ene helft van alle kunst was verwervingskunst – de helft van de verwervingskunst was verovering of verovering met geweld, de helft hiervan was jagen, en de helft van de jacht was jacht op dieren, de helft hiervan was jacht op waterdieren – hiervan was weer de mindere helft vissen, de helft van de visserij was stakend; een deel van het slaan was vissen met een weerhaak, en de andere helft hiervan, het soort dat met een haak toeslaat en de vis van onderaf naar boven trekt, is de kunst waarnaar we op zoek waren, en die vanwege de aard van de operatie wordt aangeduid met hengelen of opstellen (aspalieutike, anaspasthai).
Theaetetus: Het resultaat is behoorlijk naar tevredenheid uitgebracht.
Vreemdeling: En laten we nu, dit patroon volgend, proberen uit te zoeken wat een sofist is.
Theaetetus: In elk geval.
Vreemdeling: De eerste vraag over de visser was of hij een ervaren kunstenaar was of een ongeschoolde artiest?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En zullen we onze nieuwe vriend ongeschoold noemen, of een grondige meester van zijn vak?
Theaetetus: Zeker niet ongeschoold, want zijn naam, zoals u inderdaad suggereert, moet zeker zijn aard uitdrukken.
Vreemdeling: Dan moet hij wel kunst hebben.
Theaetetus: Welke kunst?
Vreemdeling: Bij hemel, het zijn neven! het is nooit bij ons opgekomen.
Theaetetus: Wie zijn neven?
Vreemdeling: De visser en de sofist.
Theaetetus: Op welke manier zijn ze verwant?
Vreemdeling: Ze lijken me allebei jagers te zijn.
Theaetetus: Hoe de sofist? Van de ander hebben we gesproken.
Vreemdeling: Herinner je je onze verdeling van jagen, in jagen op zwemmende dieren en landdieren?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En weet je nog dat we de zwemmende dieren onderverdeelden en de landdieren achterlieten, zeggend dat er vele soorten waren?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Tot zover dus, de sofist en de visser, uitgaande van de kunst van het verwerven, dezelfde weg inslaan?
Theaetetus: Zo lijkt het.
Vreemdeling: Hun wegen scheiden wanneer ze de kunst van het jagen op dieren bereiken; degene die naar de zee gaat, en naar de rivieren en naar de meren, en hengelt naar de dieren die erin zijn.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Terwijl de ander naar een ander soort land en water gaat – rivieren van rijkdom en uitgestrekte weilanden van vrijgevige jongeren; en hij is ook van plan de dieren die erin zitten mee te nemen.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Bij de jacht op het land zijn er twee hoofdafdelingen.
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: De ene is de jacht op tamme en de andere op wilde dieren.
Theaetetus: Maar wordt er ooit op tamme dieren gejaagd?
Vreemdeling: Ja, als je de mens rekent met tamme dieren. Maar als je wilt, kun je zeggen dat er geen tamme dieren zijn, of dat, als die er zijn, er geen mens tussen zit; of u kunt zeggen dat de mens een tam dier is, maar dat er niet op wordt gejaagd – u zult beslissen welke van deze alternatieven uw voorkeur heeft.
Theaetetus: Ik zou zeggen, Vreemdeling, dat de mens een tam dier is, en ik geef toe dat er op hem wordt gejaagd.
Vreemdeling: Laten we dan de jacht op tamme dieren opsplitsen in twee delen.
Theaetetus: Hoe zullen we de verdeling maken?
Vreemdeling: Laten we piraterij, het stelen van mensen, tirannie, de hele militaire kunst, met één naam definiëren als jagen met geweld.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Maar de kunst van de advocaat, van de populaire redenaar en de kunst van het converseren kan in één woord de kunst van het overtuigen worden genoemd.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En van overreding kunnen we zeggen dat er twee soorten zijn?
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: De ene is privé en de andere openbaar.
Theaetetus: Ja; elk van hen vormt een klasse.
Vreemdeling: En bij de privéjacht krijgt de ene soort huur en de andere geschenken.
Theaetetus: Ik begrijp je niet.
Vreemdeling: Je schijnt nooit de manier te hebben waargenomen waarop geliefden jagen.
Theaetetus: Waar verwijs je naar?
Vreemdeling: Ik bedoel dat ze, naast andere aansporingen, geschenken uitdelen aan degenen op wie ze jagen.
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: Laten we toegeven dat dit de liefdeskunst is.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Maar dat soort huurling wiens conversatie aangenaam is en die alleen met plezier aan zijn haak aas en niets anders eist dan zijn onderhoud, zouden we allemaal, als ik me niet vergis, moeten omschrijven als bezitter van vleierij of een kunst om dingen aangenaam te maken.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En dat soort, dat beweert alleen kennissen te hebben uit deugdzaamheid, en een beloning in de vorm van geld eist, mag met recht een andere naam worden genoemd?
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: En wat is de naam? Wil je me vertellen?
Theaetetus: Het is duidelijk genoeg; want ik geloof dat we de sofist hebben ontdekt: wat, naar ik meen, de juiste naam is voor de beschreven klasse.
Vreemdeling: Dan nu, Theaetetus, kan zijn kunst worden getraceerd als een tak van de toe-eigenende, hebzuchtige familie – die jaagt op dieren, – levende – land – tamme dieren; die op mensen jaagt, – privé – voor huur, – geld aannemend in ruil – met de schijn van opleiding; en dit wordt sofisterij genoemd, en is een jacht op jonge mannen van rijkdom en rang – dat is de conclusie.
Theaetetus: Precies zo.
Vreemdeling: Laten we een andere tak van zijn genealogie nemen; want hij is een professor in een grote en veelzijdige kunst; en als we terugkijken op wat voorafging, zien we dat hij een ander aspect presenteert, naast dat waarover we het hebben.
Theaetetus: In welk opzicht?
Vreemdeling: Er waren twee soorten hebzuchtige kunst; de een houdt zich bezig met jagen, de ander met ruilen.
Theaetetus: Die waren er.
Vreemdeling: En van de kunst van ruilen zijn er twee afdelingen, de ene van geven en de andere van verkopen.
Theaetetus: Laten we dat aannemen.
Vreemdeling: Vervolgens gaan we ervan uit dat de kunst van het verkopen in twee delen is verdeeld.
Theaetetus: Hoe?
Vreemdeling: Er is een onderdeel dat zich onderscheidt als de verkoop van iemands eigen producties; een ander, dat is de uitwisseling van de werken van anderen.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En wordt dat deel van de ruil dat in de stad plaatsvindt, ongeveer de helft van het geheel, niet detailhandel genoemd?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En dat wat de goederen van de ene stad ruilt voor die van een andere door te verkopen en te kopen, is de ruil van de koopman?
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: En u weet dat deze ruil van de koopman tweeërlei is: het betreft deels voedsel voor het lichaam en deels voedsel voor de ziel dat wordt geruild en ontvangen in ruil voor geld.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: U wilt weten wat de betekenis is van voedsel voor de ziel; de andere soort begrijp je vast wel.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Neem muziek in het algemeen en schilderen en marionettenspel en vele andere dingen, die in de ene stad worden gekocht en in een andere worden meegenomen en verkocht – goederen van de ziel waarover wordt gesjacherd ter wille van instructie of amusement; kan niet hij die ze meeneemt en verkoopt net zo goed een koopman worden genoemd als hij die vlees en drank verkoopt?
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: En zou je niet dezelfde naam geven aan degene die kennis koopt en van stad tot stad trekt om zijn waar voor geld te ruilen?
Theaetetus: Dat zou ik zeker moeten doen.
Vreemdeling: Van deze handelswaar van de ziel, kan niet één deel terecht de kunst van het vertoon worden genoemd? En er is nog een ander deel dat zeker niet minder belachelijk is, maar een vak in leren zijn moet met een naam worden genoemd die relevant is voor de zaak?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: De laatste zou twee namen moeten hebben, de ene beschrijft de verkoop van de kennis van de deugd en de andere beschrijft de verkoop van andere soorten kennis.
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: De naam van de kunstverkoper komt goed genoeg overeen met de laatste; maar je moet proberen me de naam van de ander te vertellen.
Theaetetus: Hij moet de sofist zijn, die we zoeken; geen andere naam kan mogelijk juist zijn.
Vreemdeling: Geen ander; en zo blijkt deze handelaar in deugd opnieuw onze vriend de sofist te zijn, wiens kunst nu kan worden getraceerd van de kunst van het verwerven door middel van ruil, handel, koopwaar, tot een koopwaar van de ziel die zich bezighoudt met spraak en de kennis van deugd. .
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En misschien komt hij nog een derde keer terug; want hij kan zich in een stad hebben gevestigd en dezelfde waren fabriceren en kopen, met de bedoeling te leven door ze te verkopen, en hij zou nog steeds een sofist worden genoemd?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Dan zou je dat deel van de hebzuchtige kunst dat ruilt, en van ruil dat ofwel iemands eigen producties of die van anderen verkoopt, naar gelang het geval, en op welke manier dan ook de kennis van de deugd verkoopt, opnieuw drogredenen noemen?
Theaetetus: Dat moet ik wel, wil ik gelijke tred houden met de discussie.
Vreemdeling: Laten we nog eens overwegen of er niet nog een ander aspect van drogredenen is.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: In de hebzuchtige was er een onderverdeling van de strijdlustige of vechtkunst.
Theaetetus: Die was er.
Vreemdeling: Misschien kunnen we het beter verdelen.
Theaetetus: Wat zullen de afdelingen zijn?
Vreemdeling: Er zal een divisie zijn van de competitieve en een andere van de strijdlustige.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Dat deel van het strijdlustige dat een wedstrijd van lichamelijke kracht is, kan met recht gewelddadig worden genoemd.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En als de oorlog er een is van woorden, mag het dan controverse genoemd worden?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En controverse kan van twee soorten zijn.
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: Als lange toespraken worden beantwoord met lange toespraken, en er is een openbare discussie over rechtvaardig en onrechtvaardig, dan is dat forensische controverse.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En er is een privé soort controverse, die is opgedeeld in vragen en antwoorden, en dit wordt gewoonlijk dispuut genoemd?
Theaetetus: Ja, dat is de naam.
Vreemdeling: En het soort dispuut dat alleen maar een discussie over contracten is en willekeurig en zonder regels van de kunst wordt gevoerd, wordt door het denkvermogen erkend als een aparte klasse, maar heeft tot nu toe geen aparte naam gehad, en verdient het niet om er een van ons te ontvangen.
Theaetetus: Nee; want de verschillende soorten ervan zijn te klein en te heterogeen.
Vreemdeling: Maar datgene wat volgens de regels van de kunst voortkomt uit een dispuut over rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid in hun eigen aard, en over dingen in het algemeen, noemen we gewoonlijk argumentatie (Eristic)?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En wat argumentatie betreft, de ene soort verspilt geld en de andere levert geld op.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Stel dat we elk van deze twee klassen een naam proberen te geven.
Theaetetus: Laten we dat doen.
Vreemdeling: Ik zou zeggen dat de gewoonte die een man ertoe brengt zijn eigen zaken te verwaarlozen voor het plezier van een gesprek, waarvan de stijl verre van aangenaam is voor de meerderheid van zijn toehoorders, vrij welsprekendheid kan worden genoemd: dat is mijn mening.
Theaetetus: Dat is de algemene naam ervoor.
Vreemdeling: Maar nu is het jouw beurt om te zeggen wie de ander is, die geld verdient aan privédisputen.
Theaetetus: Er is maar één juist antwoord: hij is de geweldige sofist, die we achtervolgen en die voor de vierde keer weer opduikt.
Vreemdeling: Ja, en met een frisse stamboom, want hij is de geldverdienende soort van de Eristic, twistzieke, controversiële, strijdlustige, strijdlustige, hebzuchtige familie, zoals het argument al heeft bewezen.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Hoe waar was de opmerking dat hij een veelzijdig dier was en niet met één hand te vangen was, zoals ze zeggen!
Theaetetus: Dan moet je hem vangen met twee.
Vreemdeling: Ja, dat moeten we, als we kunnen. En laten we daarom een andere weg inslaan om hem te achtervolgen: U weet dat er bepaalde ondergeschikte bezigheden zijn die namen hebben onder bedienden?
Theaetetus: Ja, dat zijn er veel; welke bedoel je?
Vreemdeling: Ik bedoel zoals zeven, persen, wannen, dorsen.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En daarnaast zijn er nog veel meer, zoals kaarden, spinnen, schering en inslag aanpassen; en duizenden soortgelijke uitdrukkingen worden gebruikt in de kunsten.
Theaetetus: Waarvan zijn het patronen en wat gaan we ermee doen?
Vreemdeling: Ik denk dat in al deze dingen een idee van verdeeldheid besloten ligt.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Als er dan, zoals ik al zei, één kunst is die ze allemaal omvat, zou die kunst dan niet één naam moeten hebben?
Theaetetus: En wat is de naam van de kunst?
Vreemdeling: De kunst van onderscheiden of onderscheiden.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Bedenk of je dit niet kunt delen.
Theaetetus: Ik zou lang moeten nadenken.
Vreemdeling: In alle eerder genoemde processen is ofwel het gelijke van het gelijke of het betere van het slechtere gescheiden.
Theaetetus: Ik begrijp nu wat je bedoelt.
Vreemdeling: Er is geen naam voor de eerste soort afscheiding; van de tweede, die het slechtste weggooit en het betere bewaart, ken ik wel een naam.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: Elk onderscheidingsvermogen of onderscheidingsvermogen van dat soort, zoals ik heb opgemerkt, wordt een zuivering genoemd.
Theaetetus: Ja, dat is de gebruikelijke uitdrukking.
Vreemdeling: En iedereen kan zien dat er twee soorten zuivering zijn.
Theaetetus: Misschien wel, als hij tijd had om na te denken; maar ik zie het op dit moment niet.
Vreemdeling: Er zijn vele zuiveringen van lichamen die met recht onder één enkele naam kunnen worden begrepen.
Theaetetus: Wat zijn dat en wat is hun naam?
Vreemdeling: Er is de zuivering van levende lichamen in hun innerlijke en hun uiterlijke delen, waarvan de eerste naar behoren wordt bewerkstelligd door medicijnen en gymnastiek, de laatste door de niet erg waardige kunst van de badman; en er is de zuivering van onbezielde substanties – hierbij horen de kunsten van het volmaken en het opknappen in het algemeen in een aantal minutieuze bijzonderheden, met een verscheidenheid aan namen die als belachelijk worden beschouwd.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Er kan geen twijfel over bestaan dat ze als belachelijk worden beschouwd, Theaetetus; maar dan overweegt de dialectische kunst nooit of het voordeel van de zuivering groter of kleiner is dan dat van de spons, en heeft niet meer belang bij de een dan bij de ander; haar streven is om te weten wat wel en niet verwant is aan alle kunsten, met het oog op het verwerven van intelligentie; en met dit in het achterhoofd eert ze ze allemaal gelijk, en als ze vergelijkingen maakt, vindt ze de ene geen greintje belachelijker dan de andere; evenmin acht ze hem die de kunst van de generaal als zijn voorbeeld van jagen aanvoert, in het geheel niet fatsoenlijker dan een ander die die van de ongediertevernietiger aanhaalt, maar alleen als de grootste pretendent van de twee. En wat betreft uw vraag over de naam die al deze kunsten van zuivering moest bevatten, hetzij van bezielde of onbezielde lichamen, de kunst van de dialectiek gaat helemaal niet specifiek over mooie woorden, als ze maar een algemene naam mag hebben voor alle andere zuiveringen, ze samenbindend en scheidend van de zuivering van de ziel of het intellect. Want dit is de zuivering waartoe ze wil komen, en dit moeten we begrijpen als haar doel. ze samenbinden en ze scheiden van de zuivering van de ziel of het intellect. Want dit is de zuivering waartoe ze wil komen, en dit moeten we begrijpen als haar doel. ze samenbinden en ze scheiden van de zuivering van de ziel of het intellect. Want dit is de zuivering waartoe ze wil komen, en dit moeten we begrijpen als haar doel.
Theaetetus: Ja, ik begrijp het; en ik ben het ermee eens dat er twee soorten zuivering zijn, en dat de ene betrekking heeft op de ziel en de andere op het lichaam.
Vreemdeling: Uitstekend; en luister nu naar wat ik ga zeggen, en probeer de eerste van de twee verder te splitsen.
Theaetetus: Welke scheidingslijn u ook voorstelt, ik zal proberen u te helpen.
Vreemdeling: Geven we toe dat deugd iets anders is dan ondeugd in de ziel?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En zuivering was het verlaten van het goede en het uitwerpen van al het slechte?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Mag het wegnemen van het kwaad uit de ziel dan terecht zuivering worden genoemd?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En in de ziel zijn er twee soorten kwaad.
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: De een kan worden vergeleken met ziekte in het lichaam, de ander met misvorming.
Theaetetus: Ik begrijp het niet.
Vreemdeling: Misschien heb je er nooit bij stilgestaan dat ziekte en onenigheid hetzelfde zijn.
Theaetetus: Hierop, nogmaals, weet ik niet wat ik moet antwoorden.
Vreemdeling: Beschouw je onenigheid niet als een ontbinding van verwante elementen, die hun oorsprong vinden in een meningsverschil?
Theaetetus: Precies dat.
Vreemdeling: En is misvorming iets anders dan gebrek aan maat, wat altijd lelijk is?
Theaetetus: Precies.
Vreemdeling: En zien we niet dat mening tegenover verlangen staat, plezier tegenover woede, rede tegenover pijn, en dat al deze elementen tegenover elkaar staan in de zielen van slechte mensen?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En toch moeten ze allemaal verwant zijn?
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: Dan hebben we gelijk als we ondeugd een onenigheid en een ziekte van de ziel noemen?
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: En als dingen die bewegen en op een bepaald doel mikken, voortdurend hun doel missen en opzij kijken, zullen we dan zeggen dat dit het gevolg is van onderlinge symmetrie of van gebrek aan symmetrie?
Theaetetus: Duidelijk vanwege het gebrek aan symmetrie.
Vreemdeling: Maar we weten toch zeker dat geen enkele ziel vrijwillig iets niet weet?
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: En wat is onwetendheid anders dan de dwaling van een geest die op waarheid is gericht en waarin het proces van begrip is vervormd?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Moeten we dan een onintelligente ziel beschouwen als misvormd en zonder symmetrie?
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Dan zijn er deze twee soorten kwaad in de ziel – degene die gewoonlijk ondeugd wordt genoemd en die duidelijk een ziekte van de ziel is…
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En er is de andere, die ze onwetendheid noemen, en die ze, omdat ze alleen in de ziel bestaan, niet toestaan ondeugd te zijn.
Theaetetus: Ik geef zeker toe wat ik aanvankelijk betwistte – dat er twee soorten ondeugden in de ziel zijn, en dat we lafheid, onmatigheid en onrechtvaardigheid moeten beschouwen als vormen van ziekte in de ziel en onwetendheid, waarvan er zijn allerlei variëteiten, om misvorming te zijn.
Vreemdeling: En in het geval van het lichaam zijn er niet twee kunsten die te maken hebben met de twee lichamelijke toestanden?
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: Er is gymnastiek, wat te maken heeft met misvorming, en geneeskunde, wat te maken heeft met ziekte.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En als er onbeschaamdheid en onrechtvaardigheid en lafheid is, is tuchtiging dan niet de kunst die het meest vereist is?
Theaetetus: Dat lijkt zeker de mening van de mensheid te zijn.
Vreemdeling: Nogmaals, kan van de verschillende soorten onwetendheid niet terecht worden gezegd dat instructie de remedie is?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En van de kunst van het onderwijzen, zullen we zeggen dat er een of meerdere soorten zijn? Er zijn in ieder geval twee belangrijke. Denken.
Theaetetus: Dat zal ik doen.
Vreemdeling: Ik geloof dat ik kan zien hoe we het snelst tot het antwoord op deze vraag zullen komen.
Theaetetus: Hoe?
Vreemdeling: Als we een lijn kunnen ontdekken die onwetendheid in twee helften verdeelt. Want een opsplitsing van onwetendheid in twee delen zal zeker impliceren dat de kunst van het onderwijzen ook tweeledig is, beantwoordend aan de twee opdelingen van onwetendheid.
Theaetetus: Nou, en zie je wat je zoekt?
Vreemdeling: Ik heb het gevoel dat ik één zeer grote en slechte soort onwetendheid zie die heel apart is en op de weegschaal kan worden gewogen tegen alle andere soorten onwetendheid bij elkaar.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: Wanneer een persoon veronderstelt dat hij het weet, en het niet weet; dit schijnt de grote bron te zijn van alle dwalingen van het intellect.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En dit, als ik me niet vergis, is het soort onwetendheid dat speciaal de titel domheid verdient.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Welke naam zal dan worden gegeven aan het soort instructie dat dit uit de weg ruimt?
Theaetetus: De instructie die je bedoelt, Vreemdeling, is, als ik me kan voorstellen, niet de leer van handvaardigheid, maar wat, dankzij ons, onderwijs wordt genoemd in dit deel van de wereld.
Vreemdeling: Ja, Theaetetus, en door bijna alle Hellenen. Maar we moeten nog overwegen of het onderwijs een verdere opdeling toelaat.
Theaetetus: Dat hebben we.
Vreemdeling: Ik denk dat er een punt is waarop een dergelijke verdeling mogelijk is.
Theaetetus: Waar?
Vreemdeling: Van het onderwijs lijkt de ene methode ruwer en de andere soepeler.
Theaetetus: Hoe moeten we die twee onderscheiden?
Vreemdeling: Er is de aloude manier van doen die onze vaders gewoonlijk jegens hun zonen beoefenden, en die nog steeds door velen wordt overgenomen – ofwel door hun fouten grofweg te berispen, ofwel door hen vriendelijk te adviseren; welke variëteiten terecht onder de algemene vermaningstermijn kunnen worden gerekend.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Maar terwijl sommigen tot de conclusie lijken te zijn gekomen dat alle onwetendheid onvrijwillig is, en dat niemand die zichzelf wijs acht, bereid is iets van die dingen te leren waarin hij zich bewust is van zijn eigen slimheid, en dat de vermanende soort van instructie geeft veel moeite en doet weinig goed –
Theaetetus: Daar hebben ze helemaal gelijk in.
Vreemdeling: Dienovereenkomstig gingen ze aan het werk om de geest van verwaandheid op een andere manier uit te roeien.
Theaetetus: Op welke manier?
Vreemdeling: Ze onderzoeken de woorden van een man, wanneer hij denkt dat hij iets zegt en in werkelijkheid niets zegt, en overtuigen hem gemakkelijk van inconsistenties in zijn meningen; deze verzamelen ze vervolgens door het dialectische proces, en door ze naast elkaar te plaatsen, blijkt dat ze elkaar tegenspreken over dezelfde dingen, met betrekking tot dezelfde dingen en in hetzelfde opzicht. Als hij dit ziet, wordt hij boos op zichzelf en wordt hij zachtaardig jegens anderen, en wordt zo volledig verlost van grote vooroordelen en harde opvattingen, op een manier die zeer amusant is voor de toehoorder, en de meest blijvende goede uitwerking heeft op de persoon die is het onderwerp van de operatie. Want zoals de arts van mening is dat het lichaam geen voordeel zal halen uit het nemen van voedsel totdat de interne obstakels zijn verwijderd, zo is de zuiveraar van de ziel zich ervan bewust dat zijn patiënt geen voordeel zal halen uit de toepassing van kennis totdat hij wordt weerlegd, en uit weerlegging leert bescheidenheid; hij moet eerst van zijn vooroordelen worden gezuiverd en hem laten denken dat hij alleen weet wat hij weet, en niet meer.
Theaetetus: Dat is zeker de beste en wijste gemoedstoestand.
Vreemdeling: Om al deze redenen, Theaetetus, moeten we toegeven dat weerlegging de grootste en belangrijkste zuivering is, en hij die niet is weerlegd, hoewel hij zelf de Grote Koning is, verkeert in een vreselijke staat van onreinheid; hij is ongeschoold en misvormd in die dingen waarin hij die waarlijk gezegend zou willen zijn, het schoonst en zuiverst zou moeten zijn.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En wie zijn de dienaren van deze kunst? Ik ben bang om de sofisten te zeggen.
Theaetetus: Waarom?
Vreemdeling: Opdat we hun niet een te hoog voorrecht zouden toekennen.
Theaetetus: Toch heeft de sofist een zekere gelijkenis met onze minister van zuivering.
Vreemdeling: Ja, dezelfde soort gelijkenis die een wolf, die de felste van alle dieren is, heeft met een hond, die de zachtaardigste is. Maar wie niet struikelend gevonden wil worden, moet bij deze vergelijkingen zeer voorzichtig zijn, want dat zijn zeer gladde dingen. Laten we desalniettemin aannemen dat de sofisten de mannen zijn. Ik zeg dit voorlopig, want ik denk dat de lijn die hen scheidt voldoende gemarkeerd zal zijn als er goed op wordt gelet.
Theaetetus: Waarschijnlijk genoeg.
Vreemdeling: Laten we dan aannemen dat zuivering voortkomt uit de onderscheidingskunst, en laat er van zuivering een deel worden afgescheiden dat zich bezighoudt met de ziel; van deze mentale zuivering is instructie een deel, en van instructie, en van opvoeding, die weerlegging van ijdele verwaandheid die in dit betoog is ontdekt; en laat dit door jou en mij de adellijke kunst van de drogredenen worden genoemd.
Theaetetus: Heel goed; en toch, gezien het aantal vormen waarin hij zich heeft gepresenteerd, begin ik te twijfelen hoe ik met enige waarheid of vertrouwen de ware aard van de sofist kan beschrijven.
Vreemdeling: Je voelt je natuurlijk perplex; en toch denk ik dat hij nog meer verbijsterd moet zijn in zijn poging om aan ons te ontsnappen, want zoals het spreekwoord zegt, wanneer elke weg geblokkeerd is, is er geen ontkomen aan; nu, dan, is de tijd van alle anderen om hem aan te vallen.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Laten we eerst even wachten en op adem komen, en terwijl we rusten, kunnen we berekenen in hoeveel vormen hij is verschenen. In de eerste plaats werd ontdekt dat hij een betaalde jager was op rijkdom en jeugd.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: In de tweede plaats was hij een handelaar in de goederen van de ziel.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: In de derde plaats is hij een verkoper van hetzelfde soort waren gebleken.
Theaetetus: Ja; en in de vierde plaats vervaardigde hij zelf de geleerde waren die hij verkocht.
Vreemdeling: Helemaal gelijk; Ik zal proberen de vijfde zelf te onthouden. Hij behoorde tot de vechtklasse en onderscheidde zich verder als een held van het debat, die de eristische kunst beoefende.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Het zesde punt was twijfelachtig, en toch waren we het er uiteindelijk over eens dat hij een reiniger van zielen was, die ideeën opruimde die de kennis in de weg stonden.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Zie je niet dat als de professor in welke kunst dan ook maar één naam heeft en vele soorten kennis, er iets mis moet zijn? De veelheid aan namen die op hem worden toegepast, toont aan dat het gemeenschappelijke principe waarnaar al deze takken van kennis neigen, niet wordt begrepen.
Theaetetus: Ik zou me kunnen voorstellen dat dit het geval is.
Vreemdeling: In ieder geval zullen we hem begrijpen, en geen traagheid zal ons ervan weerhouden. Laten we dus opnieuw beginnen en enkele van onze uitspraken over de sofist opnieuw bekijken; er was één ding dat mij bijzonder kenmerkend voor hem leek.
Theaetetus: Waar verwijs je naar?
Vreemdeling: We zeiden van hem, als ik me niet vergis, dat hij een twister was?
Theaetetus: Dat waren we.
Vreemdeling: En leert hij ook anderen niet de kunst van het redetwisten?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En waarover beweert hij dat hij mensen leert te redetwisten? Om bij het begin te beginnen: stelt hij hen in staat te redetwisten over goddelijke dingen, die voor mensen in het algemeen onzichtbaar zijn?
Theaetetus: In ieder geval zou hij dat doen.
Vreemdeling: En wat zegt u van de zichtbare dingen in de hemel en op aarde en dergelijke?
Theaetetus: Zeker, hij redetwist en leert erover te redetwisten.
Vreemdeling: Nogmaals, in privégesprekken, wanneer er een universele bewering wordt gedaan over generatie en essentie, weten we dat zulke personen geweldige ruziezoekers zijn en in staat zijn om hun eigen vaardigheden aan anderen over te dragen.
Theaetetus: Ongetwijfeld.
Vreemdeling: En beweren ze niet dat ze mensen in staat stellen te redetwisten over de wet en over politiek in het algemeen?
Theaetetus: Wel, niemand zou hen iets te zeggen hebben als ze deze beroepen niet zouden doen.
Vreemdeling: In alle en elke kunst wordt wat de vakman zou moeten zeggen als antwoord op een vraag in een populaire vorm opgeschreven, en wie wil, kan het leren.
Theaetetus: Ik neem aan dat u doelt op de voorschriften van Protagoras over worstelen en andere kunsten?
Vreemdeling: Ja, mijn vriend, en over een heleboel andere dingen. Kortom, is de kunst van het redetwisten niet het vermogen om over alle dingen te redetwisten?
Theaetetus: Zeker; er lijkt niet veel weggelaten te worden.
Vreemdeling: Maar oh! mijn beste jeugd, denk je dat dit mogelijk is? want misschien zien uw jonge ogen dingen die voor ons saaiere zicht niet verschijnen.
Theaetetus: Waar doel je op? Ik denk niet dat ik uw huidige vraag begrijp.
Vreemdeling: Ik vraag of iemand alles kan begrijpen.
Theaetetus: Gelukkig zou de mensheid zijn als zoiets mogelijk was!
Sokrates: Maar hoe kan iemand die onwetend is op een rationele manier redetwisten met hem die weet?
Theaetetus: Dat kan hij niet.
Vreemdeling: Waarom heeft de verfijnde kunst dan zo’n mysterieuze kracht?
Theaetetus: Waar verwijs je naar?
Vreemdeling: Hoe laten de sofisten jonge mannen geloven in hun allerhoogste en universele wijsheid? Want als ze niet betwistten, noch dachten ze terecht te betwisten, of als men dacht dat ze dat wel deden, niet wijzer werden geacht vanwege hun controversiële vaardigheid, dan zou, om je eigen observatie te citeren, niemand hen geld geven of bereid zijn hun kunst te leren.
Theaetetus: Dat zouden ze zeker niet doen.
Vreemdeling: Maar ze zijn bereid.
Theaetetus: Ja, dat zijn ze.
Vreemdeling: Ja, en de reden, zoals ik me kan voorstellen, is dat ze geacht worden kennis te hebben van de dingen waarover ze twisten?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En ze redetwisten over alle dingen?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En daarom lijken ze voor hun discipelen alwijs te zijn?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Maar dat zijn ze niet; want dat bleek onmogelijk te zijn.
Theaetetus: Onmogelijk natuurlijk.
Vreemdeling: Dus er is aangetoond dat de sofist alleen een soort vermoeden of schijnbare kennis van alle dingen heeft, wat niet de waarheid is?
Theaetetus: Precies; een betere beschrijving van hem kon niet worden gegeven.
Vreemdeling: Laten we nu een illustratie nemen, die zijn aard nog duidelijker zal verklaren.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: Ik zal het je vertellen, en je zult me antwoorden, met je uiterste aandacht. Stel dat iemand zou beweren, niet dat hij kon spreken of redetwisten, maar dat hij wist hoe hij alle dingen moest maken en doen, door één enkele kunst.
Theaetetus: Alle dingen?
Vreemdeling: Ik zie dat je het eerste woord dat ik uitspreek niet begrijpt, want je begrijpt de betekenis van ‘allemaal’ niet.
Theaetetus: Nee, dat doe ik niet.
Vreemdeling: Onder alle dingen vallen jou en mij, en ook dieren en bomen.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Stel dat iemand zegt dat hij jou en mij zal maken, en alle wezens.
Theaetetus: Wat zou hij bedoelen met ‘maken’? Hij kan geen landman zijn; want u zei dat hij een maker van dieren is.
Vreemdeling: Ja; en ik zeg dat hij ook de maker is van de zee, en de aarde, en de hemelen, en de goden, en van alle andere dingen; en verder dat hij ze in een mum van tijd kan maken en ze voor een paar pence kan verkopen.
Theaetetus: Dat moet een grap zijn.
Vreemdeling: En als een man zegt dat hij alle dingen weet en ze tegen een kleine prijs en in korte tijd aan een ander kan leren, is dat dan geen grap?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En is er een artistiekere of gracieuzere vorm van grap dan imitatie?
Theaetetus: Zeker niet; en imitatie is een zeer veelomvattende term, die de meest uiteenlopende dingen onder één klasse omvat.
Vreemdeling: We weten natuurlijk dat hij die beweert door één kunst alle dingen te maken, in werkelijkheid een schilder is, en door de kunst van de schilder gelijkenissen maakt met echte dingen die dezelfde naam hebben; en hij kan het minder intelligente soort jonge kinderen, aan wie hij zijn foto’s op een afstand laat zien, misleiden door te geloven dat hij de absolute macht heeft om te maken wat hij maar wil.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En mag er niet verondersteld worden een imiterende kunst van redeneren te zijn? Is het niet mogelijk om de harten van jonge mannen te betoveren door woorden die door hun oren worden gegoten, terwijl ze nog ver verwijderd zijn van de waarheid van de feiten, door hun fictieve argumenten te tonen en ze te laten denken dat ze waar zijn, en dat de spreker in alle dingen de wijste van de mensen is?
Theaetetus: Ja; waarom zou er niet nog zo’n kunst zijn?
Vreemdeling: Maar naarmate de tijd verstrijkt, en hun toehoorders ouder worden en in nauwer contact komen met de werkelijkheid, en door trieste ervaring hebben geleerd de waarheid der dingen te zien en te voelen, zijn de meeste van hen niet gedwongen om veel meningen te veranderen. die ze vroeger koesterden, zodat het grote voor hen klein lijkt, en het gemakkelijke moeilijk, en al hun dromerige speculaties worden omvergeworpen door de feiten van het leven?
Theaetetus: Dat is mijn mening, voor zover ik kan beoordelen, hoewel ik op mijn leeftijd wellicht een van degenen ben die dingen alleen van een afstand zien.
Vreemdeling: En de wens van ons allemaal, die je vrienden zijn, is en zal altijd zijn om je zo dicht mogelijk bij de waarheid te brengen zonder de trieste realiteit. En nu zou ik graag willen dat je me vertelt of de sofist niet zichtbaar een magiër is en een imitator van het ware zijn; of zijn we nog steeds geneigd te denken dat hij een ware kennis heeft van de verschillende zaken waarover hij twist?
Theaetetus: Maar hoe kan hij, Vreemdeling? Is er enige twijfel, na wat er is gezegd, dat hij zich zal bevinden in een van de afdelingen van het kinderspel?
Vreemdeling: Dan moeten we hem in de klas van tovenaars en mimiek plaatsen.
Theaetetus: Dat moeten we zeker doen.
Vreemdeling: En nu is het onze taak om het dier niet vrij te laten, want we hebben hem in een soort dialectisch net gevangen en er is één ding waaraan hij beslist niet zal ontsnappen.
Theaetetus: Wat is dat?
Vreemdeling: De gevolgtrekking dat hij een jongleur is.
Theaetetus: Precies mijn mening over hem.
Vreemdeling: Het is duidelijk dat we dan zo snel mogelijk de kunst van het maken van beelden moeten verdelen en in het net moeten gaan en, als de sofist niet van ons wegrent, hem volgens bevel moeten grijpen en aan hem overleveren. rede, wie is de heer van de jacht, en verkondig de vangst van hem; en als hij in de schuilhoeken van de imitatiekunst sluipt en zich in een van hen verstopt, om zich weer te splitsen en hem te volgen totdat hij in een onderafdeling van imitatie wordt betrapt. Want onze methode om alles en iedereen aan te pakken is er een waaraan noch hij, noch enig ander schepsel ooit triomfantelijk zal ontsnappen.
Theaetetus: Goed gezegd; en laten we doen wat u voorstelt.
Vreemdeling: Welnu, als ik dezelfde analytische methode volg als voorheen, denk ik dat ik twee afdelingen van de imitatiekunst kan onderscheiden, maar ik ben nog niet in staat om te zien in welke van hen de gewenste vorm te vinden is.
Theaetetus: Kunt u mij eerst vertellen over welke twee divisies u het hebt?
VreemdelingLAAR: De ene is de kunst van het maken van gelijkenissen; over het algemeen wordt een gelijkenis van alles gemaakt door een kopie te maken die is uitgevoerd volgens de verhoudingen van het origineel, vergelijkbaar in lengte en breedte en diepte, waarbij elk ding ook de juiste kleur krijgt.
Theaetetus: Is dit niet altijd het doel van imitatie?
Vreemdeling: Niet altijd; in werken van beeldhouwwerk of schilderkunst, die van enige omvang zijn, is er een zekere mate van bedrog; want als kunstenaars de ware verhoudingen van hun schone werken zouden geven, zou het bovenste deel, dat verder weg is, buiten proportie lijken in vergelijking met het onderste, dat dichterbij is; en dus geven ze de waarheid in hun afbeeldingen op en maken alleen de verhoudingen die mooi lijken, zonder rekening te houden met de echte.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En dat wat anders zijn ook gelijk is, mogen we eigenlijk geen gelijkenis of afbeelding noemen?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En mogen we, zoals ik zojuist deed, dat deel van de imitatiekunst dat zich bezighoudt met het maken van zulke beelden niet de kunst van het maken van gelijkenissen noemen?
Theaetetus: Laat dat de naam zijn.
Vreemdeling: En hoe zullen we die gelijkenissen van schoonheid noemen, die er zo uitzien vanwege de ongunstige positie van de toeschouwer, terwijl als een persoon de macht had om een correct beeld te krijgen van werken van zo’n omvang, ze niet eens zo zouden lijken waarop ze beweren te lijken? Mogen we deze niet ‘verschijningen’ noemen, aangezien ze slechts verschijnen en niet echt lijken?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Er is veel van dit soort dingen in de schilderkunst en in alle imitaties.
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: En mogen we het soort kunst, dat een schijn voortbrengt en geen afbeelding, niet met recht fantastische kunst noemen?
Theaetetus: Heel eerlijk.
Vreemdeling: Dit zijn dan de twee soorten beeldvorming – de kunst van het maken van gelijkenissen, en fantastisch of de kunst van het maken van verschijningen?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Ik twijfelde eerder in welke van hen ik de sofist zou plaatsen, en zelfs nu kan ik het niet duidelijk zien; voorwaar, hij is een wonderbaarlijk en ondoorgrondelijk schepsel. En nu is hij op de slimste manier op een onmogelijke plek beland.
Theaetetus: Ja, dat heeft hij.
Vreemdeling: Spreekt u met raad en daad of laat u zich momenteel meeslepen door de gewoonte om in te stemmen met het geven van een haastig antwoord?
Theaetetus: Mag ik vragen waarnaar u verwijst?
Vreemdeling: Mijn beste vriend, we zijn verwikkeld in een zeer moeilijke speculatie – daar kan geen twijfel over bestaan; want hoe iets kan verschijnen en lijken en niet zijn, of hoe een mens iets kan zeggen dat niet waar is, is altijd een zeer verwarrende vraag geweest en blijft dat nog steeds. Kan iemand zeggen of denken dat onwaarheid werkelijk bestaat, en voorkomen dat hij in een tegenstrijdigheid verstrikt raakt? Inderdaad, Theaetetus, de taak is moeilijk.
Theaetetus: Waarom?
Vreemdeling: Hij die zegt dat onwaarheid bestaat, heeft het lef om het zijn van niet-zijn te beweren; want dit wordt geïmpliceerd in de mogelijkheid van onwaarheid. Maar, mijn jongen, in de dagen dat ik een jongen was, protesteerden de grote Parmenides tegen deze leer, en tot het einde van zijn leven bleef hij dezelfde les inprenten – altijd herhalend zowel in vers als uit vers:
‘Houd je geest af van deze manier van onderzoeken, want nooit zul je laten zien dat niet-zijn is.’
Dat is zijn getuigenis, dat wordt bevestigd door de uitdrukking zelf als hij een beetje wordt gezeefd. Zou je er bezwaar tegen hebben om te beginnen met de overweging van de woorden zelf?
Theaetetus: Maakt niet uit over mij; Ik wil alleen dat u de discussie zo goed mogelijk voortzet en dat u mij meeneemt.
Vreemdeling: Heel goed; en nu zeggen, durven we het verboden woord ‘niet-zijn’ uit te spreken?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Laten we dan serieus zijn en de vraag niet in strijd of spel beschouwen: stel dat een van de toehoorders van Parmenides werd gevraagd: ‘Waarop moet de term “niet-zijn” worden toegepast?’ – weet je wat? soort voorwerp dat hij als antwoord zou uitkiezen, en welk antwoord zou hij aan de vragensteller geven?
Theaetetus: Dat is een moeilijke vraag, en een vraag die helemaal niet beantwoord kan worden door iemand als ik.
Vreemdeling: Het is in ieder geval geen probleem om in te zien dat het predicaat ‘niet-zijn’ op geen enkel wezen van toepassing is.
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: En als het niet om zijn gaat, dan niet om iets.
Theaetetus: Natuurlijk niet.
Vreemdeling: Het is ook duidelijk dat als we over iets spreken, we spreken over zijn, want het is onmogelijk om te spreken over een abstract iets dat naakt en geïsoleerd is van al het zijn.
Theaetetus: Onmogelijk.
Vreemdeling: Je bedoelt met instemmen te impliceren dat hij die iets zegt, iets moet zeggen?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Sommige in het enkelvoud (ti) zou je zeggen is het teken van één, sommige in het dubbele (tine) van twee, sommige in het meervoud (tines) van veel?
Theaetetus: Precies.
Vreemdeling: Dan moet hij die ‘niet iets’ zegt helemaal niets zeggen.
Theaetetus: Zeer zeker.
Vreemdeling: En aangezien we niet kunnen toegeven dat een man spreekt en niets zegt, spreekt hij die ‘niet-zijn’ zegt helemaal niet.
Theaetetus: De moeilijkheid van het argument kan niet verder gaan.
Vreemdeling: Nog niet, mijn vriend, is de tijd voor zo’n woord; want er blijft van alle verbijstering nog de eerste en grootste over, die de grondslag van de zaak raakt.
Theaetetus: Hoe bedoel je? Wees niet bang om te spreken.
Vreemdeling: Aan dat wat is, kan iets anders worden toegeschreven dat is?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Maar kan iets dat is, worden toegeschreven aan dat wat niet is?
Theaetetus: Onmogelijk.
Vreemdeling: En alle getallen moeten worden gerekend tot de dingen die zijn?
Theaetetus: Ja, als er al iets is, heeft het getal zeker een echt bestaan.
Vreemdeling: Moeten we dan niet proberen om aan het niet-zijn getal toe te schrijven, noch in het enkelvoud, noch in het meervoud?
Theaetetus: Het argument impliceert dat we het bij het verkeerde eind zouden hebben.
Vreemdeling: Maar hoe kan een mens in woorden uitdrukken of zelfs in gedachten dingen bedenken die niet zijn of iets dat niet ontelbaar is?
Theaetetus: Hoe eigenlijk?
Vreemdeling: Als we spreken over dingen die niet zijn, schrijven we dan geen pluraliteit toe aan niet-zijn?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Maar aan de andere kant, als we zeggen ‘wat niet is’, schrijven we dan geen eenheid toe?
Theaetetus: Duidelijk.
Vreemdeling: Desalniettemin houden we vol dat u zijn niet mag en niet mag toeschrijven aan niet-zijn?
Theaetetus: Zeer waar.
VreemdelingLAAR: Ziet u dan dat niet-zijn op zich niet gesproken, uitgesproken of gedacht kan worden, maar dat het ondenkbaar, onuitsprekelijk, onuitsprekelijk, onbeschrijflijk is?
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Maar als dat zo is, had ik het mis door u zojuist te vertellen dat de moeilijkheid die zou komen de grootste van allemaal is.
Theaetetus: Wat! zit er een groter nog achter?
Vreemdeling: Nou, het verbaast me, na wat er al is gezegd, dat je niet ziet hoe moeilijk het is voor degene die het idee van niet-zijn wil weerleggen. Want hij is gedwongen zichzelf tegen te spreken zodra hij de poging doet.
Theaetetus: Hoe bedoel je? Spreek duidelijker.
Vreemdeling: Verwacht geen duidelijkheid van mij. Want ik, die volhoud dat het niet-zijn noch in het ene noch in het vele deel uitmaakt, sprak en spreek nog steeds over het niet-zijn als één; want ik zeg ‘niet-zijn’. Begrijp je dat?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En een tijdje geleden zei ik dat niet-zijn onuitsprekelijk, onuitsprekelijk, onbeschrijfelijk is: begrijp je dat?
Theaetetus: In zekere zin wel.
Vreemdeling: Toen ik het woord ‘is’ introduceerde, sprak ik niet tegen wat ik eerder zei?
Theaetetus: Duidelijk.
Vreemdeling: En toen ik het werkwoord in het enkelvoud gebruikte, sprak ik niet over niet-zijn als één?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En toen ik sprak over niet-zijn als onbeschrijflijk en onuitsprekelijk en onuitsprekelijk, toen ik elk van deze woorden in het enkelvoud gebruikte, verwees ik dan niet naar niet-zijn als één?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En toch zeggen we dat, strikt genomen, het niet gedefinieerd moet worden als één of veel, en zelfs niet ‘het’ genoemd mag worden, want het gebruik van het woord ‘het’ zou een vorm van eenheid impliceren.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Hoe kan iemand dan enig vertrouwen in mij stellen? Voor nu, zoals altijd, ben ik niet opgewassen tegen de weerlegging van niet-zijn. En daarom, zoals ik al zei, zoek niet naar mij voor de juiste manier om over niet-zijn te spreken; maar kom, laten we het experiment met je proberen.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Doe een nobele poging, zoals het de jeugd betaamt, en probeer uit alle macht om op de juiste manier over niet-zijn te spreken, zonder er bestaan, eenheid of veelheid in te brengen.
Theaetetus: Het zou een Vreemdeling vrijmoedigheid in mij zijn die de taak zou proberen als ik je zo van streek zie.
Vreemdeling: Zeg niets meer van onszelf; maar totdat we iemand vinden die kan spreken van niet-zijn zonder tal, moeten we erkennen dat de sofist een slimme schurk is die niet uit zijn hol zal komen.
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: En als we tegen hem zeggen dat hij een kunst van het maken van optredens beoefent, zal hij met ons worstelen en ons argument op onszelf terugslaan; en als we hem een beeldmaker noemen, zal hij zeggen: ‘Wat bedoel je überhaupt met een beeld?’ – en ik zou graag willen weten, Theaetetus, hoe we de vraag van de jongere kunnen beantwoorden?
Theaetetus: We zullen hem ongetwijfeld vertellen over de beelden die worden weerspiegeld in water of in spiegels; ook van sculpturen, foto’s en andere duplicaten.
Vreemdeling: Ik zie, Theaetetus, dat je nooit kennis hebt gemaakt met de sofist.
Theaetetus: Waarom denk je dat?
Vreemdeling: Hij zal doen alsof hij zijn ogen dicht heeft, of niet.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Als je hem vertelt over iets dat bestaat in een spiegel of in een sculptuur, en hem aanspreekt alsof hij ogen heeft, zal hij je minachtend uitlachen en doen alsof hij niets weet van spiegels en stromen, of helemaal niets van zien. ; hij zal zeggen dat hij naar een idee vraagt.
Theaetetus: Wat kan hij bedoelen?
Vreemdeling: Het gemeenschappelijke idee dat al deze objecten doordringt, waarvan je spreekt over evenveel, en toch de enkele naam van beeld noemt, alsof het de eenheid is waaronder ze allemaal zijn opgenomen. Hoe zult u standhouden tegen hem?
Theaetetus: Hoe, Vreemdeling, kan ik een afbeelding anders beschrijven dan als iets dat is gevormd naar de gelijkenis van de ware?
Vreemdeling: En bedoel je dat dit iets anders waar is, of wat bedoel je?
Theaetetus: Zeker niet weer iets waars, maar alleen een gelijkenis.
Vreemdeling: En met waar bedoel je dat wat werkelijk is?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En wat niet waar is, is dat wat het tegenovergestelde is van waar?
Theaetetus: Precies.
Vreemdeling: Een gelijkenis is dus niet echt, als, zoals u zegt, niet waar is?
Theaetetus: Nee, maar in zekere zin wel.
Vreemdeling: Je bedoelt te zeggen, niet in de ware zin van het woord?
Theaetetus: Ja; het is in werkelijkheid slechts een afbeelding.
Vreemdeling: Dan is wat wij een afbeelding noemen in werkelijkheid echt onwerkelijk.
Theaetetus: In wat een Vreemdeling complicatie van zijn en niet-zijn zijn we verwikkeld!
Vreemdeling: Vreemd! Ik denk het. Kijk eens hoe de veelkoppige sofist ons door zijn wisselwerking van tegenstellingen tegen onze wil heeft gedwongen het bestaan van het niet-zijn toe te geven.
Theaetetus: Ja, inderdaad, ik zie het.
Vreemdeling: De moeilijkheid is om zijn kunst te definiëren zonder in tegenspraak te vervallen.
Theaetetus: Hoe bedoel je? En waar schuilt het gevaar?
Vreemdeling: Als we zeggen dat hij ons bedriegt met een illusie en dat zijn kunst een illusie is, bedoelen we dan dat onze ziel door zijn kunst wordt geleid om onjuist te denken, of wat bedoelen we?
Theaetetus: Er valt niets anders te zeggen.
Vreemdeling: Nogmaals, valse mening is die vorm van mening die het tegenovergestelde van de waarheid denkt: – Zou je het ermee eens zijn?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Bedoel je dat een valse mening denkt wat niet is?
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: Denkt een valse mening dat dingen die niet zijn, niet zijn, of dat ze in zekere zin wel zijn?
Theaetetus: Dingen die niet zijn, moeten in zekere zin bestaan, willen we enige mate van onwaarheid mogelijk maken.
Vreemdeling: En denkt een valse mening ook niet dat dingen die zeer zeker bestaan helemaal niet bestaan?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En hier is weer onwaarheid?
Theaetetus: Onwaarheid – ja.
Vreemdeling: En op dezelfde manier zal een valse stelling worden beschouwd als een stelling die het niet-bestaan beweert van dingen die zijn, en het bestaan van dingen die niet zijn.
Theaetetus: Er is geen andere manier waarop een onjuist voorstel kan ontstaan.
Vreemdeling: Die is er niet; maar de Sofist zal deze verklaringen ontkennen. En inderdaad, hoe kan een rationeel mens ermee instemmen, terwijl de uitdrukkingen die we zojuist hebben gebruikt eerder door ons erkend waren als onuitsprekelijk, onuitsprekelijk, onbeschrijfelijk, ondenkbaar? Begrijp je zijn punt, Theaetetus?
Theaetetus: Natuurlijk zal hij zeggen dat we onszelf tegenspreken als we de bewering wagen, dat onwaarheid bestaat in mening en in woorden; want om dit vol te houden, zijn we gedwongen steeds weer te beweren dat het niet-zijn is, waarvan we zojuist hebben toegegeven dat het een volslagen onmogelijkheid is.
Vreemdeling: Wat herinner je je dat nog goed! En nu is het de hoogste tijd om eens te overleggen wat we met de Sofist moeten doen; want als we volharden in het zoeken naar hem in de klasse van valse werkers en magiërs, zie je dat de handvatten voor bezwaar en de moeilijkheden die zich zullen voordoen zeer talrijk en voor de hand liggend zijn.
Theaetetus: Dat zijn ze inderdaad.
Vreemdeling: We hebben er maar een heel klein deel van doorgenomen en ze zijn echt oneindig.
Theaetetus: Als dat het geval is, kunnen we de sofist onmogelijk pakken.
Vreemdeling: Zullen we dan zo bang zijn om hem op te geven?
Theaetetus: Zeker niet, zou ik zeggen, als we maar de minste greep op hem kunnen krijgen.
Vreemdeling: Wilt u mij dan vergeven en, zoals uw woorden aangeven, niet helemaal ontevreden zijn als ik een beetje terugdeinzen voor zo’n stevig argument?
Theaetetus: Voor de zekerheid zal ik dat doen.
Vreemdeling: Ik heb een nog dringender verzoek te doen.
Theaetetus: Wat is…?
Vreemdeling: Dat je belooft me niet als vadermoordenaar te beschouwen.
Theaetetus: En waarom?
Vreemdeling: Omdat ik, uit zelfverdediging, de filosofie van mijn vader Parmenides moet testen en met kracht moet proberen te bewijzen dat in zekere zin niet-zijn is, en dat zijn daarentegen niet is.
Theaetetus: Een dergelijke poging is duidelijk nodig.
Vreemdeling: Ja, een blinde man, zoals ze zeggen, zou dat kunnen zien, en tenzij deze vragen op de een of andere manier worden opgelost, niemand als hij spreekt over valse woorden, of valse mening, of idolen, of afbeeldingen, of imitaties , of optredens, of over de kunsten die ermee te maken hebben; kan vermijden in belachelijke tegenstrijdigheden te vervallen.
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: En daarom moet ik het wagen mijn vaders argument in handen te krijgen; want als ik al te scrupuleus wil zijn, zal ik de zaak moeten opgeven.
Theaetetus: Niets ter wereld zou ons ooit daartoe kunnen aanzetten.
Vreemdeling: Ik heb een derde klein verzoek dat ik wil doen.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: Je hoorde me zeggen wat ik altijd heb gevoeld en nog steeds voel – dat ik geen hart heb voor dit argument?
Theaetetus: Dat deed ik.
Vreemdeling: Ik beef bij de gedachte aan wat ik heb gezegd, en verwacht dat je me gek zult vinden als je hoort van mijn plotselinge veranderingen en verschuivingen; laat me daarom opmerken dat ik de vraag volledig uit respect voor u onderzoek.
Theaetetus: Er is geen reden voor u om te vrezen dat ik u enige ongepastheid zal toeschrijven, als u deze weerlegging en dit bewijs probeert; houd daarom moed en ga verder.
Vreemdeling: En waar zal ik de gevaarlijke onderneming beginnen? Ik denk dat de weg die ik moet nemen is…
Theaetetus: Welke? — Laat me horen.
Vreemdeling: Ik denk dat we er beter aan doen om allereerst de punten te overwegen die op dit moment als vanzelfsprekend worden beschouwd, anders zouden we misschien in verwarring zijn geraakt en te bereid zijn om het met elkaar eens te zijn, in de veronderstelling dat we nogal duidelijk over hen.
Theaetetus: Zeg duidelijker wat je bedoelt.
Vreemdeling: Ik denk dat Parmenides, en iedereen die ooit heeft geprobeerd om het aantal en de aard van het bestaan vast te stellen, met ons praatte op een nogal luchtige en gemakkelijke manier.
Theaetetus: Hoe?
Vreemdeling: Alsof we kinderen waren, aan wie ze elk hun eigen mythus of verhaal vertelden; de een zei dat er drie principes waren, en dat er ooit oorlog was tussen sommigen van hen; en toen was er weer vrede, en ze trouwden en verwekten kinderen, en voedden ze op; en een ander sprak over twee principes, een vochtig en een droog, of een heet en een koud, en liet ze trouwen en samenwonen. De Eleatics zeggen echter in ons deel van de wereld dat alle dingen veel zijn in naam, maar in de natuur één; dit is hun mythus, die teruggaat tot Xenophanes, en zelfs ouder is. Dan zijn er Ionische, en in recentere tijden Siciliaanse muzen, die tot de conclusie zijn gekomen dat het veiliger is om de twee principes te verenigen, en om te zeggen dat zijn één en veel is, en dat deze bij elkaar worden gehouden door vijandschap en vriendschap, altijd uit elkaar gaan, elkaar altijd ontmoeten, zoals de strengere Muzen beweren, terwijl de zachtaardigere niet aandringen op de eeuwige strijd en vrede, maar een ontspanning en afwisseling van hen toelaten; vrede en eenheid heersen soms onder de heerschappij van Aphrodite, en dan weer pluraliteit en oorlog, vanwege een beginsel van strijd. Of een van hen in dit alles de waarheid sprak, is moeilijk vast te stellen; bovendien zouden oudheid en beroemde mannen eerbied moeten hebben en niet onderhevig zijn aan zulke ernstige beschuldigingen. Toch kan één ding zonder aanstoot over hen worden gezegd: maar laat een ontspanning en afwisseling ervan toe; vrede en eenheid heersen soms onder de heerschappij van Aphrodite, en dan weer pluraliteit en oorlog, vanwege een beginsel van strijd. Of een van hen in dit alles de waarheid sprak, is moeilijk vast te stellen; bovendien zouden oudheid en beroemde mannen eerbied moeten hebben en niet onderhevig zijn aan zulke ernstige beschuldigingen. Toch kan één ding zonder aanstoot over hen worden gezegd: maar laat een ontspanning en afwisseling ervan toe; vrede en eenheid heersen soms onder de heerschappij van Aphrodite, en dan weer pluraliteit en oorlog, vanwege een beginsel van strijd. Of een van hen in dit alles de waarheid sprak, is moeilijk vast te stellen; bovendien zouden oudheid en beroemde mannen eerbied moeten hebben en niet onderhevig zijn aan zulke ernstige beschuldigingen. Toch kan één ding zonder aanstoot over hen worden gezegd:
Theaetetus: Wat voor ding?
Vreemdeling: Dat ze op hun eigen manier doorgingen, minachtend om mensen zoals wij op te merken; het kon ze niet schelen of ze ons meenamen of achterlieten.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Ik bedoel te zeggen dat wanneer ze spreken over een, twee of meer elementen die zijn of zijn geworden of worden, of opnieuw over warmte vermengd met koude, terwijl ze in een ander deel van hun werken scheidingen en vermengingen aannemen,— vertel me, Theaetetus, begrijp je wat ze bedoelen met deze uitdrukkingen? Toen ik een jongere man was, verbeeldde ik me dat ik heel goed begreep wat er bedoeld werd met de term ‘niet-zijn’, wat ons huidige onderwerp van discussie is; en nu zie je in wat een oplossing we ervoor zijn.
Theaetetus: Ik begrijp het.
Vreemdeling: En zeer waarschijnlijk zijn we in dezelfde verbijstering geraakt over ‘zijn’, en toch kunnen we ons voorstellen dat wanneer iemand het woord uitspreekt, we hem vrij gemakkelijk begrijpen, hoewel we niets weten over niet-zijn. Maar we mogen zijn; even onwetend van beide.
Theaetetus: Ik durf te zeggen.
Vreemdeling: En hetzelfde kan gezegd worden van alle zojuist genoemde termen.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: De overweging van de meesten van hen kan worden uitgesteld; maar we kunnen nu beter de hoofdkapitein en hun leider bespreken.
Theaetetus: Waar heb je het over? Je denkt duidelijk dat we eerst moeten onderzoeken wat mensen bedoelen met het woord ‘zijn’.
Vreemdeling: Je volgt me op de hielen, Theaetetus. Want de juiste methode, denk ik, zal zijn om de dualistische filosofen bij ons te roepen en hen te ondervragen. ‘Kom’, zullen we zeggen, ‘Gij, die bevestigt dat warm en koud of welke andere twee principes dan ook het universum zijn, wat is deze term die u op beide toepast, en wat bedoelt u als u zegt dat beide en elk van hen “zijn”? Hoe moeten we het woord “zijn” begrijpen? Moeten we volgens u veronderstellen dat er een derde beginsel is boven de andere twee, drie in totaal, en niet twee? Want het is duidelijk dat je niet kunt zeggen dat een van de twee principes het zijn is, en toch het zijn in gelijke mate aan beide toeschrijft; want als je dat deed, welke van de twee dan ook wordt geïdentificeerd met zijn, zal de ander begrijpen; en dus zullen ze één zijn en niet twee.’
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Maar misschien bedoel je de naam ‘zijn’ aan beiden samen te geven?
Theaetetus: Zeer waarschijnlijk.
Vreemdeling: ‘Dan, vrienden’, zullen we hen antwoorden, ‘is het antwoord duidelijk dat de twee nog steeds tot één zullen worden opgelost.’
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: ‘Aangezien we dus in moeilijkheden verkeren, kunt u ons alstublieft vertellen wat u bedoelt als u spreekt over zijn; want er kan geen twijfel over bestaan dat u vanaf het begin altijd uw eigen bedoeling begreep, terwijl wij eens dachten dat we u begrepen, maar nu zitten we in het nauw. Alsjeblieft om te beginnen met ons deze zaak uit te leggen, en laten we niet langer denken dat we je begrijpen, als we je totaal verkeerd begrijpen.’ Het zal niet ongepast zijn om een antwoord op deze vraag te eisen, noch van de dualisten, noch van de pluralisten?
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: En hoe zit het met de voorstanders van de eenheid van het al – moeten we niet proberen uit hen te achterhalen wat ze bedoelen met ‘zijn’?
Theaetetus: In elk geval.
Vreemdeling: Laat ze dan deze vraag beantwoorden: One, zegt u, alleen is? ‘Ja’, zullen ze antwoorden.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En er is iets dat je ‘zijn’ noemt?
Theaetetus: ‘Ja.’
Vreemdeling: En is hetzelfde zijn als één, en pas je twee namen toe op hetzelfde?
Theaetetus: Wat zal hun antwoord zijn, Vreemdeling?
Vreemdeling: Het is duidelijk, Theaetetus, dat hij die de eenheid van het zijn beweert, moeite zal hebben om deze of elke andere vraag te beantwoorden.
Theaetetus: Waarom zo?
Vreemdeling: Twee namen toegeven en bevestigen dat er niets anders is dan eenheid, is toch belachelijk?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En even irrationeel om toe te geven dat een naam iets is?
Theaetetus: Hoezo?
Vreemdeling: Om de naam van het ding te onderscheiden, impliceert dualiteit.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En toch zal hij die de naam met het ding identificeert, gedwongen worden te zeggen dat het de naam van niets is, of als hij zegt dat het de naam van iets is, zelfs dan zal de naam alleen de naam van een naam zijn, en van niets anders.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En die ene zal slechts één van de ene blijken te zijn, en aangezien het een absolute eenheid is, zal het slechts een naam vertegenwoordigen.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En zouden ze zeggen dat het geheel anders is dan het ene dat is, of hetzelfde daarmee?
Theaetetus: Om zeker te zijn dat ze dat zouden doen, en dat zeggen ze ook echt.
Vreemdeling: Als het zijn een geheel is, zoals Parmenides zingt,—
‘Elke weg gelijk aan de volheid van een goed afgeronde bol, gelijkmatig gebalanceerd vanuit het midden aan elke kant, en hoeft op geen enkele manier groter of kleiner te zijn, noch aan deze kant noch aan die…’
dan heeft het zijn een centrum en uitersten, en als hij deze heeft, moet hij ook delen hebben.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Maar dat wat delen heeft, kan het attribuut van eenheid in alle delen hebben, en op deze manier alles en een geheel zijn, kan het één zijn?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Maar datgene waarvan dit de voorwaarde is, kan geen absolute eenheid zijn?
Theaetetus: Waarom niet?
Vreemdeling: Omdat, volgens de juiste reden, moet worden bevestigd dat wat werkelijk één is, absoluut ondeelbaar is.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Maar dit ondeelbare, als het uit vele delen bestaat, zal de rede tegenspreken.
Theaetetus: Ik begrijp het.
Vreemdeling: Zullen we zeggen dat het zijn één geheel is, omdat het de eigenschap van eenheid heeft? Of zullen we zeggen dat het zijn helemaal geen geheel is?
Theaetetus: Dat is een moeilijk alternatief om aan te bieden.
Vreemdeling: Meest waar; want zijn, in zekere zin het attribuut van één hebbend, blijkt toch niet hetzelfde te zijn als één, en het al is daarom meer dan één.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En toch, als het zijn geen geheel is, doordat het de eigenschap van eenheid heeft, en er zoiets bestaat als een absoluut geheel, mist het zijn dan iets van zijn eigen aard?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Volgens deze visie zal zijn, een gebrek aan zijn hebbend, niet-zijn worden?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En nogmaals, het geheel wordt meer dan één, want het zijn en het geheel zullen elk hun eigen aard hebben.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Maar als het geheel helemaal niet bestaat, blijven alle voorgaande moeilijkheden hetzelfde, en dan zal er nog een moeilijkheid zijn, dat behalve dat het geen zijn heeft, het zijn nooit kan zijn ontstaan.
Theaetetus: Waarom zo?
Vreemdeling: Omdat dat wat tot stand komt altijd als een geheel tot stand komt, zodat hij die het geheel geen plaats tussen de wezens geeft, niet kan spreken over essentie of generatie als bestaand.
Theaetetus: Ja, dat lijkt zeker waar te zijn.
Vreemdeling: Nogmaals; hoe kan dat wat geen geheel is enige hoeveelheid hebben? Want dat wat van een bepaalde hoeveelheid is, moet noodzakelijkerwijs het geheel van die hoeveelheid zijn.
Theaetetus: Precies.
Vreemdeling: En er zullen ontelbare andere punten zijn, die stuk voor stuk oneindige problemen veroorzaken voor degene die zegt dat zijn één of twee is.
Theaetetus: De moeilijkheden die ons beginnen te dagen bewijzen dit; want het ene bezwaar houdt verband met het andere, en ze betrekken altijd wat voorafging in een grotere en ergere verbijstering.
Vreemdeling: We zijn nog lang niet uitgeput van de preciezere denkers die het hebben over zijn en niet-zijn. Maar laten we er tevreden mee zijn ze te laten en verder te gaan met het bekijken van degenen die minder precies spreken; en als resultaat van dit alles zullen we ontdekken dat de aard van het zijn net zo moeilijk te begrijpen is als die van het niet-zijn.
Theaetetus: Dan gaan we nu naar de anderen.
Vreemdeling: Er lijkt een soort oorlog tussen reuzen en goden gaande te zijn; ze vechten met elkaar over de aard van essentie.
Theaetetus: Hoe komt dat?
Vreemdeling: Sommigen van hen slepen alle dingen uit de hemel en uit het onzichtbare naar de aarde, en ze grijpen letterlijk rotsen en eiken in hun handen; hiervan houden ze vast en houden ze koppig vol dat alleen de dingen die kunnen worden aangeraakt of gehanteerd een wezen of essentie hebben, omdat ze wezen en lichaam als één definiëren, en als iemand anders zegt dat wat geen lichaam is, ze totaal verachten hem, en zal niets anders horen dan het lichaam.
Theaetetus: Ik heb vaak zulke mannen ontmoet, en het zijn vreselijke kerels.
Vreemdeling: En dat is de reden waarom hun tegenstanders zich behoedzaam verdedigen van bovenaf, vanuit een onzichtbare wereld, machtig bewerend dat de ware essentie bestaat uit bepaalde begrijpelijke en onstoffelijke ideeën; de lichamen van de materialisten, die volgens hen de ware waarheid zijn, breken ze in kleine stukjes door hun argumenten en bevestigen dat ze geen essentie zijn, maar voortbrenging en beweging. Tussen de twee legers, Theaetetus, woedt er altijd een eindeloos conflict over deze zaken.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Laten we elke partij om de beurt vragen om verslag uit te brengen van wat zij essentie noemen.
Theaetetus: Hoe zullen we het uit hen krijgen?
Vreemdeling: Met degenen die het bestaan laten bestaan uit ideeën, zullen er minder moeilijkheden zijn, want dat zijn burgermensen genoeg; maar het zal heel moeilijk zijn, of beter gezegd een absolute onmogelijkheid, om een mening te krijgen van degenen die alles tot de materie slepen. Zal ik je vertellen wat we moeten doen?
Theaetetus: Wat?
Vreemdeling: Laten we, als we kunnen, ze echt verbeteren; maar als dit niet mogelijk is, laten we ons dan voorstellen dat ze beter zijn dan ze zijn, en meer bereid om te antwoorden in overeenstemming met de regels van argumentatie, en dan zal hun mening meer de moeite waard zijn; want datgene wat betere mensen erkennen, weegt zwaarder dan dat wat door inferieure mensen wordt erkend. Bovendien zijn wij geen aanzien des persoons, maar zoekers naar waarheid.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Dan nu, in de veronderstelling dat ze verbeterd zijn, laten we ze dan vragen om hun mening te geven en interpreteer je ze.
Theaetetus: Akkoord.
Vreemdeling: Laat ze maar zeggen of ze zouden toegeven dat er zoiets bestaat als een sterfelijk dier.
Theaetetus: Natuurlijk zouden ze dat doen.
Vreemdeling: En erkennen ze niet dat dit een lichaam is met een ziel?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Wil je zeggen dat de ziel iets is dat bestaat?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En zeggen ze niet dat de ene ziel rechtvaardig is en de andere onrechtvaardig, en dat de ene ziel wijs is en de andere dwaas?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En dat de rechtvaardige en wijze ziel rechtvaardig en wijs wordt door het bezit van rechtvaardigheid en wijsheid, en het tegenovergestelde onder tegengestelde omstandigheden?
Theaetetus: Ja, dat doen ze.
Vreemdeling: Maar dat wat aanwezig of afwezig kan zijn, zal toch door hen worden erkend als bestaand?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En als ze toestaan dat rechtvaardigheid, wijsheid, de andere deugden en hun tegenstellingen bestaan, evenals een ziel waarin ze deel uitmaken, bevestigen ze dan dat een van hen zichtbaar en tastbaar is, of zijn ze allemaal onzichtbaar?
Theaetetus: Ze zouden zeggen dat er nauwelijks een zichtbaar is.
Vreemdeling: En zouden ze zeggen dat ze lichamelijk zijn?
Theaetetus: Ze zouden onderscheiden: de ziel zou volgens hen een lichaam hebben; maar wat betreft de andere hoedanigheden van rechtvaardigheid, wijsheid en dergelijke waarover u vroeg, zij zouden het niet wagen hun bestaan te ontkennen of te beweren dat ze alle stoffelijk waren.
Vreemdeling: Voorwaar, Theaetetus, ik zie een grote verbetering in hen; de echte inboorlingen, kinderen van de drakentanden, zouden door geen enkele schaamte zijn afgeschrikt, maar koppig hebben beweerd dat niets is wat ze niet in hun handen kunnen persen.
Theaetetus: Dat is ongeveer hun idee.
Vreemdeling: Laten we de vraag stellen; want als ze willen toegeven dat iets, zelfs het kleinste deeltje van het bestaan, onstoffelijk is, is dat genoeg; ze moeten dan zeggen wat die natuur is die zowel het stoffelijke als het onlichamelijke gemeen heeft, en die ze voor ogen hebben als ze van hen beiden zeggen dat ze ‘zijn’. Misschien zitten ze in een moeilijkheid; en als dit het geval is, is er een mogelijkheid dat ze een idee van ons accepteren dat de aard van het zijn respecteert, omdat ze niets van zichzelf te bieden hebben.
Theaetetus: Wat is het idee? Vertel het me, en we zullen het snel zien.
Vreemdeling: Mijn idee zou zijn dat alles wat enige vorm van macht bezit om een ander te beïnvloeden, of door een ander te worden beïnvloed, al is het maar voor een enkel moment, hoe onbeduidend de oorzaak en hoe gering het gevolg ook is, echt bestaat; en ik ben van mening dat de definitie van zijn gewoon macht is.
Theaetetus: Ze accepteren je suggestie, omdat ze zelf niets beters te bieden hebben.
Vreemdeling: Heel goed; misschien veranderen wij, net als zij, op een dag van gedachten; maar voorlopig kan dit worden beschouwd als het begrip dat bij hen tot stand is gekomen.
Theaetetus: Akkoord.
Vreemdeling: Laten we nu naar de ideeënvrienden gaan; ook van hun mening zult u de tolk zijn.
Theaetetus: Dat zal ik doen.
Vreemdeling: Tegen hen zeggen we: zou je essentie van generatie kunnen onderscheiden?
Theaetetus: ‘Ja’, antwoorden ze.
Vreemdeling: En je zou toestaan dat we deelnemen aan de generatie met het lichaam en door waarneming, maar we doen mee met de ziel door het denken in ware essentie; en essentie zou je altijd hetzelfde en onveranderlijk willen zijn, terwijl generatie of wording varieert?
Theaetetus: Ja; dat is wat we moeten bevestigen.
Vreemdeling: Nou, beste heren, we zeggen tegen hen, wat is deze deelname, die u beweert van beiden? Ben je het eens met onze recente definitie?
Theaetetus: Welke definitie?
Vreemdeling: We zeiden dat zijn een actieve of passieve energie is, voortkomend uit een bepaalde kracht die voortkomt uit elementen die elkaar ontmoeten. Misschien kunnen je oren, Theaetetus, hun antwoord niet opvangen, wat ik herken omdat ik gewend ben het te horen.
Theaetetus: En wat is hun antwoord?
Vreemdeling: Ze ontkennen de waarheid van wat we zojuist tegen de aboriginals zeiden over het bestaan.
Theaetetus: Wat was dat?
Vreemdeling: Elke macht om te doen of te lijden, hoe gering ook, werd door ons beschouwd als een voldoende definitie van zijn?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Ze ontkennen dit en zeggen dat de macht van doen of lijden beperkt is tot worden, en dat geen van beide machten van toepassing is op zijn.
Theaetetus: En is er niet enige waarheid in wat ze zeggen?
Vreemdeling: Ja; maar ons antwoord zal zijn dat we van hen duidelijker willen weten of ze verder toegeven dat de ziel weet, en dat wezen of wezen bekend is.
Theaetetus: Er kan geen twijfel over bestaan dat ze dat zeggen.
Vreemdeling: En is kennen en gekend worden doen of lijden, of beide, of doet de een en lijdt de ander, of heeft geen van beiden enig aandeel in een van beide?
Theaetetus: Het is duidelijk dat geen van beiden enig aandeel heeft in een van beide; want als ze iets anders zeggen, zullen ze zichzelf tegenspreken.
Vreemdeling: Ik begrijp het; maar ze zullen toestaan dat als weten actief is, gekend worden natuurlijk passief is. En volgens deze visie wordt het zijn, voor zover het bekend is, beïnvloed door kennis en is het daarom in beweging; want dat wat in een staat van rust is, kan niet worden gehandeld, zoals we bevestigen.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En, o hemelen, kunnen we ooit doen geloven dat beweging en leven en ziel en geest niet aanwezig zijn met volmaakt zijn? Kunnen we ons voorstellen dat het zijn verstoken is van leven en geest, en in vreselijke zinloosheid een eeuwige vaste waarde is?
Theaetetus: Dat zou vreselijk zijn om toe te geven, Vreemdeling.
Vreemdeling: Maar zullen we zeggen dat het een geest heeft en geen leven?
Theaetetus: Hoe is dat mogelijk?
Vreemdeling: Of zullen we zeggen dat beide inherent zijn aan het volmaakte zijn, maar dat het geen ziel heeft die hen bevat?
Theaetetus: En op welke andere manier kan het ze bevatten?
Vreemdeling: Of dat wezen heeft geest en leven en ziel, maar hoewel begiftigd met een ziel absoluut onbewogen blijft?
Theaetetus: Alle drie de veronderstellingen lijken mij irrationeel.
VreemdelingLAAR: Onder zijn moeten we dus ook beweging en dat wat bewogen wordt omvatten.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Dan, Theaetetus, is onze gevolgtrekking dat als er geen beweging is, er ook geen geest is, waar dan ook, of over iets of die aan iemand toebehoort.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En toch volgt dit ook, als we aannemen dat alle dingen in beweging zijn – ook vanuit deze visie bestaat de geest niet.
Theaetetus: Hoezo?
Vreemdeling: Denk je dat gelijkheid van toestand en modus en onderwerp ooit zou kunnen bestaan zonder een principe van rust?
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: Zie je hoe zonder hen de geest zou kunnen bestaan, of waar dan ook zou kunnen ontstaan?
Theaetetus: Nee.
Vreemdeling: En we moeten zeker op alle mogelijke manieren strijden tegen hem die kennis, rede en geest wil vernietigen, en toch het waagt om overal met vertrouwen over te spreken.
Theaetetus: Ja, met al onze macht.
Vreemdeling: Dan kan de filosoof, die de oprechtste eerbied heeft voor deze eigenschappen, onmogelijk het idee accepteren van degenen die zeggen dat het geheel in rust is, hetzij als eenheid, hetzij in vele vormen: en hij zal volkomen doof zijn voor degenen die beweren dat universele beweging. Zoals kinderen smekend zeggen: ‘Geef ons allebei’, zo zal hij zowel het verplaatsbare als het onbeweeglijke opnemen in zijn definitie van zijn en al.
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: En nu, lijken we een redelijk idee van zijn te hebben gekregen?
Theaetetus: Ja echt.
Vreemdeling: Helaas, Theaetetus, ik denk dat we nu pas de echte moeilijkheid beginnen in te zien van het onderzoek naar de aard ervan.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: O mijn vriend, zie je niet dat niets onze onwetendheid kan overtreffen en toch denken we dat we iets goeds zeggen?
Theaetetus: Ik dacht zeker dat we dat waren; en ik begrijp helemaal niet hoe we onze wanhopige zaak nooit hebben ontdekt.
VreemdelingLAAR: Denk na: mogen we, na deze bekentenissen te hebben gedaan, niet met recht dezelfde vragen gesteld worden die we zelf stelden aan degenen die zeiden dat alles warm en koud was?
Theaetetus: Wat waren dat? Wil je ze in mijn gedachten terugroepen?
Vreemdeling: Voor de zekerheid zal ik dat doen, en ik zal u eraan herinneren, door u dezelfde vragen te stellen die ik hen heb gesteld, en dan gaan we verder.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Zou u niet zeggen dat rust en beweging in de meest volledige tegenstelling tot elkaar staan?
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: En toch zou je zeggen dat beide en een van beiden gelijk zijn?
Theaetetus: Dat zou ik moeten doen.
Vreemdeling: En wanneer u toegeeft dat beide of een van beide in beweging zijn, bedoelt u dan dat beide of een van beide in beweging is?
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: Of wilt u suggereren dat ze allebei in rust zijn, als u zegt dat ze dat zijn?
Theaetetus: Natuurlijk niet.
Vreemdeling: Dan stelt u zich het zijn voor als een derde en aparte natuur, waaronder rust en beweging gelijkelijk vallen; en terwijl je merkt dat ze allebei deelnemen aan het zijn, verklaar je dat ze zijn.
Theaetetus: We lijken echt een aanwijzing te hebben dat zijn een derde ding is, als we zeggen dat rust en beweging dat zijn.
Vreemdeling: Dan is zijn niet de combinatie van rust en beweging, maar iets anders.
Theaetetus: Zo lijkt het.
Vreemdeling: Het zijn is dus, volgens zijn eigen aard, noch in beweging noch in rust.
Theaetetus: Dat is heel erg de waarheid.
Vreemdeling: Waar moet een man dan hulp zoeken die een duidelijk of vaststaand idee heeft dat hij in zijn hoofd is?
Theaetetus: Waar eigenlijk?
Vreemdeling: Ik denk nauwelijks dat hij ergens kan kijken; want dat wat niet in beweging is, moet in rust zijn, en nogmaals, dat wat niet in beweging is, moet in beweging zijn; maar het zijn wordt buiten deze beide klassen geplaatst. Is dit mogelijk?
Theaetetus: Volstrekt onmogelijk.
Vreemdeling: Hier is dan nog iets dat we in gedachten moeten houden.
Theaetetus: Wat?
Vreemdeling: Toen ons werd gevraagd waaraan we de benaming van niet-zijn moesten toekennen, hadden we de grootste moeite: – weet je nog?
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: En hebben we nu niet net zo’n grote moeite om te zijn?
Theaetetus: Ik zou zeggen, Vreemdeling, dat we ons in een situatie bevinden die, indien mogelijk, nog groter is.
Vreemdeling: Laten we dan de moeilijkheid erkennen; en aangezien zijn en niet-zijn betrokken zijn bij dezelfde verbijstering, is er hoop dat wanneer het ene min of meer duidelijk verschijnt, het andere ook zal verschijnen; en als we geen van beide kunnen zien, is er misschien nog steeds een kans om ons een weg tussen hen in te banen, zonder enige grote diskrediet.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Laten we dan eens onderzoeken hoe we ertoe komen om veel namen van hetzelfde te prediceren.
Theaetetus: Geef een voorbeeld.
Vreemdeling: Ik bedoel dat we bijvoorbeeld over de mens spreken onder vele namen – dat we hem kleuren en vormen en grootheden en deugden en ondeugden toeschrijven, in welke gevallen en in tienduizend andere we niet alleen over hem spreken als een mens, maar ook als goed, en met talloze andere eigenschappen, en op dezelfde manier wordt al het andere waarvan we oorspronkelijk dachten dat het één was, door ons beschreven als veel en onder vele namen.
Theaetetus: Dat is waar.
Vreemdeling: En zo zorgen we voor een rijk feestmaal voor tyro’s, jong of oud; want er is niets gemakkelijker dan te betogen dat de ene niet veel kan zijn, of de vele een; en groot is hun plezier in het ontkennen dat een mens goed is; want de mens, zo benadrukken ze, is mens en goed is goed. Ik durf te zeggen dat u personen hebt ontmoet die belangstelling hebben voor dergelijke zaken – het zijn vaak oudere mannen, wier magere verstand tot verbazing wordt geworpen door hun ontdekkingen, die volgens hen het toppunt van wijsheid zijn.
Theaetetus: Zeker, dat heb ik.
Vreemdeling: Laten we dan, om niemand uit te sluiten die ooit heeft gespeculeerd over de aard van het bestaan, onze vragen zowel aan hen als aan onze vroegere vrienden stellen.
Theaetetus: Welke vragen?
Vreemdeling: Zullen we weigeren zijn toe te schrijven aan beweging en rust, of wat dan ook aan wat dan ook, en aannemen dat ze niet vermengen en niet in staat zijn aan elkaar deel te nemen? Of zullen we alles verzamelen in één klasse van dingen die met elkaar kunnen communiceren? Of zijn sommige dingen overdraagbaar en andere niet? — Welke van deze alternatieven, Theaetetus, zullen ze verkiezen?
Theaetetus: Ik heb niets te antwoorden namens hen. Stel dat u al deze hypothesen achtereenvolgens neemt en kijkt wat de consequenties zijn die uit elk van hen volgen.
Vreemdeling: Heel goed, en laten we eerst aannemen dat ze zeggen dat niets in enig opzicht aan iets anders kan deelnemen; dan kunnen rust en beweging helemaal niet aan het zijn deelnemen.
Theaetetus: Dat kunnen ze niet.
Vreemdeling: Maar zou een van hen dat zijn als ze niet deelnemen aan het bestaan?
Theaetetus: Nee.
Vreemdeling: Dan wordt door deze bekentenis alles ogenblikkelijk omvergeworpen, zowel de leer van universele beweging als van universele rust, en ook de leer van hen die het zijn verdelen in onveranderlijke en eeuwige soorten; want al deze voegen een notie van zijn toe, sommigen bevestigen dat dingen werkelijk in beweging ‘zijn’, en anderen dat ze werkelijk in rust ‘zijn’.
Theaetetus: Precies zo.
Vreemdeling: Nogmaals, degenen die de ene keer alle dingen zouden samenvoegen en de andere keer oplossen, of ze nu tot één maken en uit één oneindigheid creëren, of ze verdelen in eindige elementen en daaruit verbindingen vormen; of ze nu veronderstellen dat de scheppingsprocessen opeenvolgend of continu zijn, het zou onzin zijn als er geen vermenging was.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Het meest belachelijke van allemaal zullen de mannen zelf zijn die de discussie willen voortzetten en ons toch verbieden iets te noemen, omdat ze deelnemen aan een of andere genegenheid van een ander, bij de naam van die ander.
Theaetetus: Waarom zo?
Vreemdeling: Wel, omdat ze gedwongen zijn de woorden ‘zijn’, ‘afzonderlijk’, ‘van anderen’, ‘op zichzelf’ en nog tienduizend andere te gebruiken, die ze niet kunnen opgeven, maar die de verbindende schakels van het gesprek moeten vormen. ; en daarom hoeven ze niet door anderen te worden weerlegd, maar hun vijand, zoals het gezegde luidt, woont met hen in hetzelfde huis; ze hebben altijd een tegenstander bij zich, zoals de wonderbaarlijke buikspreker Eurycles, die hen vanuit hun eigen buik hoorbaar tegenspreekt.
Theaetetus: Precies; een zeer waarheidsgetrouwe en exacte illustratie.
Vreemdeling: En als we nu veronderstellen dat alle dingen de kracht van gemeenschap met elkaar hebben, wat zal er dan volgen?
Theaetetus: Zelfs ik kan dat raadsel oplossen.
Vreemdeling: Hoe?
Theaetetus: Wel, omdat beweging zelf in rust zou zijn en weer in beweging zou komen, als ze aan elkaar konden worden toegeschreven.
Vreemdeling: Maar dit is volkomen onmogelijk.
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: Dan blijft alleen de derde hypothese over.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Want zeker, alle dingen hebben gemeenschap met alles; of niets met iets anders; of sommige dingen communiceren met sommige dingen en andere niet.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En twee van deze drie veronderstellingen zijn onmogelijk gebleken.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Iedereen die oprecht wil antwoorden, zal de derde en resterende hypothese aannemen van de gemeenschap van sommigen met sommigen.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Deze gemeenschap van sommigen met sommigen kan worden geïllustreerd aan de hand van brieven; want sommige letters passen niet in elkaar, andere wel.
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: En vooral de klinkers zijn een soort band die alle andere letters doordringt, zodat zonder een klinker de ene medeklinker niet met de andere kan worden verbonden.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Maar weet iedereen welke letters waarmee worden verbonden? Of is daar kunst voor nodig?
Theaetetus: Kunst is vereist.
Vreemdeling: Welke kunst?
Theaetetus: De kunst van grammatica.
Vreemdeling: En geldt dat niet ook voor hoge en lage klanken? – Is hij die de kunst heeft om te weten welke klanken zich vermengen, geen musicus, en hij die onwetend is geen musicus?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En we zullen ontdekken dat dit in het algemeen waar is voor kunst of de afwezigheid van kunst.
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: En aangezien door ons op dezelfde manier wordt erkend dat sommige van hen in staat zijn en andere niet in staat zijn tot vermenging, moet hij die terecht wil aantonen welke soorten zich verenigen en welke niet, met de hulp van de wetenschap voortgaan op het pad van argument? En zal hij niet vragen of de verbindende schakels universeel zijn en zo in staat om zich met alle dingen te vermengen; en nogmaals, in divisies, of er geen andere universele klassen zijn die ze mogelijk maken?
Theaetetus: Hij zal zeker wetenschap nodig hebben en, als ik me niet vergis, de allergrootste van alle wetenschappen.
Vreemdeling: Hoe moeten we het noemen? Bij Zeus, zijn we niet onbewust op onze vrije en nobele wetenschap gestuit, en hebben we bij het zoeken naar de sofist de filosoof niet onverwacht vermaakt?
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Moeten we niet zeggen dat de indeling in klassen, die noch de ene noch de andere hetzelfde maakt, de zaak is van de dialectische wetenschap?
Theaetetus: Dat moeten we zeggen.
Vreemdeling: Dan is hij die op de juiste manier kan verdelen zeker in staat om duidelijk één vorm te zien die een verspreide menigte doordringt, en vele verschillende vormen die onder één hogere vorm vallen; en nogmaals, één vorm samengevoegd tot een enkel geheel en doordringend in vele van dergelijke gehelen, en vele vormen, die alleen in afgescheidenheid en isolatie bestaan. Dit is de kennis van klassen die bepaalt waar ze gemeenschap met elkaar kunnen hebben en waar niet.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En de kunst van de dialectiek zou door jou alleen aan de filosoof puur en waar worden toegeschreven?
Theaetetus: Wie anders dan hij kan waardig zijn?
Vreemdeling: In deze regio zullen we altijd de filosoof ontdekken, als we hem zoeken; net als de sofist is hij niet gemakkelijk te ontdekken, maar om een andere reden.
Theaetetus: Om welke reden?
Vreemdeling: Omdat de sofist wegrent in de duisternis van het niet-zijn, waarin hij uit gewoonte heeft leren voelen, en hij kan niet ontdekt worden vanwege de duisternis van de plaats. Is dat niet waar?
Theaetetus: Het lijkt zo te zijn.
Vreemdeling: En de filosoof, die door de rede altijd converseert met het idee van zijn, is ook duister door een teveel aan licht; want de zielen van velen hebben geen oog dat de visie van het goddelijke kan verdragen.
Theaetetus: Ja; dat lijkt net zo waar te zijn als het andere.
Vreemdeling: Wel, de filosoof kan hierna door ons vollediger worden overwogen, als we geneigd zijn; maar de sofist mag duidelijk niet ontsnappen voordat we hem goed hebben bekeken.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: Aangezien we het er dus over eens zijn dat sommige klassen gemeenschap met elkaar hebben en andere niet, en sommige met weinigen en andere met velen, en dat er geen reden is waarom sommigen geen universele gemeenschap met iedereen zouden hebben. , laten we nu het onderzoek voortzetten, zoals het argument suggereert, niet in relatie tot alle ideeën, opdat de veelheid ervan ons niet in de war zou brengen, maar laten we er een paar kiezen die als de belangrijkste worden beschouwd, en hun verschillende aard en hun vermogen tot gemeenschap met elkaar, opdat, als we niet in staat zijn om met volmaakte duidelijkheid de noties van zijn en niet-zijn te bevatten, we in ieder geval niet tekort schieten in de overweging ervan, voor zover ze komen in het kader van dit onderzoek,als het ons misschien wordt toegestaan de realiteit van het niet-zijn te bevestigen en toch ongedeerd te ontsnappen.
Theaetetus: Dat moeten we doen.
Vreemdeling: De belangrijkste van alle geslachten zijn die waarover we zojuist spraken – zijn en rust en beweging.
Theaetetus: Ja, verreweg.
Vreemdeling: En twee van deze zijn, zoals we bevestigen, niet in staat om met elkaar om te gaan.
Theaetetus: Helemaal niet in staat.
Vreemdeling: Terwijl zijn zeker gemeenschap heeft met beiden, want dat zijn ze allebei?
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: Dat zijn er drie.
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: En elk van hen is anders dan de overige twee, maar hetzelfde met zichzelf.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Maar wat is dan de betekenis van deze twee woorden, ‘hetzelfde’ en ‘anders’? Zijn het twee nieuwe soorten anders dan de drie, en toch altijd noodzakelijkerwijs vermengd met hen, en moeten we vijf soorten hebben in plaats van drie; of als we over hetzelfde en over andere spreken, spreken we dan onbewust over een van de drie eerste soorten?
Theaetetus: Zeer waarschijnlijk.
Vreemdeling: Maar beweging en rust zijn zeker noch het andere, noch hetzelfde.
Theaetetus: Hoe komt dat?
Vreemdeling: Wat we ook toeschrijven aan beweging en rust gemeenschappelijk, kan geen van beide zijn.
Theaetetus: Waarom niet?
Vreemdeling: Omdat beweging in rust zou zijn en in beweging zou zijn, want een van beide, die door beide wordt voorspeld, zal de ander dwingen te veranderen in het tegenovergestelde van zijn eigen aard, omdat hij deel heeft aan zijn tegendeel.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Toch nemen ze zeker allebei deel aan hetzelfde en aan het andere?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Dan moeten we niet beweren dat beweging, net zo min als rust, het een of het ander is.
Theaetetus: Nee; wij moeten niet.
Vreemdeling: Maar moeten we ons voorstellen dat zijn en hetzelfde identiek zijn?
Theaetetus: Mogelijk.
Vreemdeling: Maar als ze identiek zijn, dan zouden we, als we zeggen dat beweging en rust een bestaan hebben, ook moeten zeggen dat ze hetzelfde zijn.
Theaetetus: Wat zeker niet kan.
Vreemdeling: Dan kan zijn en hetzelfde niet één zijn.
Theaetetus: Nauwelijks.
Vreemdeling: Dan kunnen we veronderstellen dat hetzelfde een vierde klasse is, die nu aan de drie andere wordt toegevoegd.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En zullen we die ander een vijfde klas noemen? Of moeten we zijn en ander beschouwen als twee namen van dezelfde klasse?
Theaetetus: Zeer waarschijnlijk.
Vreemdeling: Maar u zou het ermee eens zijn, als ik me niet vergis, dat het bestaan zowel relatief als absoluut is?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En de ander is altijd relatief ten opzichte van de ander?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Maar dit zou niet het geval zijn, tenzij het zijn en de ander totaal verschilden; want als de ander, net als het zijn, zowel absoluut als relatief zou zijn, dan zou er een soort ander zijn geweest dat niet anders was dan het andere. En nu ontdekken we dat wat anders is noodzakelijkerwijs moet zijn wat het is in relatie tot een ander.
Theaetetus: Dat is de ware stand van zaken.
Vreemdeling: Dan moeten we de ander erkennen als de vijfde van onze geselecteerde klassen.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En de vijfde klasse doordringt alle klassen, want ze verschillen allemaal van elkaar, niet vanwege hun eigen aard, maar omdat ze deel hebben aan het idee van de ander.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Laten we dan nu de zaak onder verwijzing naar elk van de vijf stellen.
Theaetetus: Hoe?
Vreemdeling: Eerst is er beweging, waarvan we bevestigen dat het absoluut ‘anders’ is dan rust: wat kunnen we nog meer zeggen?
Theaetetus: Dat is zo.
Vreemdeling: En daarom is er geen rust.
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: En toch is het, omdat het deel uitmaakt van het zijn.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Nogmaals, beweging is anders dan hetzelfde?
Theaetetus: Precies zo.
Vreemdeling: En is daarom niet hetzelfde.
Theaetetus: Dat is het niet.
Vreemdeling: Toch is beweging zeker hetzelfde, omdat alle dingen hetzelfde zijn.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Dan moeten we toegeven, en er geen bezwaar tegen hebben, dat beweging hetzelfde is en niet hetzelfde, want we gebruiken de termen ‘hetzelfde’ en ‘niet hetzelfde’ niet in dezelfde zin; maar we noemen het ‘hetzelfde’ in relatie tot zichzelf, omdat het er deel aan heeft; en niet hetzelfde, omdat het gemeenschap heeft met de ander, daardoor gescheiden is van hetzelfde, en niet dat is geworden maar ander, en daarom wordt er terecht gesproken van ‘niet hetzelfde’.
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: En als absolute beweging in welk gezichtspunt dan ook deel uitmaakte van rust, zou het niet absurd zijn om beweging stationair te noemen.
Theaetetus: Helemaal juist, dat wil zeggen, in de veronderstelling dat sommige klassen zich met elkaar vermengen en andere niet.
Vreemdeling: Dat zo’n soort gemeenschap volgens de natuur is, hadden we al bewezen voordat we bij dit deel van onze discussie kwamen.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Laten we dan verder gaan. Mogen we niet zeggen dat beweging iets anders is dan het andere, omdat ook door ons bewezen is dat het anders is dan hetzelfde en anders dan rust?
Theaetetus: Dat is zeker.
Vreemdeling: Dus volgens deze visie is beweging anders en ook niet anders?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Wat is de volgende stap? Zullen we zeggen dat beweging anders is dan de drie en niet anders dan de vierde, want we waren het erover eens dat er vijf klassen zijn rond en in de sfeer waarvan we voorstelden om onderzoek te doen?
Theaetetus: We kunnen toch niet toegeven dat het aantal kleiner is dan het zojuist leek te zijn.
Vreemdeling: Kunnen we dan zonder angst beweren dat beweging iets anders is dan zijn?
Theaetetus: Zonder de minste angst.
Vreemdeling: Het duidelijke resultaat is dat beweging, aangezien het deel uitmaakt van het zijn, werkelijk is en ook niet is?
Theaetetus: Niets is duidelijker.
Vreemdeling: Dan bestaat niet-zijn noodzakelijkerwijs in het geval van beweging en in elke klasse; want de aard van de ander die ze allemaal binnengaat, maakt ze allemaal anders dan zijnde, en dus niet-bestaand; en daarom kunnen we van alle op dezelfde manier naar waarheid zeggen dat ze dat niet zijn; en nogmaals, voor zover ze deel hebben aan het zijn, dat ze zijn en bestaan.
Theaetetus: Dus mogen we aannemen.
Vreemdeling: Elke klasse heeft dus een veelheid aan zijn en een oneindigheid aan niet-zijn.
Theaetetus: Dus moeten we concluderen.
Vreemdeling: En men zou kunnen zeggen dat het zijn zelf iets anders is dan de andere soorten.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Dan kunnen we concluderen dat zijn niet is, met betrekking tot zoveel andere dingen als er zijn; want dit niet zijnde, is het zelf één, en niet de andere dingen, die oneindig in aantal zijn.
Theaetetus: Dat is niet ver van de waarheid.
Vreemdeling: En we moeten geen ruzie maken over dit resultaat, aangezien het in de aard van klassen is om gemeenschap met elkaar te hebben; en als iemand onze huidige bewering ontkent [d.w.z. dat zijn niet is, enz.], laat hem dan eerst argumenteren met onze eerdere conclusie [dwz de gemeenschap van ideeën respecteren], en dan kan hij doorgaan met argumenteren met wat volgt.
Theaetetus: Niets is eerlijker.
Vreemdeling: Laat me u vragen nog een vraag te overwegen.
Theaetetus: Welke vraag?
Vreemdeling: Als we het hebben over niet-zijn, bedoelen we, neem ik aan, niet iets dat tegengesteld is aan zijn, maar alleen anders.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Als we het hebben over iets dat niet groot is, lijkt de uitdrukking dan te impliceren wat klein is, net zomin als wat gelijk is?
Theaetetus: Zeker niet.
Vreemdeling: De negatieve partikels, ou en ik, impliceren, wanneer ze voor woorden worden gezet, geen tegenstelling, maar alleen een verschil met de woorden, of beter gezegd met de dingen die door de woorden worden voorgesteld, die erop volgen.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Er is nog een ander punt dat overwogen moet worden, als u geen bezwaar maakt.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: De aard van de ander lijkt me verdeeld in fracties zoals kennis.
Theaetetus: Hoezo?
Vreemdeling: Kennis is, net als de andere, één; en toch hebben de verschillende delen van kennis elk hun eigen specifieke naam, en daarom zijn er vele kunsten en soorten kennis.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En is dat niet hetzelfde met de delen van de ander, die ook één is?
Theaetetus: Zeer waarschijnlijk; maar wil je me vertellen hoe?
Vreemdeling: Is er een deel van de ander dat tegengesteld is aan het mooie?
Theaetetus: Die is er.
Vreemdeling: Zullen we zeggen dat dit wel of geen naam heeft?
Theaetetus: Het heeft; want wat we niet-mooi noemen, is iets anders dan het mooie, niet dan iets anders.
Vreemdeling: En vertel me nu nog iets.
Theaetetus: Wat?
Vreemdeling: Is het niet-mooie iets anders dan dit – een bestaan dat gescheiden is van een bepaald soort bestaan, en weer vanuit een ander gezichtspunt tegenover een bestaand iets?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Dan blijkt het niet-mooie de tegenstelling te zijn van zijn tegen zijn?
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Maar volgens deze visie, is het mooie een reëler en het niet-mooie een minder werkelijk bestaan?
Theaetetus: Helemaal niet.
Vreemdeling: En men kan zeggen dat de niet-groten net zo goed bestaan als de groten?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En op dezelfde manier moet de rechtvaardige in dezelfde categorie worden geplaatst als de niet-rechtvaardige – van de een kan niet worden gezegd dat hij meer bestaat dan de ander.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Hetzelfde kan gezegd worden van andere dingen; aangezien de aard van de ander een reëel bestaan heeft, moeten de delen van deze natuur eveneens verondersteld worden te bestaan.
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: Dan, zoals het lijkt, is de tegenstelling van een deel van de ander, en van een deel van het zijn, tegenover elkaar, als ik het zo mag zeggen, net zo wezenlijk als het zijn zelf, en impliceert niet het tegenovergestelde. van zijn, maar alleen wat anders is dan zijn.
Theaetetus: Zonder twijfel.
Vreemdeling: Hoe zullen we het dan noemen?
Theaetetus: Duidelijk, niet-zijn; en dit is precies de aard waarnaar de sofist ons dwong te zoeken.
Vreemdeling: En heeft dit niet, zoals u zei, een net zo reëel bestaan als elke andere klasse? Mag ik niet met vertrouwen zeggen dat niet-zijn een zeker bestaan heeft en een eigen aard heeft? Net zoals het grote groots bleek te zijn en het mooie mooi, en het niet-grote niet-grote, en het niet-mooie niet-mooie, op dezelfde manier werd niet-zijn gevonden en is het niet-zijn, en moet gerekend worden tot een van de vele klassen van zijn. Voel jij, Theaetetus, hier nog enige twijfel over?
Theaetetus: Helemaal niets.
Vreemdeling: Merkt u op dat ons scepticisme ons buiten het bereik van Parmenides’ verbod heeft gebracht?
Theaetetus: Waarin?
Vreemdeling: We zijn op een verder punt gekomen en hebben hem meer laten zien dan hij ons verbood te onderzoeken.
Theaetetus: Hoe komt dat?
Vreemdeling: Waarom, omdat hij zegt…
‘Niet-zijn is er nooit, en houd uw gedachten af van deze manier van onderzoek.’
Theaetetus: Ja, dat zegt hij.
Vreemdeling: Terwijl we niet alleen hebben bewezen dat dingen die niet zijn, maar we hebben ook laten zien welke vorm van niet-zijn is; want we hebben aangetoond dat de aard van de ander is, en verdeeld is over alle dingen in hun relatie tot elkaar, en welk deel van de ander ook wordt gecontrasteerd met zijn, dit is precies wat we hebben gewaagd niet-zijn te noemen.
Theaetetus: En zeker, Vreemdeling, we hadden helemaal gelijk.
Vreemdeling: Laat dan niemand zeggen dat terwijl we de tegenstelling tussen niet-zijn en zijn bevestigen, we nog steeds het zijn van niet-zijn beweren; want of er een tegendeel is van zijn, dat onderzoek hebben we al lang vaarwel gezegd – het kan al dan niet zijn, en het kan al dan niet in staat zijn tot definitie. Maar wat betreft ons huidige verhaal over niet-zijn, laat iemand ons overtuigen van dwaling, of, zolang hij dat niet kan, moet hij ook zeggen, zoals we zeggen, dat er een gemeenschap van klassen is, en dat zijn, en verschil of andere, doorkruisen alle dingen en doordringen elkaar, zodat de ander deel heeft aan het zijn, en vanwege deze deelname is, en toch niet dat is waaraan hij deel heeft, maar anders, en anders zijn dan zijn, is het duidelijk een noodzaak die niet-zijn zou moeten zijn. En opnieuw,
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En wie sceptisch staat tegenover deze tegenstrijdigheid, moet nadenken hoe hij iets beters kan vinden om te zeggen; of als hij een puzzel ziet en het zijn genoegen is om woorden heen en weer te slepen, zal het argument hem bewijzen dat hij zijn vermogens niet waardig gebruikt; want er zit geen charme in zulke puzzels, en het is niet moeilijk ze te ontdekken; maar we kunnen hem iets anders vertellen waarvan het streven nobel en ook moeilijk is.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: Iets waarover ik al eerder heb gesproken; afgezien van het feit dat deze puzzels geen moeilijkheden opleveren, zou hij in staat moeten zijn elk argument tot in detail te volgen en te bekritiseren, en wanneer een man zegt dat hetzelfde op een andere manier is, of dat ander is hetzelfde, om hem vanuit zijn eigen gezichtspunt te begrijpen en te weerleggen, en in hetzelfde opzicht waarin hij een van deze genegenheden beweert. Maar om te laten zien dat op de een of andere manier en in zekere zin hetzelfde anders is, of het andere hetzelfde, of het grote kleine, of iets dergelijks ongelijk; en er genoegen in scheppen altijd zulke tegenstrijdigheden naar voren te brengen, is geen echte weerlegging, maar is duidelijk de pasgeboren baby van iemand die pas begint het probleem van het zijn te benaderen.
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: Want zeker, mijn vriend, de poging om alle bestaansvormen van elkaar te scheiden is een barbaarsheid en volkomen onwaardig voor een goed opgeleide of filosofische geest.
Theaetetus: Waarom zo?
Vreemdeling: De poging tot universele afscheiding is de definitieve vernietiging van alle redenering; want alleen door de vereniging van opvattingen met elkaar bereiken we het discours van de rede.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En merk op dat we nog maar net op tijd waren om weerstand te bieden tegen zulke separatisten en hen te dwingen toe te geven dat het een met het ander vermengd is.
Theaetetus: Waarom zo?
Vreemdeling: Wel, opdat we zouden kunnen beweren dat het discours een soort wezen is; want als we dat niet zouden kunnen, zouden de ergste van alle consequenties volgen; we zouden geen filosofie moeten hebben. Bovendien drukt de noodzaak om de aard van het discours te bepalen op dit moment op ons; als we er totaal van beroofd zouden zijn, zouden we geen gesprek meer kunnen voeren; en we zouden ervan beroofd zijn als we zouden toegeven dat er helemaal geen vermenging van naturen was.
Theaetetus: Helemaal waar. Maar ik begrijp niet waarom we op dit moment de aard van het discours moeten bepalen.
Vreemdeling: Misschien ziet u het duidelijker met behulp van de volgende uitleg.
Theaetetus: Welke uitleg?
Vreemdeling: Niet-zijn is door ons erkend als een van de vele klassen die verspreid zijn over al het zijn.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En vandaar rijst de vraag of niet-zijn zich vermengt met mening en taal.
Theaetetus: Hoezo?
Vreemdeling: Als niet-zijn geen deel uitmaakt van de stelling, dan moeten alle dingen waar zijn; maar als niet-zijn een rol speelt, dan zijn valse mening en valse spraak mogelijk, want denken of zeggen wat niet is, is onwaarheid, die dus ontstaat in het gebied van denken en spreken.
Theaetetus: Dat is helemaal waar.
Vreemdeling: En waar onwaarheid is, moet zeker ook bedrog zijn.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En als er sprake is van bedrog, dan moeten alle dingen vol afgoden en beelden en fantasieën zijn.
Theaetetus: Zeker weten.
Vreemdeling: Naar die regio ontsnapte de sofist, zoals we zeiden, en toen hij daar was aangekomen, ontkende hij zelfs de mogelijkheid van onwaarheid; niemand, zo betoogde hij, bedacht of uitte onwaarheid, aangezien niet-zijn op geen enkele manier deel uitmaakte van zijn.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En nu is aangetoond dat niet-zijn deel uitmaakt van zijn, en daarom zal hij niet in deze richting blijven vechten, maar hij zal waarschijnlijk zeggen dat sommige ideeën deel uitmaken van niet-zijn, en andere niet, en dat taal en mening behoren tot de niet-deelnemende klasse; en hij zal nog steeds vechten tot de dood tegen het bestaan van de beeldende en fantastische kunst, waarin we hem hebben geplaatst, omdat, zoals hij zal zeggen, mening en taal niet deelnemen aan niet-zijn, en tenzij deze deelname bestaat , er kan niet zoiets als onwaarheid bestaan. En om deze ontduiking het hoofd te bieden, moeten we beginnen met onderzoek naar de aard van taal, mening en verbeelding, zodat we, wanneer we ze vinden, ook kunnen ontdekken dat ze gemeenschap hebben met niet-zijn, en, na het verband tussen hen te hebben ontdekt, kan dus worden bewezen dat onwaarheid bestaat; en daarin zullen we de sofist opsluiten, als hij het verdient, of, zo niet, dan laten we hem weer gaan en zoeken hem in een andere klas.
Theaetetus: Zeker, Vreemdeling, er lijkt waarheid te zitten in wat er in het begin over de sofist werd gezegd, dat hij van een klasse was die niet gemakkelijk te vangen was, want hij schijnt een overvloed aan verdedigingsmechanismen te hebben, die hij opwerpt en die iedereen moet hebben. van hen worden bestormd voordat we de man zelf kunnen bereiken. En zelfs nu zijn we met moeite door zijn eerste verdediging heen gekomen, namelijk het niet-zijn van het niet-zijn, en zie! hier is er nog een; want we moeten nog aantonen dat onwaarheid bestaat op het gebied van taal en mening, en er zal nog een en nog een verdedigingslinie zijn zonder einde.
Vreemdeling: Iedereen, Theaetetus, die in staat is om ook maar een klein beetje vooruit te komen, moet goede moed hebben, want wat zou iemand die moedeloos is bij een klein beetje vooruitgang doen, als hij helemaal geen vooruitgang boekt, of zelfs een afstoting ondergaat? Zo’n zwak hart, zoals het spreekwoord zegt, zal nooit een stad innemen: maar nu we tot nu toe zijn geslaagd, is de citadel van ons, en wat overblijft is gemakkelijker.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Laten we dan, zoals ik al zei, eerst een idee krijgen van taal en mening, zodat we duidelijkere gronden hebben om te bepalen of het niet-zijn er iets mee te maken heeft, of dat ze beide altijd waar zijn. , en geen van beiden ooit vals.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Laten we het dan nu over namen hebben, zoals we voorheen over ideeën en letters spraken; want dat is de richting waarin het antwoord mag worden verwacht.
Theaetetus: En wat is de kwestie van namen?
Vreemdeling: De vraag waar het om gaat is of alle namen met elkaar verbonden kunnen zijn, of geen enkele, of slechts enkele.
Theaetetus: Dat laatste is duidelijk waar.
Vreemdeling: Ik begrijp dat u zegt dat woorden die een betekenis hebben als ze in volgorde staan, kunnen worden verbonden, maar dat woorden die geen betekenis hebben als ze in volgorde staan, niet kunnen worden verbonden?
Theaetetus: Wat zeg je?
Vreemdeling: Wat ik dacht dat je van plan was toen je je toestemming gaf; want er zijn twee soorten wezensaanduidingen die door de stem worden gegeven.
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: Een van hen heet zelfstandige naamwoorden, en de andere werkwoorden.
Theaetetus: Beschrijf ze.
Vreemdeling: Dat wat actie aanduidt, noemen we een werkwoord.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En de andere, die een welbepaald teken is dat wordt geplaatst op degenen die de acties uitvoeren, noemen we een zelfstandig naamwoord.
Theaetetus: Helemaal waar.
VreemdelingLAAR: Een opeenvolging van alleen zelfstandige naamwoorden is geen zin, evenmin als van werkwoorden zonder zelfstandige naamwoorden.
Theaetetus: Ik begrijp je niet.
Vreemdeling: Ik zie dat u, toen u uw toestemming gaf, iets anders in gedachten had. Maar wat ik bedoelde te zeggen was, dat louter een opeenvolging van zelfstandige naamwoorden of werkwoorden geen discours is.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Ik bedoel dat woorden als ‘lopen’, ‘rennen’, ‘slapen’ of welke andere woorden dan ook die actie aanduiden, hoeveel je er ook aaneenrijgt, geen spraak maken.
Theaetetus: Hoe kunnen ze?
Vreemdeling: Of, nogmaals, als je ‘leeuw’, ‘hert’, ‘paard’ of andere woorden zegt die agenten aanduiden, kom je op deze manier van woorden aan elkaar rijgen ook niet tot een gesprek; want er is geen uitdrukking van actie of inactiviteit, of van het bestaan van bestaan of niet-bestaan aangegeven door de klanken, totdat werkwoorden vermengd zijn met zelfstandige naamwoorden; dan passen de woorden, en de kleinste combinatie ervan vormt taal, en is de eenvoudigste en minste vorm van discours.
Theaetetus: Opnieuw vraag ik: Wat bedoel je?
Vreemdeling: Als iemand zegt ‘Een mens leert’, moet je dat dan niet de eenvoudigste en minste zin noemen?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Ja, want hij komt nu op het punt een aanduiding te geven over iets dat is, of wordt, of is geworden, of zal zijn. En hij benoemt niet alleen, maar doet ook iets, door werkwoorden met zelfstandige naamwoorden te verbinden; en daarom zeggen we dat hij spreekt, en aan deze verbinding van woorden geven we de naam van toespraak.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En zoals er sommige dingen zijn die bij elkaar passen, en andere dingen die niet passen, zo zijn er sommige vocale tekens die wel, en andere die niet passen, combineren en een gesprek vormen.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Er is nog een kleine kwestie.
Theaetetus: Wat is het?
Vreemdeling: Een zin moet en kan niet helpen om een onderwerp te hebben.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En moet van een bepaalde kwaliteit zijn.
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En laten we nu eens bedenken waar we het over hebben.
Theaetetus: Dat moeten we doen.
Vreemdeling: Ik zal een zin voor je herhalen waarin een ding en een actie worden gecombineerd, met behulp van een zelfstandig naamwoord en een werkwoord; en u zult mij vertellen over wie het vonnis spreekt.
Theaetetus: Dat zal ik doen, naar mijn beste vermogen.
Vreemdeling: ‘Theaetetus zit’ – geen erg lange zin.
Theaetetus: Niet erg.
Vreemdeling: Over wie spreekt de zin en wie is het onderwerp? dat is wat je te vertellen hebt.
Theaetetus: Van mij; Ik ben het onderwerp.
Vreemdeling: Of deze zin, nogmaals…
Theaetetus: Welke zin?
Vreemdeling: ‘Theaetetus, met wie ik nu spreek, vliegt.’
Theaetetus: Dat is ook een zin die iedereen zal toegeven als hij over mij spreekt en op mij van toepassing is.
Vreemdeling: We waren het erover eens dat elke zin noodzakelijkerwijs een bepaalde kwaliteit moet hebben.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En wat is de kwaliteit van elk van deze twee zinnen?
Theaetetus: De ene is, zoals ik me voorstel, onwaar en de andere waar.
Vreemdeling: De ware zegt wat er waar is over jou?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En het valse zegt wat anders is dan waar?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En spreekt daarom over dingen die niet zijn alsof ze waren?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En zeg dat dingen echt zijn van jou die dat niet zijn; want, zoals we al zeiden, met betrekking tot elk ding of elke persoon is er veel dat is en veel dat niet is.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: De tweede van de twee zinnen die op jou betrekking hadden, was in de eerste plaats een voorbeeld van de kortste vorm die overeenkomt met onze definitie.
Theaetetus: Ja, dit werd geïmpliceerd in recente bekentenis.
Vreemdeling: En ten tweede, het had betrekking op een onderwerp?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Wie moet jij zijn, en kan niemand anders zijn?
Theaetetus: Ongetwijfeld.
Vreemdeling: En het zou helemaal geen zin zijn als er geen onderwerp was, want zoals we bewezen hebben, is een zin zonder onderwerp onmogelijk.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Wanneer ander dan van jou wordt beweerd als hetzelfde, en niet-zijn als zijnde, dan is zo’n combinatie van zelfstandige naamwoorden en werkwoorden echt en waarachtig onjuist discours.
Theaetetus: Zeer waar.
Vreemdeling: En daarom is nu bewezen dat gedachten, meningen en verbeelding in onze geest zowel als waar als als onwaar bestaan.
Theaetetus: Hoezo?
Vreemdeling: U zult beter weten als u eerst weet wat ze zijn en waarin ze afzonderlijk van elkaar verschillen.
Theaetetus: Geef me de kennis waarvan je zou willen dat ik die opdoe.
Vreemdeling: Zijn denken en spreken niet hetzelfde, met deze uitzondering dat wat men denken noemt, het onuitgesproken gesprek van de ziel met zichzelf is?
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Maar de gedachtestroom die door de lippen stroomt en hoorbaar is, wordt spraak genoemd?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En we weten dat er in spraak bestaat…
Theaetetus: Wat bestaat er?
Vreemdeling: Bevestiging.
Theaetetus: Ja, dat weten we.
Vreemdeling: Als de bevestiging of ontkenning plaatsvindt in stilte en alleen in de geest, heb je dan een andere naam om het anders te noemen dan mening?
Theaetetus: Er kan geen andere naam zijn.
Vreemdeling: En wanneer een mening wordt gepresenteerd, niet eenvoudig, maar op de een of andere manier, zou je dat dan geen verbeelding noemen?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: En aangezien taal waar en onwaar is, en dat denken de conversatie is van de ziel met zichzelf, en mening het doel is van denken, en verbeelding of fantasie de vereniging is van gevoel en mening, is de conclusie dat sommigen van hen , aangezien ze verwant zijn aan taal, zowel een element van onwaarheid als waarheid moeten bevatten?
Theaetetus: Zeker.
Vreemdeling: Beseft u dan dat valse meningen en spraak eerder zijn ontdekt dan we hadden verwacht? — Want zojuist leken we een taak op ons te nemen die nooit zou worden volbracht.
Theaetetus: Ik merk het.
Vreemdeling: Laten we dan niet ontmoedigd raken over de toekomst; maar nu we deze ontdekking hebben gedaan, laten we teruggaan naar onze vorige classificatie.
Theaetetus: Welke classificatie?
Vreemdeling: We hebben het maken van afbeeldingen in twee soorten verdeeld; de ene gelijkenis makend, de andere fantasierijk of fantasierijk.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En we zeiden dat we niet zeker wisten in welke plaats we de sofist moesten plaatsen.
Theaetetus: Dat hebben we inderdaad gezegd.
Vreemdeling: En onze hoofden begonnen steeds meer rond te draaien toen werd beweerd dat er niet zoiets bestaat als een afbeelding of idool of uiterlijk, omdat er op geen enkele manier, tijd of plaats ooit zoiets als onwaarheid kan zijn.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En nu, aangezien is aangetoond dat er valse spraak en valse mening bestaat, kunnen er imitaties zijn van werkelijk bestaan, en uit deze toestand van de geest kan een kunst van bedrog ontstaan.
Theaetetus: Heel goed mogelijk.
Vreemdeling: En we hebben in het voorgaande al toegegeven dat de sofist op de loer lag in een van de afdelingen van de kunst om gelijkenissen te maken?
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Laten we dan de poging hernieuwen, en bij het verdelen van welke klasse dan ook, altijd het deel naar rechts nemen, vasthouden aan datgene wat de sofist vasthoudt, totdat we hem van al zijn gemeenschappelijke eigenschappen hebben ontdaan en zijn verschil hebben bereikt of ongewoon. Dan kunnen we hem in zijn ware aard tentoonstellen, eerst aan onszelf en daarna aan verwante dialectische geesten.
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: U herinnert zich misschien dat alle kunst oorspronkelijk door ons werd verdeeld in creatief en hebzuchtig.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En de sofist fladderde voor ons uit in de hebzuchtige klasse, in de onderverdelingen jacht, wedstrijden, koopwaar en dergelijke.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Maar nu de imitatiekunst hem heeft omsloten, is het duidelijk dat we moeten beginnen met het verdelen van de kunst van het scheppen; want imitatie is een soort creatie – echter van beelden, zoals we beweren, en niet van echte dingen.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: In de eerste plaats zijn er twee soorten schepping.
Theaetetus: Wat zijn dat?
Vreemdeling: Een van hen is menselijk en de ander goddelijk.
Theaetetus: Ik volg niet.
Vreemdeling: Elke kracht, zoals je je misschien herinnert dat we oorspronkelijk zeiden, die ervoor zorgt dat dingen bestaan, die voorheen niet bestonden, werd door ons gedefinieerd als creatief.
Theaetetus: Ik herinner het me.
Vreemdeling: Nu kijkend naar de wereld en alle dieren en planten, naar dingen die op de aarde groeien uit zaden en wortels, evenals naar levenloze substanties die in de aarde worden gevormd, smeltbaar of niet-smeltbaar, zullen we zeggen dat ze tot stand zijn gekomen – niet eerder bestonden – door de schepping van God, of zullen we het eens zijn met de algemene mening over hen?
Theaetetus: Wat is het?

265C

Vreemdeling: De mening dat de natuur ze tot stand brengt door een of andere spontane en onintelligente oorzaak. Of zullen we zeggen dat ze zijn geschapen door een goddelijke rede en een kennis die van God komt?
Theaetetus: Ik durf te zeggen dat ik, vanwege mijn jeugd, vaak aarzel in mijn mening, maar als ik nu naar je kijk en zie dat je geneigd bent ze naar God te verwijzen, vertrouw ik op je autoriteit.
Vreemdeling: Edel gezegd, Theaetetus, en als ik dacht dat jij een van degenen was die hierna van gedachten zouden veranderen, zou ik vriendelijk met je hebben gediscussieerd en je hebben gedwongen in te stemmen; maar aangezien ik bemerk dat u uit uzelf en zonder enig argument van mij tot dat geloof zult komen dat u, zoals u zegt, aantrekt, zal ik het werk van de tijd niet voorkomen. Laat me dan veronderstellen dat dingen waarvan wordt gezegd dat ze door de natuur zijn gemaakt, het werk van goddelijke kunst zijn, en dat dingen die door de mens daaruit zijn gemaakt, werken van menselijke kunst zijn. En dus zijn er twee soorten van maken en produceren, de ene menselijke en de andere goddelijke.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Verdeel dan nu elk van de twee secties die we al hebben.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Ik bedoel te zeggen dat je een verticale verdeling van productie of uitvinding moet maken, zoals je al een laterale hebt gemaakt.
Theaetetus: Dat heb ik gedaan.
Vreemdeling: Dan, nu, zijn er in alle vier de delen of segmenten – twee hebben betrekking op ons en zijn menselijk, en twee hebben betrekking op de goden en zijn goddelijk.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En nogmaals, in de indeling die op de andere manier gemaakt moest worden, is een deel in elke onderverdeling het maken van de dingen zelf, maar de twee overige delen kunnen het maken van gelijkenissen worden genoemd; en zo wordt de productieve kunst weer in twee delen verdeeld.
Theaetetus: Vertel me nog eens de divisies.
Vreemdeling: Ik veronderstel dat wij, en de andere dieren, en de elementen waaruit dingen zijn gemaakt – vuur, water en dergelijke – bij ons bekend zijn als stuk voor stuk de schepping en het werk van God.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: En er zijn afbeeldingen van hen, die ze niet zijn, maar die met hen overeenkomen; en dit zijn ook de creatie van een prachtige vaardigheid.
Theaetetus: Wat zijn dat?
VreemdelingLAAR: De verschijningen die uit zichzelf opkomen in de slaap of overdag, zoals een schaduw wanneer duisternis ontstaat in een vuur, of de reflectie die wordt geproduceerd wanneer het licht in heldere en gladde objecten op hun oppervlak een extern licht ontmoet, en creëert een waarneming die het tegenovergestelde is van ons gewone zicht.
Theaetetus: Ja; en zowel de beelden als de schepping zijn evenzeer het werk van een goddelijke hand.
Vreemdeling: En wat zullen we zeggen van menselijke kunst? Maken we niet het ene huis door de kunst van het bouwen en het andere door de kunst van het tekenen, wat een soort droom is die door de mens is gecreëerd voor degenen die wakker zijn?
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: En andere producten van menselijke creatie zijn ook tweeledig en gaan in paren; er is het ding, waarmee de kunst van het maken van het ding te maken heeft, en het beeld, waarmee imitatie te maken heeft.
Theaetetus: Nu begin ik te begrijpen en ben ik bereid te erkennen dat er twee soorten productie zijn, en elk tweeledig; in de laterale scheiding is er zowel een goddelijke als een menselijke productie; in de verticaal zijn er realiteiten en een creatie van een soort gelijkenissen.
Vreemdeling: En laten we niet vergeten dat van de nabootsingsklasse het ene deel gelijkenissen moest zijn, en het andere fantastisch, als kon worden aangetoond dat onwaarheid een realiteit is en behoort tot de klasse van werkelijk zijn.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: En dit bleek het geval te zijn; en daarom zullen we nu zonder aarzelen de verschillende soorten als twee tellen.
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Laten we dan, nu, de fantastische kunst opnieuw verdelen.
Theaetetus: Waar zullen we de verdeling maken?
Vreemdeling: Er is een soort die wordt voortgebracht door een instrument, en een andere waarbij de maker van de verschijning zelf het instrument is.
Theaetetus: Hoe bedoel je?
Vreemdeling: Wanneer iemand zichzelf laat verschijnen als een ander in zijn figuur of zijn stem, is imitatie de naam voor dit deel van de fantastische kunst.
Theaetetus: Ja.
Vreemdeling: Laat dit dan de kunst van het nabootsen worden genoemd, en dit de provincie die eraan is toegewezen; wat betreft de andere divisie, we zijn moe en zullen dat opgeven, terwijl we aan iemand anders de taak overlaten om de klas te maken en er een passende naam aan te geven.
Theaetetus: Laten we doen wat u zegt: wijs een bol toe aan de ene en verlaat de andere.
Vreemdeling: Er is nog een onderscheid, Theaetetus, dat onze overweging waard is, en om een reden die ik je zal vertellen.
Theaetetus: Laat me horen.
Vreemdeling: Er zijn sommigen die imiteren, wetende wat ze imiteren, en sommigen die het niet weten. En welk onderscheid kan er groter zijn dan dat wat onwetendheid scheidt van kennis?
Theaetetus: Groter kan niet.
Vreemdeling: Was het soort imitatie waarover we zojuist spraken niet de imitatie van degenen die weten? Want hij die je zou imiteren, zou jou en je figuur zeker kennen?
Theaetetus: Natuurlijk.
Vreemdeling: En wat zou u zeggen van de figuur of vorm van rechtvaardigheid of van deugd in het algemeen? Zijn we ons er niet goed van bewust dat velen, die geen kennis hebben van een van beide, maar alleen een soort mening hebben, hun best doen om te laten zien dat deze mening werkelijk door hen wordt gekoesterd, door deze, voor zover ze kunnen, in woord en daad uit te drukken?
Theaetetus: Ja, dat is heel gebruikelijk.
Vreemdeling: En falen ze altijd in hun poging om rechtvaardig gevonden te worden, terwijl dat niet zo is? Of is juist het tegenovergestelde niet waar?
Theaetetus: Precies het tegenovergestelde.
Vreemdeling: Zo iemand moet dan worden beschreven als een imitator – om te worden onderscheiden van de ander, zoals hij die onwetend is, wordt onderscheiden van hem die weet?
Theaetetus: Klopt.
Vreemdeling: Kunnen we voor elk van hen een geschikte naam vinden? Dit is duidelijk geen gemakkelijke taak; want onder de Ouden was er enige verwarring van ideeën, waardoor ze niet konden proberen geslachten in soorten te verdelen; daarom is er geen grote overvloed aan namen. Toch zal ik, omwille van de duidelijkheid, brutaal zijn om de imitatie die samengaat met opinie, de imitatie van uiterlijk te noemen – dat wat samengaat met wetenschap, een wetenschappelijke of geleerde imitatie.
Theaetetus: Toegegeven.
Vreemdeling: Het eerste is onze huidige zorg, want de sofist werd inderdaad tot de navolgers gerekend, maar niet onder degenen die kennis hebben.
Theaetetus: Helemaal waar.
Vreemdeling: Laten we dan onze nabootser van uiterlijk eens onderzoeken en zien of hij gezond is, als een stuk ijzer, of dat er nog een barst in hem zit.
Theaetetus: Laten we hem onderzoeken.
Vreemdeling: Er zit inderdaad een behoorlijke barst in; want als je kijkt, zie je dat een van de twee klassen van imitators een eenvoudig wezen is, dat denkt te weten wat hij alleen maar verbeeldt; de andere soort heeft tussen argumenten rondgeklopt, totdat hij vermoedt en vreest dat hij onwetend is over datgene wat hij voor de velen beweert te weten.
Theaetetus: Er zijn zeker de twee soorten die u beschrijft.
Vreemdeling: Zullen we de een beschouwen als de simpele imitator – de ander als de veinzende of ironische imitator?
Theaetetus: Heel goed.
Vreemdeling: En zullen we verder spreken van deze laatste klasse met één of twee divisies?
Theaetetus: Geef zelf antwoord.
Vreemdeling: Bij nader inzien lijken het er dus twee te zijn; er is de veinzer, die een menigte in het openbaar toesprak in een lange toespraak, en de huichelaar, die in privé en in korte toespraken de persoon die met hem in gesprek is, dwingt zichzelf tegen te spreken.
Theaetetus: Wat u zegt is zeer waar.
Vreemdeling: En wie is de maker van de langere toespraken? Is hij de staatsman of de populaire redenaar?
Theaetetus: De laatste.
Vreemdeling: En hoe zullen we die ander noemen? Is hij de filosoof of de sofist?
Theaetetus: De filosoof kan hij niet zijn, want volgens onze mening is hij onwetend; maar aangezien hij een imitator van de wijzen is, zal hij een naam hebben die is gevormd door een aanpassing van het woord sophos. Hoe zullen we hem noemen? Ik ben er vrij zeker van dat ik me niet kan vergissen als ik hem de echte en echte sofist noem.
Vreemdeling: Zullen we zijn naam verbinden zoals we eerder deden, een ketting maken van het ene uiteinde van zijn genealogie naar het andere?
Theaetetus: In elk geval.
Vreemdeling: Hij dus, die de stamboom van zijn kunst als volgt volgt – die, behorend tot het bewuste of schijnheilige deel van de kunst van het veroorzaken van tegenspraak met zichzelf, een imitator van het uiterlijk is, en gescheiden is van de klasse van fantastische die is een tak van het maken van beelden in die verdere verdeling van de schepping, het jongleren met woorden, een menselijke en niet goddelijke schepping – iedereen die bevestigt dat de echte sofist van dit bloed en deze afstamming is, zal de waarheid zeggen.
Theaetetus: Ongetwijfeld.